ترامپ برجام را دوست دارد!

مجید عابدینی‌راد*-به زعم ما ترامپ چند روز پس از ضرب‌الاجلی که خود او برای تحت فشار گذاشتن اروپاییان پیرامون مذاکره مجدد حول پیمان برجام تعیین کرده اقدام به تعلیق مجدد تحریم‌های هسته‌ای و حفظ این پیمان‌نامه خواهد کرد.
با وجود اینکه کشورهای فرانسه و انگلستان و آلمان تحریم‌هایی را بر ضد برنامه موشک‌های بالستیک ایران و افرادی که در فعالیت‌های نظامی در سوریه مشارکت دارند وضع کرده‌اند ولی این پیشنهادات تحریمی به احتمال خیلی زیاد به تصویب همه اعضا‌ی جامعه اروپا نخواهد رسید.
در نهایت از آنجا که در آمریکا حدود 70 در‌صد مردم موافق پایبندی کشورشان به برجام هستند، رییس‌جمهور این کشور با توجه به وضعیت نامساعد جمهوریخواهان و مسایل انتخاباتی به هیچ‌وجه نمی‌تواند تصمیمی تا به این پایه ضد خواست اکثریت آمریکاییان بگیرد! همچنین بعید نیست برای آرام کردن ترامپ کنگره آمریکا پروسه تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای و تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را که به ترتیب باید هر چهار ماه یک‌بار توسط رییس‌جمهور صورت گیرد‌ و ترامپ از آن بیزار است‌ را ملغی کند تا به جای آن او بتواند مانند روسای دیگر کشورهای امضاکننده هر سال یک‌بار آن را تایید کند.
برای توضیح مساله چرایی تعیین این ضرب‌الاجل، باید به پاییز 2017، زمانی که رییس‌جمهور تصمیم‌گیری‌اش را به کنگره واگذار کرد اشاره کرد. در مقاله‌ای در این رابطه در همین روزنامه خاطر‌نشان کردیم که کنگره هیچ تصمیمی نسبت به آن نخواهد گرفت و دوباره روی میز ترامپ بازخواهد گشت. در عمل همین طور هم شد و در واقع همان طور که بارها آورده‌ایم، تصمیمات ترامپ همگی از روی عکس‌العمل‌های احساسی و از راه تهدید است و با این ضرب‌الاجل آخر هم ترامپ به دنبال کسب امتیازاتی از اروپا و در عین حال خود کنگره آمریکاست تا او را مجبور به انجام کاری که دوست ندارد، نکنند. از طرفی هم هدف اصلی این شلوغ‌بازی‌ها و سر کار گذاشتن‌های او سرکیسه کردن هر چه بیشتر عربستان است، به این معنا که در وهله اول به کل خود مشکل ربطی به برجام و ایران ندارد.


ترامپ برجام را با اینکه قرار‌داد «بدی» می‌خواند بیش از هر زمامداری دوست‌ دارد چون برای او از این وسیله کار‌راه‌انداز‌تر به منظور آزار‌رسانی به ایران و اقتصادش و همچنین بهره‌وری مالی از دیگر کشورهای منطقه وجود ندارد، تنها با اتکا‌ به همین بهره‌وری زیرکانه می‌توان گفت که ترامپ از نظر روحی مشکل ندارد.
بسیاری از صاحب‌نظران ایرانی و محافل تحلیلگری غربی کنار گذاشتن رکس تیلرسون که با جبهه‌گیری‌های ترامپ در رابطه با برجام مخالفت می‌ورزید و آمدن پمپئو را دلیلی برای جدی گرفتن تهدید او در خصوص خروج از برجام دانسته‌اند، در صورتی که این برداشت کاملا تخیلی و بی‌پایه است.
اگر قرار باشد دلایلی در رابطه با این اخراج ذکر کرد، یکی از مهم‌ترین‌شان به نقشه ناموفق کاخ‌سفید و داماد ترامپ با همکاری دو مشاور امنیتی برای حصر سعد حریری در ریاض باز‌می‌گردد؛ طرحی که به منظور محکوم جلوه دادن ایران به عنوان کشور حامی تروریسم و داغ‌تر کردن بازار جنگ تدارک دیده شده بود و عدم حمایت تیلرسون از آن برای ترامپ مساله‌ساز شد.
دست داشتن داماد ترامپ در این ماجرا و حضورش در ریاض موقع توقیف حریری و اشتباهات پیش‌آمده در این رابطه به بی‌اعتبار‌تر شدن حیثیت آمریکا منجر شد و در همان زمان ترامپ تیلرسون را مورد انتقاد شدید قرار داد.
