روزنامه خراسان

عجیب اما واقعی؛ واردات بدون مسئول

«عجیب تر از این ممکن نیست.» شاید این جمله مشترک تمام کسانی باشد که فهرست برخی از کالا های وارداتی چند سال اخیر را مرور می کنند. یعنی فهرست پیش رو که از مجموعه آمار های گمرک جمهوری اسلامی ایران نقل شده است. اقلامی از این قبیل که در آمار های رسمی به وفور به چشم می خورند، پرسش های بسیاری را بر می انگیزاند. پرسش هایی که در کلی ترین صورت متوجه مفهوم واردات است. این که اساسا واردات در اقتصاد کشور ها چه نقشی ایفا می کند و کدام کالا برای واردات از اهمیت بیشتری برخوردار است. آیا به راستی کالا هایی که در ذیل مطرح شده اند، کالا های بی اهمیت هستند؟ آیا واردات کم و صادرات زیاد، نشانه اقتصاد سالم است؟ برای پاسخ به پرسش هایی از این قبیل، دو اقتصاددان و استاد دانشگاه یعنی دکتر محمد خوش چهره ودکتر کامران ندری را به راهنمایی گرفتم. تشکیل خانواده وارداتی سال 1390؛ اشیاء برای جشن کریسمس؛ نوشابه های غیر الکلی، انواع لیوان های نوشیدنی پایه دار (گیلاس)، سیگار حاوی توتون، بیل و بیلچه، ریش و ابرو و مژه مصنوعی، سایر فرش ها، اشیا برای جشن، کارناوال، شعبده بازی و اشیاء اعجاب آور (غیر از اشیا برای جشن کریسمس)، مداد شمعی، گچ برای نوشتن، چترسایبان باغ و همانند آن، عکس برگردان. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 61 میلیارد دلار. سال 1391؛ انواع فرآورده های آرایش چشم غیر از مغز مداد آرایشی، مداد تراش و تیغه آن، تی شرت و زیرپوش چسبان، تور سر از هر ماده، جوراب زنانه و پاپوش، کفش که قوزک پا را نمی پوشاند. ریش تراش برقی، کمربند و حمایل، پیراهن و بلوز، اشیا از نوع قابل حمل در جیب، گل و برگ و میوه مصنوعی، چراغ کنار تختخواب، قسمت فنری تختخواب، وان، دوش و دستشویی و باز عکس برگردان. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 53 میلیارد دلار. سال 1392؛ لوله و شیلنگ، صابون مایع، شامپو، سنجاق زلف و سنجاق فر دهنده، دستگاه های تهویه مطبوع، حوله حمام  و   ربدوشامبر، سگک چفت و بست دار وهمانند آن برای لباس، قوطی اسپری، انواع بادبزن ، انواع پتو و زیرانداز های سفری، انواع فندک ها، قوطی و جعبه چند لایه به هم فشرده و باز عکس برگردان. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 49 میلیارد دلار. سال 1393؛ پوشک کامل بچه، صابون بچه، لباس ومتفرعات لباس نوزاد، کالسکه های بچه، لوازم خانه داری، ظروف شیشه ای از نوع مورد استفاده برای سر میز یا آشپزخانه، انواع اشیا سر میز، آشپزخانه، کارد وتیغه های برنده برای وسایل آشپزخانه، شوینده های توالت، لوازم خانه و پاکیزگی، دکمه از مواد پلاستیکی، وسایل دفتر کار از قبیل گیره نامه، گوشه گیرنامه، کاغذ گیر، پیراهن خواب و پیژامه مردانه، عینک آفتابی. