بهارستان در اندیشه افزایش امنیت کودکان

معصومه معظمی
خشونت علیه کودکان یک پدیده و معضل اجتماعی است که طی سال های اخیر به دلیل استفاده گسترده از فضای مجازی و تلگرام و قدرت انتشار گسترده اخبار مربوط به آن، بیش از قبل درجریان وقوع آن قرار می گیریم. خشونتی که فارغ از جنسیت و منطقه زندگی علیه دخترکان یا پسران نابالغ در جای جای کشور در حال وقوع است.
همین چند روز گذشته بود که درگیرودار اخبار مختلف و خط و نشان کشیدن های ترامپ برای خروج از برجام و بازداشت سعید مرتضوی و ... خبر آزار و اذیت سه دختر بچه از سوی پدر و نامادری شان در ماهشهر، رسانه ای شد. خبری که واکنش گسترده اهالی ماهشهر را به همراه داشت و مردمی که احساساتشان بعد از دیدن عکس های این سه دختر بچه شکنجه شده، جریحه دار شده بود با تجمع مقابل ساختمان دادگستری، خواستار برخورد جدی با پدر و نامادری کودک آزار و حمایت از کودکان آزار دیده شدند. آنها از مدعی العلوم خواستند که شخصا به این پرونده ورود کند. هر چند که آنها فراموش کرده بودند جدای از اینکه این پدر شکنجه‌گر معتاد، بیمار روانی یا حتی سالم باشد، طبق قانون قیم و سرپرست و مالک فرزندان است و در صورت قتل آنها هم هیچ برخورد قانونی با او صورت نمی گیرد! موضوعی که مدت هاست مورد مناقشه و انتقاد حامیان حقوق کودکان قرار گرفته است.
تلاش‌هایی برای حمایت


از کودکان و نوجوانان شروع شده است
البته در راستای اصلاح قانون فعلی که درحمایت از کودکان و نوجوانان نواقص و کاستی های زیادی دارد و در برابر این خشونت آشکار خانواده علیه کودکان بازدارندگی کافی را ندارد و به گفته پروانه سلحشوری قرار بوده است خانه و خانواده مامن کودک و نوجوان باشد ولی در برخی موارد به محلی ناامن برای آنها تبدیل شده است، اخیرا گام هایی برداشته شده است.
به این منظور؛ برای اصلاح قانون و تقویت بازدارندگی خشونت علیه کودکان، برخی نمایندگان مجلس تلاش هایی را آغاز کرده اند و نزدیک به 6سال است که دولت هم با تدوین لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان و تقدیم آن به مجلس، کوشیده است با رفع مشکلات قانونی، زمینه حمایت از کودکان در برابر این آزارها را ایجاد کند. هر چند که بعد از گذشت بیش از 5 سال که این لایحه به مجلس ارجاع شده است، پس از بررسی در کمیسیون حقوقی و قضایی به عنوان کمیسیون اصلی مجلس، همچنان در اداره قوانین مجلس منتظر چاپ است و با وجود پیگیری های فراوان فراکسیون زنان و نوشتن نامه برای رسیدگی زودتر به این موضوع، هنوز منتظرند تا این لایحه حمایتی چاپ شود تا از نمایندگان بخواهند که خارج از دستور آن را در صحن علنی بررسی کنند.