اگر خاطرتان باشد در آن زمان قرار بود ریاض در جایگاه نجات‌دهنده سعد حریری از یک سوء‌قصد مهلک قرار گیرد و همه دنیا علیه تهران و حزب‌الله شورانده شوند.... همان‌طور که در آن زمان آوردیم مشکل از اینجا شروع شده بود که وقتی این نقشه را داماد ترامپ در سفرش به ریاض با بن‌سلمان مطرح کرد حریری پیش از آن و به فاصله کمی به بیروت بازگشته بود و بن‌سلمان مجبور شد خودش دوباره او را به ریاض بخواند و ...!
همان زمان به اینکه ترامپ تیلرسون و حتی دامادش را از کار برکنار کند، اشاره کرده بودیم، اما عملا ترامپ چند ماه بعد تنها وزیر خارجه‌اش را اخراج کرد و به جای او پمپئو را برگزید.
از طرفی هم اتکای تحلیلگران به اینکه چون جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب شده و از آن سو مایک پمپئو، که هر دو مواضعی سرسختانه و ضد ایران را دارند گفته‌اند که آینده بلند‌مدت برجام به خطر خواهد افتاد! که آن هم در نگاه ما باز فاقد منطقی توجیهی است.
در کاخ سفید و افراد پیرامون ترامپ تنها منطقی که او در‌صدد اعمال آن است داشتن افرادی حرف‌شنو ا‌ست که روی نظریاتش بحث و مجادله نکنند. از آنجا که ترامپ خودش را بزرگ‌ترین کارگزاری که خدا آفریده می‌داند در مقابلش تنها باید سر تسلیم فرود آورده شود. پس وقتی او خواستار نگه‌داشتن ایران در همین وضعیت برزخی‌ای است که تا امروز بر آن تحمیل کرده چه تیلرسون و چه پمپئو و چه بولتون ... هیچ فرقی بین‌شان نیست.
هیچ باکی و مساله‌ای ترامپ به نظر ما نه با برجام دارد و نه با تسلیحات موشکی و نه با نفوذ روز‌افزون قدرت منطقه‌ای ایران! در لفظ بزرگ‌ترین شاکی از وضع موجود است و تهدید و ناسزاگویی می‌کند ولی در بنیاد با معرفی کشور ما به عنوان یک تهدید بزرگ بدترین وضع ممکن از لحاظ وابستگی به خصوص برای عربستان سعودی در این مدت به وجود آورده است.
روحیه و رفتار تاجرپیشه ترامپ از منطقی خاص و شناخته شده پیروی می‌کند که همه جا از ابتدا آن را ابراز داشته و آن کسب منافع هر چه بیشتر برای کشورش از هر راه ممکن است که همیشه سنگین‌ترین وجه آن تهدید است؛ تهدیدی که با ترامپ، به جنگی هزینه‌بر برای آمریکا هیچ‌گاه نخواهد رسید.
در همان اوایل ورودش به کاخ سفید مگر نگفت پوشش نظامی و حمایت از کشورهای دوست و متحد با هزینه خود آنها صورت خواهد گرفت! به فرض در همین اواخر بحث خروج نظامیان آمریکا از سوریه را مگر پیش نیاورد! در واقعیت آن هم تنها تهدیدی برای کشورهای عرب منطقه بود و نه تصمیمی بر مبنای سیاستی خاص و حساب‌شده. این نوع تصمیمات با ویژگی مافیایی است که به یکپارچه بودن باند تصمیم‌گیرنده نیاز دارد نه سیاستمدار و مقام عادی و پیرو عرف...‌
یا این تفاصیل، به باور نگارنده هیچ‌گاه آمریکای ترامپ به دنبال از معرکه دور شدن و دورافتادگی خود با کنار گذاشتن برجام نخواهد رفت. فقط حرفش را می‌زند تا ناثباتی بیافریند ولی درست مانند خروج نیروهایش از خاک سوریه به عنوان یک تهدید بدون عملی در پس آن، و نه انجام عملی سنجیده! اگر آمریکا برجام را نداشته باشد که این‌طور در منطقه از چپ و راست تاسیسات نیروگاه‌های اتمی سبز نمی‌شود. تازه روسیه هم در این میان پا‌ به میدان گذاشته و نان هر دو ابر‌قدرت در روغنی افتاده که بلدند با هم چطور تقسیم کنند.
آخر اینکه ما براین اعتقادیم که در پشت پرده همه فشارها و تحریم‌ها از سوی آمریکا، حتی با وجود شخصیتی مانند ترامپ در راس آن، نیت از‌سرگیری رابطه مستقیم و عادی با ایران مد نظر است‌ یعنی همه این فشار‌ها و تهدیدات برای ملزم کردن ایران به ازسرگیری روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی با ایالات‌متحده مانند است.
*تحلیلگر مسایل سیاسی