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 53 میلیارد دلار. سال 1394؛ دفاتر ثبت و دفاتر حسابداری، دفاتر (یادداشت، سفارش، رسید)، دسته های کاغذ یادآوری، دفاتر یادداشت روزانه و اشیا همانند  کاغذ کاربن،  نامه پاکتی، کارت پستال غیرمصور، کره جغرافیایی. تصاویر، عکس ها. تذهیب، تشعیر نگارگری ایران. آگهی و نشریاتی که حداقل چهار بار درهفته منتشر می شود. آدامس حتی پوشیده شده از قند و شکر. هیزم و کنده، زغال چوب. اسب برای مسابقه. کاغذ توالت، دستمال کاغذی، دستمال پاک کردن آرایش. کیسه وساک، سینی، دیس، بشقاب، فنجان. پالتو، نیم پالتو، ردا، شنل  (مانند کت، جلیقه و شلوار برای مردان یا کت و دامن برای زنان)، دامن و دامن شلواری، شلوار حتی دارای بند و پیش بند، نیم شلوار، شلوار کوتاه،  بند شلوار،  بند جوراب. جوراب شلواری، زیردامنی یا زیر پیراهنی، لباس شنای مردانه و زنانه. شستنی های رختخواب، رو تختی و رختخواب پوش. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 41 میلیارد دلار. ده ماهه نخست سال 1395؛ رختدان، چمدان و کیف اسناد، کیف مدرسه، انواع در، درپوش و سرپوش، درپوش پاره شونده برای بطری، مهروموم. قیچی باغبانی وهمانند (از جمله قیچی برای بریدن گوشت پرندگان ) که با یکدست کارمی کند. انواع زیپ و دیگر منجوق ها. لوازم سر میز و لوازم آشپزخانه. قرابه، بطری، تنگ. توپ فوتبال، بسکتبال، والیبال، هندبال، انواع توپ های قابل باد کردن، جایگاه تیراندازی و دیگر تفریحات در هوای آزاد، ترازوی توزین اشخاص (همچنین ترازوی توزین نوزادان)، ترازو های خانگی. مجموع واردات قطعی به ارزش دلاری حدود 34 میلیارد دلار. نفت ِ اقتصاد کُش دکتر کامران ندری عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق سخنان خود را این گونه آغاز کرد: «واردات در برقراری تعادل در اقتصاد هر کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از نتایج تنظیم صحیح واردات، رقابتی شدن بازار های داخلی است که می تواند صنایع داخلی را به افزایش کیفیت و همچنین کاهش هزینه تولید ترغیب کند.»  او مصرف درآمد های نفتی در فرآیند واردات را نقطه ضعف سازوکار تجاری موجود می داند و معتقد است سایه سنگین درآمد نفتی برحوزه تجارت نوعی تخصیص ناکارا و نامطلوب منابع را منجر می شود: «واردات زمانی توجیه پذیر و به رشد اقتصادی منجر خواهد شد که بودجه اختصاص یافته به آن از منابع دیگری غیر از درآمد های نفتی تامین شود. به عبارت دیگر هنگامی که درآمد حاصل از صادرات کالا های غیر نفتی، صرف واردات شود می توان به ظهور یک اقتصاد پویا امید داشت. ورود درآمد های نفتی به چرخه واردات، یکی از دلایل ورود کالا های غیر ضروری است.» لزوم حمایت از صنایع نوپا «صادرات و واردات دو رکن اساسی تجارت است که نمی توان یکی را بر دیگری برتر دانست. واردات بدون صادرات امکان پذیر نیست و صادرات نیز به تنهایی معنا و مفهومی ندارد.» این جمله دکتر ندری، پرهیز از نگاه یک جانبه به ماجرا را گوشزد می کند؛ یعنی اهمیت صادرات و واردات، دوشادوش یکدیگر. او معتقد است که برقراری تعادل میان این دو زمانی دچار پیچیدگی می شود که دولت ها به تنظیم سیاست های تجاری خود مبادرت می کنند؛ یعنی در به اجرا درآوردن و عملی کردن تعادل میان صادرات و واردات. او توضیح خود را درباره این پیچیدگی با مطرح کردن یک پرسش آغاز می کند: «آیا کالایی که قصد وارد کردن آن را داریم، در داخل کشور تولید می شود؟ اگر پاسخ مثبت باشد، باید شرایط صنایع تولید کننده آن کالا را در داخل در نظر گرفت. به عبارت دیگر اگر تولید آن کالا در داخل، برای کشور مزیت نسبی داشته باشد و اگر این صنایع در زمره صنایع نوپای داخلی باشند، باید از طریق تعیین تعرفه های وارداتی برای کالای مشابه خارجی، مورد حمایت قرار گیرند. این حمایت باید به صورت زمان مند و محدود باشد.