نامزدهای شهرداری پایتخت برنامه‌های خود را برای مبارزه با فساد اعلام‌کردند؛

گروه جامعه- در بیستمین نشست از گفت‌وگوهای اجتماعی «تهران امید دارد»‌، حجت‌الله میرزایی، معاون برنامه‌ریزی، توسعه و امور شورا و پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران روبه‌روی فعالان نهادهای مدنی و تخصصی نشستند و برای ارائه دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود پاسخ گفتند. هفت گزینه شهرداری تهران اکنون در معرض آزمون شورا و زیر ذره‌بین نهادهای تخصصی و مدنی قرار دارند. به ابتکار الهام فخاری، رییس شورای استان تهران و نایب رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی در ادامه گفت‌وگوهای اجتماعی «تهران امید دارد»، تا زمان انتخاب شهردار، این سلسله نشست‌ها به گفت‌وگوی گزینه‌های شهرداری تهران با نهادهای مدنی و تخصصی اختصاص یافته است که در نخستین نشست، پیروز حناچی و حجت‌الله میرزایی حضور یافتند.
شهرداری باید به تخصص‌های 7 گانه مهندسی ساختمان توجه کند
در ابتدای جلسه‌، مهدی روانشادنیا از سازمان نظام مهندسی ساختمان از ضرورت سه آشتی شهرداری گفت؛ آشتی نخست، آشتی با مردم، آشتی دوم، آشتی با نهادهای مدنی و صنفی و آشتی سوم، آشتی با جهان.
مهدی روانشاد‌نیا در ادامه بحثش را با توجه به آشتی با نهادهای مدنی و صنفی به حوزه سازمان نظام مهندسی معطوف کرد و گفت: یکی از مشکلات مهم عدم به کارگیری تخصص‌های 7 گانه مهندسی ساختمان است. بنا بر قانون اراضی با متراژ بالای 5000 هزارمترمربع باید پیوست‌های شهرسازی و ترافیکی داشته باشند اما این اتفاق اغلب نمی‌افتد و این از مشکلات گریبانگیر امروز تهران است.


روانشاد‌نیا با اشاره به اینکه تنها 20 درصد فضای سبز و رزرو در تهران باقی مانده، به ضرورت ساختمان‌های سبز پرداخت.
وی در نهایت از فقدان استانداردهایی نظیر استاندارد لیر گلایه کرد که مانع استفاده بهینه از انرژی و آب در ساختمان‌ها می‌شود.
مشکل شهرهای ما، اقتدارگرایی است
سپس سعید سادات‌نیا از انجمن صنفی مهندسین مشاور معمار و شهرساز و شورای هماهنگی تشکل‌های مهندسی، مساله اصلی مدیریت شهری را اقتدارگرایی دانست.
سادات‌نیا با توجه به رشد فراوان کافه‌ها، علت این رشد را فقدان فضای عمومی در شهر دانست که گروه‌هایی از مردم را جدا از هم به خلوت کافه‌ها پناه داده است.
این عضو انجمن صنفی مهندسین مشاور معمار و شهرساز نسبت به شهرفروشی و آینده‌فروشی هشدار داد و آن را از تبعات اقتدارگرایی در اداره شهر و کنار گذاشتن نظرات تخصصی مشاوران دانست.
بافت فرسوده اصطلاح غلطی است
ترانه یلدا، معمار و شهرساز ضرورت احیای تخصص و تقویت نظام برنامه‌ریزی را یادآور شد و گفت: مردم و شورا یک ضلع، مثلث شهرداری که کارگزار باشد ضلع دوم و ضلع سوم مهندسانی هستند که باید تغییر رویکرد دهند‌. باید ارتباطی دوباره با صنف‌مان برقرار کنیم و وظیفه جدی خود را پیش بگیریم و نگذاریم بدون نظارت و مهندسی و مطالعه پروژه‌های شهری انجام شود.
