بانک مرکزی روایت جدیدی را از یک طنز تلخ حکایت کرد نرخ بیکاری باسوادها 1/13 درصد، بی‌سوادها 6/4 درصد

همدلی| فرشته بهروزی‌نیک- قانون نانوشته‌ای در ایران وجود دارد که می‌گوید هر چه تحصیل‌کرده تر باشید احتمال بیکارماندتان بیشتر است، دستکم آمارهای مرکز آمار ایران این گفته را تصدیق می‌کند. این مرکز در جدید ترین گزارش خود اعلام کرده است نرخ بیکاری باسوادها 13،1 و بی‌سوادها 4،6 درصد است. این آمار آن پرسش معروف را به ذهن می‌آورد که تمام سال‌های مدرسه به آن فکر کردیم و انشاء نوشتیم و هنوز هم که هنوز است پاسخش را نمی‌دانیم ؛ علم بهتر است یا ثروت؟ سوال عجیبی است، اما وقتی عجیب تر می‌شود که بفهمیم 50 درصد از جمعیت بیکاران کشور را تحصیلکرده ها تشکیل می‌دهند. اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ همین فروردین ماه سال گذشته بود که با دستور مستقیم رئیس جمهور بیش از 216 میلیارد تومان از سوی خزانه داری به 17 موسسه فرهنگی اختصاص داده شد.موسسات فرهنگی کشور در حالی بخش عظیمی از بودجه کشور را می‌بلعند که به باور بسیاری از کارشناسان موجب دامن زدن به افزایش آمار قشر تحصیلکرده بیکار شده‌اند. مشکلات متعدد اقتصادی و حالا موازی کاری ها هم قوز بالای قوز شده تا شعار ایجاد اشتغال بعد از سال ها آزمون و خطا فرصتی برای تحقق پیدا نکند. واقعیت آن است که بیکاری بزرگترین دست انداز اقتصاد ایران است. هر دولتی که بر سر کار آمد شعار ایجاد اشتغال سر داد. اما آنطور که حقایق نشان می‌دهد این شعار تحق نمی یابد که نمی یابد. شاید هر چه می‌کشیم از پول نفت است. شبیه بچه‌ پولدارهایی شده‌ایم که دل به پول بابای پولدارشان بسته‌اند. حال و روز اقتصاد ایران هم همین است. روزی نیست که اخبار واردات رسمی و غیر رسمی کالا در رسانه ها منتشر نشود که همه اش نتیجه هزینه بی حساب و کتاب پول نفت است. اگر چه بسیاری از کارشناسان اقتصادی بحران را فراتر می بینند. این تحلیلگران بر این باور هستند که اقتصاد ایران هیچ استراتژی برای ایجاد اشتغال پایدار ندارد. هر چه هست این روزها آمارهایی که در خصوص بیکاری قشر تحصیلکرده منتشر می‌شود طنز تلخی است که بیش از هر موضوعی بحران اقتصادی در ایران را عیان‌تر می‌کند.همین چند روز پیش بود که رئیس کانون کارگران اعلام کرد که هر کارگر بازنشسته حداقل یک فرزند تحصیل کرده بیکار دارد. آمارهایی که حکایت از بیکاری می‌کنند در ایران چنان وقیح هستند که قدرت تحلیل را از کارشناسان سلب کرده اند. هیچ راهی وجود ندارد که فهمید چرا بعد از سال ها آزمون و خطا، بیکاری باید بزرگترین دغدغه کشوری باشد که نفت‌خیز است بیشترین منابع طبیعی را دارد.
کدام رشته‌ها بیشترین و کمترین نرخ بیکاران را دارند؟
بیکاری در میان افراد دارای سواد بیشتر است به طوری که نرخ بیکاری این گروه برابر با ۱۳.۱درصد و افراد بیسواد ۴.۶درصد است. بررسی شاخص های عمده بازار کار طی سال های 84تا 95 که از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافته است، نشان می‌دهد نرخ بیکاری افراد باسواد در سال 87 معادل 11.5درصد بود که در سال 95 معادل 1.6 درصد افزایش یافته است. به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، نرخ بیکاری افراد بیسواد در سال 87 برابر با 2.8درصد بود که در سال 95 به 4.6 درصد افزایش یافته است.
نرخ بیکاری برای افراد دارای مدرک کارشناسی بیش از سایر گروه‌ها است و با وجود اینکه در سال‌های 93 و 94 این نرخ اندکی کاهش یافت اما در سال 95 دوباره افزایش یافت.این در حالی است که نرخ بیکاری برای افرادی که دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری هستند نیز افزایش یافته است.


آمارهایی از این دست نشان می دهد، گسترش نظام آموزش عالی در کشور نه تنها نتوانست موجب بهبود بازار کار کشور شود بلکه بیکاری را در کشور به تعویق انداخته و پس از آنکه این جمعیت دانش‌آموخته وارد بازار کار می شوند با مدرک بالاتر و توقع بیشتر از بازار کار دارند.
همچنین نتایج به تفکیک جنسیت نشان می‌دهد، نرخ بیکاری مردان دارای مدرک کارشناسی بیشتر از سایر سطوح تحصیلی است. در مورد زنان روند افزایشی نرخ بیکاری دارندگان فوق لیسانس و دکترا حرفه ای قابل توجه است هر چند برای سطح تحصیلی لیسانس بجز سال 95 روند کاهشی بوده است.
هم اکنون نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور حدود 34 درصد است که بخش مهمی از این جمعیت را زنان به خود اختصاص می دهند.همچنین بیش از 60درصد از فارغ التحصیلان بیکار در مقطع کارشناسی هستند.
هم اکنون بخش قابل توجهی از جمعیت بیکار کشور را افراد تحصیل کرده به خود اختصاص می‌دهند. تردیدی نیست، اگر در این سال ها به جای آموزش عالی، آموزش های مهارتی را در جامعه افزایش می دادیم، جمعیت بیشتری می توانست جذب بازار کار شود.
آموزش در ایران به طور عام بر مبنای آموزش‌های نظری است و به همین دلیل فارغ التحصیلان به دلیل نبود رونق بخش های صنعت و کشاورزی کمتر می توانند جذب بازار کار شوند.
کارشناسان معتقدند، ایجاد اشتغال برای افراد با سواد به‌مراتب پرهزینه تر از افراد بیسواد است و بازار کار ایران امروز با خیل جمعیت جوان با سواد مواجه است که در انتظار بزرگ شدن کیک اقتصادی هستند.
بررسی های انجام شده نشان می دهد،رشته بهداشت با 7.9 درصد کمترین میزان بیکاری و رشته محیط زیست با 49.1 درصد بیشترین میزان بیکاری را در کشور دارد.
همچنین رشته‌های علوم رفتاری و اجتماعی با نرخ بیکاری 19.7 درصد، بازرگانی و امور اداری با 19.5 درصد، حقوق 21.8 درصد، علوم زیستی 22 درصد، علوم طبیعی 22.4 درصد، رایانه 39.9 درصد، صنعت 32 درصد، معماری و ساختمان 25.9 درصد، کشاورزی، جنگلداری و شیلات با 22 درصد و محیط زیست با 49.1 درصد؛ بالاترین میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان در این رشته‌ها اعلام شده است. همچنین در رشته‌های تربیت معلم با هشت درصد، روزنامه‌نگاری 8.8 درصد، بهداشت 7.9 درصد، خدمات امنیتی 8.4 درصد و خدمات حمل و نقل با 10.8 درصد، کمترین میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان را دارد.