چرا که حمایت بلند مدت از صنعتی که در طول زمان به توانمندی و کارایی مطلوب نرسیده است، هدر دادن منابع ملی است.» دکتر ندری که با پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز همکاری دارد حمایت بلند مدت را تنها برای کالا ها و صنایعی توجیه پذیر می داند که اهمیت استراتژیک دارند. سیاست زدگی استراتژیک «کالای استراتژیک کالایی ضروری است که توقف تولید یا فقدان آن، خسارت های فراوانی را بر حیات اقتصادی کشور ها وارد می کند. دولت ها برای تامین این کالا ها نباید به کشور های دیگر وابستگی داشته باشند و در همین راستا باید به حمایت از صنایع داخلی که این کالا ها را تولید می کنند بپردازند. این حمایت می تواند از طریق تسهیل شرایط تولید آن ها در داخل کشور و تعیین تعرفه برای ورود کالا های مشابه خارجی صورت پذیرد.» این سخنان دکتر ندری درباره اهمیت کالای استراتژیک، با توضیح درباره چگونگی تعریف «کالای استراتژیک» ادامه یافت: «استراتژیک بودن یا نبودن یک کالا را عموما سیاستمداران تعیین می کنند. بسته به موقعیت و مقتضیاتی که یک کشور در آن قرار دارد می توان برخی کالا ها را در زمره استراتژیک قرارداد. به عنوان نمونه تهدیدات خارجی می تواند در تعیین تعداد کالا های استراتژیک برای هر کشور موثر باشد.» نکته قابل توجهی که دکتر ندری آن را گوشزد می کند شفاف نبودن برخی از سیاستمدار ها در تعریف نوع کالای استراتژیک است، به گونه ای که منافع جناحی را بر منافع ملی ترجیح می دهند؛ به عبارت دیگر و به عنوان نمونه او معتقد است: «گروهی صاحب قدرت، دولت را تحت فشار قرار می دهند تا کالای مربوط با منافع آن ها را به عنوان کالای استراتژیک معرفی کند تا از این طریق منافع جناحی خودشان را تامین کنند.» کالای فانتزی دکتر محمد خوش چهره استاد دانشگاه تهران در یک تقسیم بندی کلی سه دسته کالای وارداتی را از یکدیگر متمایز می کند: «گونه اول کالا های سرمایه ای است که پس از ورود به کشور منشاء تولید بوده و در خدمت تولید کالا یا خدمات قرار می گیرد که نهایتا به افزایش تولید ملی منجر می شود. بنابراین ورود این گونه کالا ها در صورت در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی کشور ها، چندان محل پرسش نیست. گونه دوم یعنی کالا های واسطه ای که نهایتا می توانند در خدمت تولید داخلی قرار گیرند از همین قاعده پیروی می کنند اما بیشترین پرسش ها متوجه کالا های گونه سوم یعنی کالا های مصرفی و انحرافی ترین شکل آن ها یعنی کالا های فانتزی است که بود و نبود آن ها تاثیری در سود ملی یا ارتقای سطح رفاه ندارد.» یارکشی سیاسی در حیاط خلوت دکتر محمد خوش چهره نماینده هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی معتقد است یکی از دلایل واردات بی رویه کالا های مصرفی، وابستگی به نفت و درآمد های حاصل از صادرات آن است. موضوع نگران کننده ای که دکتر خوش چهره یادآور می شود ورود بیش از پیش کالا های مصرفی است که نیاز های اساسی جامعه را برطرف می کنند؛ یعنی مواد غذایی. از دیگر عواملی که وی در واردات چنین کالا هایی دخیل می داند تبیین سیاست ها و قوانین نامناسب توسط دولت هاست. به