ترانه یلدا مطرح کرد که ما باید الگوی شهردار قوی-شورای ضعیف را تغییر دهیم و شورای قوی- شهردار کارگزار داشته باشیم. شورا نماینده مردم است و مردم باید شهر را اداره کنند نه هر کس که قدرت دارد. وی همچنین به نقد طرح بازآفرینی مسکن امید (موضوعی که در پرسش‌ها از کاندیداها چند بار تکرار شد) پرداخت و گفت‌: شهرداری نباید یک بساز‌بفروش تازه بشود. سرمایه‌های اجتماعی تهران نباید پایمال شود. سرمایه اجتماعی ما محلات و زندگی محله‌ای است. ساماندهی به ساختمان‌های قدیمی باید انجام شود. ما خسته‌ایم از تخریب و نوسازی. واژه بافت فرسوده را کنار بگذاریم که برازنده شهر نیست.
چگونه می‌توان تعادل و ذی‌نفعان جدیدی در مقابل تعادل فاسد گذشته تعریف کرد‌
سپس علی فرخی، پژوهشگر شفافیت و فساد به بیان پژوهش‌ در خصوص فساد پرداخت و گفت‌: بسیاری اوقات جواب‌های غلط به مسایل غلط داده می‌شود. در خصوص موضوع فساد ما با یک تعادل فساد کارآمد در شهرداری مواجه بودیم‌ یعنی هم پیمانکاران و انبوه‌سازان از فساد منتفع بودند و هم شهرداری برای درآمد و رتق و فتق پروژه‌ها.
فرخی شاخص‌های ادراک فساد را نادرست دانست و گفت: احساس فساد این شاخص‌ها را مختل می‌کند. مساله مهم آن است که فساد در چه محیط فرهنگی شکل می‌گیرد. وی در ادامه گفت‌: در سازمانی که خود ایجاد فساد می‌کند، چنانچه اشخاصی از خارج نیز وارد آن سازمان شوند، تولید فساد توسط افراد جدید نیز اتفاق می‌افتد.
فرخی به اندونزی دوره سوهارتو و شیلی دوران پینوشه به عنوان دو مثال برای فساد کارآمد اشاره و عنوان کرد: این فساد کارآمد است اما به هرج و مرج و فروپاشی می‌انجامد. پرسش در فساد کارآمد این است که فرزند شهردار بودن و به تعبیری ژن خوب بودن چقدر می‌ارزد؟
این پژوهشگر شفافیت و فساد، مطرح کرد که برای تحلیل مساله فساد در شهرداری باید از تئوری‌بازی‌ها استفاده کرد. تعادلی در تئوری‌بازی‌ها وجود دارد به نام تعادل نش که در آن طرفین به تعادلی برد- برد می‌رسند و بازی را به هم نمی‌زنند. این اتفاق در شهرداری بین پیمانکاران و سازندگان و شهرداری افتاده است.
فرخی مطرح کرد که 25 درصد قراردادها در همین دوره شهرداری، ترک تشریفات بوده است و باید پرسید مگر در شهرداری چه کار ویژه‌ای انجام می‌شود که فقط پیمانکاران خاصی می‌توانند انجام دهند ‌این در حالی است که در صنعت نفت که فعالیت‌های بسیار پیشرفته‌ای است، تمامی پروژه‌ها با مناقصه انجام می‌شود. به گفته فرخی، شفافیت کافی نیست چرا که مساله اصلی در تعادل نش و تله‌های فساد است.
در پایان فرخی چهار پیشنهاد مطرح کرد؛ ضرورت طراحی تشکیل تعادل جدید با ذی نفعان جدید، تشکیل دیوان محاسبات شهری، رسیدگی به وضعیت شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری از نظر هیات مدیره و سهامداران و الکترونیزه کردن تمامی مناسبات شهرداری.