لایحه حمایت از کودکان پس ازگذشت 5 سال هنوز به صحن نیامده است
پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره این لایحه حمایتی به «ابتکار» گفت: « بیش از 5 سال و نزدیک به 6 سال است که لایحه حمایت از کودکان به مجلس آمده اما هنوز به صحن نیامده است. از سال گذشته تا کنون مصاحبه های متعددی در این باره داشته ایم و فراکسیون زنان و کمیسیون فرهنگی در این خصوص پیگیری ها و جلسات زیادی داشته است و حتی زنان کمیسیون فرهنگی درباره لایحه حمایت از کودکان جلسه ای تشکیل داد و از کارشناسان و (ان جی او)ها دعوت کردیم.» نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه «من و چند نفر از همکاران به طور جدی پیگیر این موضوع هستیم و با اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در این باره بارها صحبت داشته ایم»، گفت: «چند وقت پیش نامه ای تهیه کردیم تا این لایحه زودتر به صحن علنی بیاید و معتقدم تا در این باره قانونی وجود نداشته باشد، بازدارندگی ایجاد نمی شود. قانون فعلی بازدارندگی لازم را ندارد و در بسیاری موارد ناقص است.» طیبه سیاووشی هم در این باره به «ابتکار» گفت: « پدیده کودک آزاری در کشور ما به دلیل ولایت مطلقه ای که والدین و خصوصا پدر نسبت به فرزندانش دارد، بروز می کند. این اتفاق در رسانه‏ها منعکس می شود و جامعه در قبال آن به شدت حساس شده است.»
نقش مثبت و منفی فضای مجازی در انتشار این نوع اخبار
این نماینده تهران در مجلس افزود: «البته فضای مجازی در انتشار و آگاهی دهی نسبت به این موارد در سطح وسیع کمک کرده است ولی انتشار این اخبار در فضای مجازی علاوه بر آثار مثبت خود تبعات منفی هم دارد. چرا که صرفا به دنبال آگاهی و اطلاع دهی از وقوع حادثه نیست و به شکل وقوع حادثه بیشتر می‌پردازد که تاثیر بسیار منفی در جامعه دارد.» این عضو فراکسیون زنان مجلس ادامه داد: « البته اتفاقات این چنینی که در جاهای مختلف کشور رخ می دهد، به دلیل نقص قانون است و تلاش شده است به واسطه لایحه حقوق کودکان و نوجوانان که توسط دولت تدوین شده و به مجلس ارائه شده است چاره و راهکاری قانونی برای بازدارندگی در این باره پیدا کنیم.» سلحشوری هم در ادامه به نقش فضای مجازی و تلگرام در انتشار این اخبار و آگاهی دهندگی به جامعه اشاره کرد و افزود: «مسئله کودک آزاری، موردی نیست که اخیرا زیاد شده باشد، بلکه به دلیل عدم اطلاع از وجود آنها تا کنون تصور می‌کردیم که چنین پدیده های زشتی وجود ندارد. قبلا به صورت محدود در برخی صفحات حوادث روزنامه ها خبری مبنی بر کودک آزاری منتشر می شد که تیراژ زیادی نداشت و در سطح وسیعی منتشر نمی شد. ولی اخیرا به دلیل وجود تلگرام و فضای مجازی این خبرها در سطح بسیار وسیع نه تنها درسطح داخلی، بلکه در سطح خارجی هم اطلاع رسانی می شود.» او ادامه داد: «انتشار خبر در این سطح وسیع و گسترده باعث بالابردن آگاهی مردم از وقایع و حوادث این چنینی می شود که البته باعث جریحه دار شدن احساسات افکار عمومی می شود.» رئیس فراکسیون زنان با بیان اینکه « در کنار بازدارندگی قانونی باید آموزش هایی داده شود تا مانع از این اتفاقات شود»، تصریح کرد: «باید قوانینی داشته باشیم که در صورت بروز مشکل و اعمال خشونت علیه کودکان و نوجوانان از آنها حمایت کند. در این باره باید آموزش های لازم به کودکان داده شود و در صورت بروز مشکل جایی باشد که این کودکان را مورد حمایت قرار دهد.»