عبارت دیگر او معتقد است سیاست های پولی و مالیاتی تولید کننده داخلی را تحت فشار قرار می دهد در حالی که سوداگران و قاچاقچیان که از عدم نظارت صحیح دستگاه های مسئول نفع می برند، از مالیات در امان اند. در پایان دکتر خوش چهره این پرسش را که آیا می توان منافعی را برای واردکنندگان چنین کالا هایی در نظر گرفت این گونه پاسخ می دهد: این موضوع تحلیلی فراتر می طلبد که تنها در منفعت خلاصه نمی شود. مسئله اساسی تر کانون های قدرت و ثروت هستند که به واسطه سیاست گذاری هایی مقدرات اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار می دهند. گواه این موضوع طرد برخی مدیران شایسته و حضور برخی افراد در صحنه اقتصادی است که وابستگی های حزبی و جناحی دارند. این گونه رفتار های سازمان یافته و یا غیر عمدی است که در حیات اقتصادی کشور انحراف ایجاد می کند. دلایل واردشدن کالا های عجیب از زبان مسئولان اکنون که نظرات دو اقتصاددان تاحدودی مسیر را روشن کرد، به نظر زمان مناسبی است برای جویا شدن پاسخ مسئولان درباره دلایل تشکیل خانواده وارداتی و یا به عبارتی پرسش از چند و چون واردات. از همین رو تلاش برای شنیدن پاسخ های دو معاون وزیر یعنی دکتر مجتبی خسروتاج رئیس سازمان توسعه تجارت ایران و دکتر مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران را آغاز کردم. از آنجا که تماس با تلفن همراه دکتر خسروتاج، ضمن معرفی خودم از طریق پیامک به عنوان خبرنگار روزنامه خراسان، راه به جایی نبرد، به ناچار و خوش بین نسبت به تعامل، با روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران تماس گرفتم. بعد از نزدیک به هفت روز تلاش برای برقراری ارتباط با دکتر خسروتاج، قادر به گذر از روابط عمومی این سازمان نشدم. درخواست گفت وگوی کمتر از پانزده دقیقه و حتی ارسال پرسش ها به صورت مکتوب نتوانست به صدور فرمان از جانب روابط عمومی این سازمان برای دستیابی به دکتر خسروتاج منجر شود. آخرین پاسخ آن ها این بود: «دکتر خسروتاج به آفریقا سفر کرده اند.  اما تلاش برای گفت وگو با دکتر مسعود کرباسیان با صرف همان هفت روز، به نتیجه متفاوتی منتهی شد که در این جمله پاسخگوی تلفن ایشان خلاصه می شود: «آقای دکتر هنوز دستور نداده اند برای گفت وگو.» خب؛ به نظر می رسد دلیل وارد شدن کالا هایی که در ابتدای گزارش ذکر شده اند، کاملا روشن شد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
مفاسد اقتصادی بزرگ ترین مانع کسب و کار درخراسان رضوی دعوت جبهه مردمی برای حضور در انتخابات را پذیرفتم تروریست ها پس از موصل به کجا می روند؟ جدول افزایش 14 درصدی دریافتی کارگران بازارهای پرتکاپو، نشاط خریدهای شب عید خاموشی، آخرین ترانه افشین حرکت لاک پشتی جاده مرگ در محور گلستان وزیر اطلاعات: بیش از دوسوم مبلغ فساد در صندوق فرهنگیان مربوط به قبل از این دولت است کلیات طرح دو فوریتی تخفیف 40درصدی عوارض نوسازی سرانجام ماهی های فاسد چینی معدوم شد که عیدآسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها بررسی مدیریت منابع مالی آزاد شده در حین مذاکرات و بعد از توافق هسته ای توانمندسازی زنان؛ محور توسعه پایدار عجیب اما واقعی؛ واردات بدون مسئول پسر شاه سعودی در آمریکا به دنبال چیست؟