نظارت از طریق نهادهای بازرسی و پلیسی نیست
پیروز ‌حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران از ضرورت پیوند سه منفعت در شهر سخن گفت؛ منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌داران و اراده سیاستگذاران و سیاستمداران و منافع شهروندان. وی در ادامه اشاره کرد: وقتی منافع شهروندان را به پای دو ضلع اول حذف کنیم، پروژه‌های ناهنجار شکل می‌گیرد.
معاون سابق معماری و شهرسازی وزارت راه‌و‌شهرسازی در ادامه بیان کرد: تنها مشارکت شهروندان از طریق رای تامین نمی‌شود‌ زیرا نهادهای ما کژکارکرد هستند. به گفته حناچی، نظارت از طریق نهادهای بازرسی و پلیسی نیست بلکه از جنس سازمان‌ها و نهادهای مدنی است.
حناچی با بیان شیوه عمل در شورای عالی معماری و شهرسازی به توضیح این موضوع پرداخت و گفت: در دوره پیشین شورای عالی شهرسازی و معماری‌، وارد مقیاس‌های طرح تفصیلی و پروژه‌ها شدیم تا پیگیر حقوق شهروندان در اجرا باشیم و برای مشارکت مردم از طریق اطلاع‌رسانی به نهادهای مدنی و رسانه‌ها عمل کردیم.
حناچی به مشکل ناپایداری درآمدهای حاصل از نامشخص بودن منابع مالی شهرداری‌ها اشاره کرد و گفت: این مهم‌ترین مساله است که از طریق ظرفیت‌های دولت و شهرداری برای آن باید فکری کرد.
معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران از پل طبیعت و خیابان سی تیر به عنوان پروژه‌های ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد حس تعلق نام برد و گفت که باید این پروژه‌ها گسترش یابند و نگاه به شهر بر مبنای این توسعه باشد. حس تعلق شهروندان به شهر باید افزایش پیدا کند. باید فضای شهر را التیام ببخشیم. تهران از کمبود مکانی برای گذراندن اوقات فراغت رنج می‌برد.
بهترین پروژه‌های شهرسازی بدون حل فساد سیستماتیک نتیجه‌بخش نیست.
حجت‌الله میرزایی در ابتدای اظهاراتش گفت: رویکردش به مساله شهر، نهادگرایی به جای ابزارگرایی- قیمت‌گرایی است.
معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران در تبیین مساله فساد در شهرداری گفت: بهترین پروژه‌های شهرسازی بدون حل فساد سیستماتیک نتیجه‌بخش نیست. فساد هزارچهره است و گاه با لباس پیاده راه و فضای عمومی می‌آید. مساله مهم اما این است که این پروژه‌ها چگونه، با چه فرآیندی و با چه هزینه‌هایی تعریف، طراحی و اجرا شده‌اند. به گفته حجت‌الله میرزایی در شهرداری هر پست نرخی دارد، حتی وقت گرفتن برای دیدار با مقامات نرخ دارد. وقتی همه جا فساد هست نمی‌توان شکایت به جایی برد. کارمند بد، کارمند خوب را از میدان به در می‌کند.
به گفته حجت‌الله میرزایی برای مبارزه با فساد نیاز به اصلاحات ساختاری متعددی چون اصلاح نظام انگیزشی و اصلاح حقوق مالکیت هست.
وی تا کید کرد: کار شهرداری افشاگری نیست، شهرداری قوه قضاییه نیست. در مبارزه با فساد پرسش از اینکه چه کسی فاسد است، غلط است، باید پرسید که چه فرآیندهایی فاسد است. اگر می‌خواهیم غرق نشویم باید بپذیریم که فساد وجود دارد و برای کاهش آن تلاش کنیم.