منع قانونی مجازات پدر کودک آزار
مسئله ای که در این میان می توان به آن از مشکل و مانع نام برد، بحث قیم و سرپرست دانستن پدر در قبال فرزندان است که در مواقع بروز خشونت علیه کودکان و حتی قتل آنها توسط پدر، مانع ورود قانون به مسئله و مجازات پدر می شود. نکته ای که مورد انتقاد این نمایندگان مجلس هم قرار داد. سیاوشی در این باره به «ابتکار» گفت: «البته متاسفانه قیم و سرپرست دانستن پدر و مادر برای کودک، دست و پای قانون را بسته است تا حدی که اگر پدر فرزند خود را به قتل برساند، قانون برخوردی با او نخواهد کرد. بدتر از این موضوع، زمانی بود که به کمیسیون فرهنگی به عنوان کمیسیون فرعی چند ماده از این لایحه ارجاع شده بود ولی بسیاری از همکاران مخالفت می کردند و معتقد بودند پدر و مادر در اولویت هستند و بهزیستی نمی تواند در صورت بروز مشکل برای کودکان در خانواده سرپرستی این کودکان را بر عهده بگیرد و باید آنها در اختیار والدین خود قرار بگیرند.» او افزود: «البته خوشبختانه کمیسیون اصلی این موضوع را به تصویب رسانده است و جرم انگاری کرده است و مباحث حمایتی برای کودکان دیده است. البته اجرای این موارد نیاز به زیرساخت های زیادی دارد و مهم تر از آن به آموزش های کافی قضات نیاز دارد و پلیسی را می طلبد که در این باره آموزش دیده باشد.»
سلحشوری هم البته با انتقاد از اینکه پدر به عنوان قیم و سرپرست کودک هر بلایی که سر او بیاورد، مصونیت دارد و مدعی العموم در این باره وارد می شود، به «ابتکار» گفت: «در جلسه ای که امروز در کردستان داشتم در این باره ازعلما و زنان حوزه علمیه درخواست کردم به کمک ما بیایند. باید درباره بازخوانی این قانون تدابیری اندیشیده شود و خیلی مهم است که این بازخوانی قوانین با کمک حوزه های علمیه، مراکز تحقیقات اسلامی و البته مجلس شورای اسلامی انجام شود. او همچنین با بیان اینکه «شخصا درباره برخی از قوانین موجود درباره حقوق خانواده معترض هستم»، گفت که باید راهکارهایی پیدا کرد و آنهایی که می توانند و از دستشان برمی آید در این راه به ما کمک کنند چرا که با توجه به شرایط جدید و اقتضاهای جدید در قوانین این حوزه ها حتما باید بازنگری هایی صورت بگیرد.
قانون به تنهایی بازدارنده خشونت نیست
در ادامه این گزارش، سیاوشی شاه عنایتی با بیان اینکه «این لایحه حمایتی نقطه قوتی دارد و سمن ها می توانند هر زمانی که از آزار کودکی مطلع شدند به موضوع ورود کنند و برای حمایت از کودک در کنار او قرار بگیرند»، افزود: «طبق این لایحه از این پس سمن هایی که در راستای حمایت از حقوق کودکان تلاش می کنند، می توانند به عنوان شاهد در این محاکم برای دفاع از کودکان، در کنار آنها حضور داشته باشند.» او ادامه داد: «البته هر چقدر هم که کودکان به حقوق خود آشنا باشند و بتواند از خود مراقبت کنند، ولی باز نیازمند مراکز حمایتی در برابر آزار و اذیت های مختلف هستند.» این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه «در صورتی که قانون هم تصویب شود، باز به تنهایی نمی تواند بازدارنده باشد»، افزود: « در جوامع پیشرفته در این باره آموزش و فرهنگ سازی صورت می گیرد، ولی ما متاسفانه این موارد را نداریم. باید به بچه ها در مدارس حقوقشان آموزش داده شود و همچنین مراکزی تاسیس شوند که از کودکان حمایت کنند.» او با تاکید بر این نکته که «باید این زیرساخت ها آماده شود تا بتوانند برای این کودکان سرپناه امنی ایجاد کنند»، افزود: «متاسفانه بخش حمایتی و آموزشی ما مشکل دارد و صرفا قانون می تواند برای پیشگیری از جرم ورود کند که البته آن هم کفایت نمی کند و در این باره باید موضوع را با مراکز پیشگیری از جرم قوه قضاییه مطرح کنیم و پیگیر آن باشیم تا به سرانجام برسد.» سیاوشی اعلام کرد که امیدواریم تا اواخر اردیبهشت این لایحه حمایتی چاپ شود و با حمایت سایر همکاران خود بتوانیم آن را خارج از نوبت در دستور رسیدگی صحن قرار دهیم.