وزن سیاسی حزب‌الله در انتخابات پارلمانی لبنان

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- امروز انتخابات پارلمانی لبنان برگزار می‌شود، که نتایج آن با توجه به شرایط منطقه، می‌تواند مهم و تعیین‌کننده ارزیابی شود‌‌. اگر چه حزب‌الله یک الگوی موفق از فعالیت و نقش‌آفرینی جریان شیعه در منطقه خاورمیانه و همچنین نیرویی موثر در معادلات سیاسی،امنیتی و اجتماعی لبنان محسوب می‌شود، اما موقعیت سیاسی این جریان شیعی برای به دست آوردن بیشترین کرسی پارلمان نسبت به انتخابات گذشته مناسب نیست‌‌. حزب‌الله در انتخابات پارلمانی گذشته با ائتلاف با جنبش امل یا همان جریان 8 مارس توانسته بود با کسب 26 کرسی پارلمان اکثریت مطلق نمایندگان شیعه را از آن خود کند‌‌. چنین نتیجه‌ای برای حزب‌الله در وزن‌کشی‌های نظام سیاسی لبنان آن هم در قیاس با احزابی چون المستقبل وابسته به جریان سعدالدین حریری و 14 مارس و همچنین جریان ملی آزاد لبنان وابسته به میشل عون رییس‌جمهور لبنان در حکم یک پیروزی بود‌‌. اما به نظر نمی‌رسد نتایج گذشته برای حزب‌الله تکرار شود‌. برخی از عوامل فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای و داخلی بیش از همه در شرایط و موقعیتی که حزب‌الله در آن قرار دارد، نقش دارند‌.
در ارتباط با نقش فرامنطقه‌ای، حملات سیاسی سازمان‌‌یافته آمریکا یک عامل کلیدی برای ناکامی حزب‌الله در کسب بیشترین کرسی‌های پارلمانی است‌. البته دلیل این تلاش و اتخاذ این رفتار ریشه در نگرش مقامات واشنگتن در قبال حزب‌الله دارد، چراکه حزب‌الله از منظر راهبردی تحت تاثیر تهران قرار دارد و قرار گرفتن حزب‌الله و سایر جنبش‌های شیعی در کنار تهران می‌تواند موجب تقویت و تاثیرگذاری هلال شیعه در معادلات و مشخصا افزایش جایگاه و نقش حزب‌الله در بخشی از ترتیبات سیاسی ـ امنیتی در منطقه غرب آسیا شود‌. در شرایط حاضر واشنگتن هلال شیعه در منطقه غرب آسیا را هلال بحران می‌نامد و این هلال در حکم کابوسی مخوف برای منافع آن و متحدانش در منطقه است‌‌. به ویژه که وجود حزب‌الله آن هم در سایه ویژگی‌های ساختاری و آرایش سیاسی نامنظم آن موجب کاهش بازدهی حملات نظامی تل‌آویو در رقابت‌های راهبردی غرب آسیا شده است‌‌.
در ارتباط با نقش منطقه‌ای، به راه‌اندازی جنگ روانی و حمایت‌های مالی محافل عربی آن هم به پیشوایی ریاض بیشترین نقش را برای کاهش سقف حضور حزب‌الله در آرایش آینده پارلمان بازی می‌کنند‌‌. البته چنین حمایت‌هایی بی‌ارتباط با ماجرای استعفای حریری و بازگشت دیرهنگام و البته پرابهامش به لبنان نیست‌‌.
در حقیقت ریاض تلاش داشت با بازی با کارت حریری شرایط سیاسی در لبنان را به زیان حزب‌الله تغییر دهد،اما این گونه نشد و نتیجه آن به زیان حریری و جریان المستقبل شد‌‌. به واقع همنوایی حریری با سمفونی ضد شیعی ریاض، هم حریری را به دردسر بزرگی انداخت و هم موجب افول موقعیت جریان المستقبل در نظام سیاسی لبنان شد‌‌. به همین خاطر است که برخی ناظران هم‌اکنون حزب المستقبل به رهبری سعد حریری را بزرگترین بازنده نتایج انتخابات می‌دانند‌.


در کنار نقش منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، طرح جدایی جریان ملی آزاد از حزب‌الله بیشترین نقش را برای ناکامی حزب‌الله در کسب کرسی‌های پارلمان بازی می‌‌کند‌‌. آنگونه که شواهد آرایش احزاب و جریان‌ها در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی نشان می‌دهند، مخالفان حزب‌الله در یک حرکت سازمان‌یافته و هدفمند توانسته‌اند در سایه تشدید اختلافات موجود بین نبیه بری (رییس جنبش امل) و جبران باسیل (رییس جریان آزاد ملی) اختلاف ائتلاف سیاسی حزب‌الله و جریان آزاد ملی را عملی کنند‌‌. از همین رو حزب المستقبل لبنان تلاش زیادی دارد تا ائتلاف سیاسی خود با جریان ملی آزاد لبنان را توسعه دهد تا از ائتلاف حزب‌الله و جریان آزاد در پارلمان آتی لبنان جلوگیری کرده و جناح‌های منسوب به 8 مارس را تضعیف کند‌‌. خروجی این کار می‌تواند حضور بالقوه سمیر جعجع برای انتخابات آینده ریاست‌جمهوری لبنان را افزایش دهد‌.
با توجه به آنچه گفته شد، تنها امید حزب‌الله به میزان آرای حزب المستقبل است که با توجه به موقعیتی که برای حریری و حزبش در ماجرای استعفا به وجود آمده است، طبیعی است که ریزش آرای حزب المستقبل به صندوق حزب‌الله برود و جایگاه حزب‌الله همچنان در معادلات سیاسی لبنان حفظ شود‌‌.
* مدرس علوم‌سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com