معاون سابق اقتصادی وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی مطرح کرد که در وزارت سامانه BI(سامانه هوشمند تجاری) را راه‌اندازی کردیم که تمامی تراکنش‌ها را رصد می‌کرد، اگر این سامانه در دولت و دستگاه‌های بخش عمومی فراگیر بود، شاهد بحران ارزی یا این فساد نبودیم. در لیبرال‌ترین اقتصادها‌، حساب‌ها و معاملات کنترل می‌شوند اما در اقتصاد دولتی ما می‌گویند دخالت در حریم شخصی افراد است.
میرزایی از فشارها به شهرداری گفت که انتظار پروژه‌های بزرگ چون بزرگراه‌ها می‌رود و در واکنش به این فشارها که انتظار تداوم راه قالیباف را دارد، گفت: فیل هوا کردن یعنی فساد. به گفته وی، امروز دنیا مشکل ترافیک را با اتوبان زدن حل نمی‌کند.
معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری از شفاف‌سازی بودجه‌، تاسیس خزانه‌داری‌ کل و شفاف‌سازی خرید و فروش املاک به عنوان اقداماتی بزرگ یاد کرد که از زمان تاسیس بلدیه تاکنون اتفاق نیفتاده بود و پیش از این سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری هرطور می‌خواستند هزینه می‌کردند و درآمد کسب می‌کردند و هر میزان دلخواه‌شان بود از درآمدها را به شهرداری می‌دادند. در گذشته شهرداران مناطق هرگونه می‌خواستند از طریق تهاتر، بودجه غیرنقدی کسب می‌کردند که این شهرفروشی بود.
به گفته حجت‌الله میرزایی مساله تهران عمران نیست. مساله تهران با کارتابل و به شکل بوروکراتیک حل نمی‌شود، مسایل تهران را یک مدیر سوپرمن حل نمی‌کند. راه‌حل تهران در شهرداری راهبردی است که دیپلماسی فعال با جهان، دولت، نهادهای قدرت و مردم داشته باشد و از طریق مشارکت همه مردم از دستفروشی که کل بساطش یک میلیون تومان هم نیست تا موتورسواری که برای معیشت جانش را کف دستش گذاشته است، امور را پیش می‌برد. برای مشارکت شهروندان سامانه فراخوان نظر شهروندان را در نظر گرفتیم که در طرح‌ها و برنامه‌ها، نظرات مردم دریافت شود.
به گفته میرزایی، امروز شورای شهر دست اصلاح‌طلبان است ولی شهر که متعلق به آنها نیست. متعلق به آن دستفروشی ا‌ست که با بی‌رحمی بساطش را جمع می‌کنیم.
کاندیداها شفاف بگویند تا منافع را چطور می‌خواهند مدیریت کنند؟
در پایان الهام فخاری، رییس شورای استان تهران نیز به طرح نظرات خود پرداخت. وی گفت: بازتوانی تخصصی جامعه مدنی و صنفی موضوعی نیست که ناگهان اتفاق بیفتد. نیازمند استمرار است به خصوص که در فرهنگ ما تعامل و گفت‌وگو را یاد نمی‌گیریم.
فخاری از مسیر ایجاد شده بر اثر تغییر شهردار گفت: شوکی که تغییر شهردار به شهر و شورا وارد می‌کند بسیار فشار زیادی ا‌ست و جالب است که همه ما، با گفت‌وگو و مدارا تهدید را به فرصت تبدیل می‌کنیم.
به گفته نایب‌رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، در شورا سعی کردیم با درس گرفتن از چهار شورای گذشته حق و وظیفه‌‌مان را با شما به اشتراک بگذاریم. قانون می‌گوید ما حق انتخاب شهردار داریم ولی می‌خواهیم با خواست و عملکرد جامعه تخصصی شهردار انتخاب شود.
فخاری دو پرسش مهم از کاندیداها داشت، نخست آنکه کیفیت زندگی شهری برای مردم، با مردم و برای مردم را چگونه فعال می‌کنند و دوم آنکه چگونه تعارض منافع را می‌خواهند مدیریت کنند؟