همدلی وضعیت بیماری ایدز در ایران و چگونگی مواجهه با آن را بررسی می‌کند انگ ایدز

تا دی سال گذشته  ۳۶هزار و ۵۷۱ مورد بیمار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی شدند
همدلی| آذر لطفی - «ایدز» بیماری‌ای است که در چند دهه پیش اسم آن لرزه بر اندام هر شخصی می‌انداخت. ترس از ایدز نه فقط به‌خاطر اینکه درمان این بیماری دشوار یا غیر ممکن است، بلکه این بیماری با محدودیت‌های عرفی و اخلاقی گره خورده بود. معمولا افراد مبتلا به ایدز قبل از اینکه به دید یک بیمار به آنان نگریسته شود به چشم یک متهم در جامعه مورد قضاوت قرار می‌گرفتند. هر چند دلیل این بیماری الزاماً همیشه بی‌بند و باری اخلاقی نیست و رفتارهای پرخطر جنسی تنها یکی از دلایل آن است، اما این نوع نگاه به ایدز که مبتلایان آن را به بی‌بندو باری اخلاقی متهم می‌کرد، موجب شده بود بسیاری از افراد که در وجود خود به این بیماری مشکوک بودند دنبال غربالگری نروند و حتی در صورت اطمینان از بیماری خود، برای درمان اقدام جدی انجام ندهند و با سرپوش گذاشتن بر بیماری خود، خواسته یا ناخواسته به شیوع آن دامن بزنند. اما امروزه آن جو تا حدودی شکسته شده است و صحبت کردن و آمار دادن از بیماری ایدز در جامعه دیگر موضوعی محرمانه نیست و تابوی محرمانه بودن ایدز که زمانی آسیب‌های فراوانی به جامعه ما زد، شکسته شده است.
پزشکان در تعریف ایدز می‌گویند: ایدز (Acquired immune deficiency syndrome) به معنی نشانگان نقص ایمنی اکتسابی است. ایدز یک بیماری پیشرونده و قابل پیشگیری است، این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام «اچ‌آی‌وی» در بدن میزبان است که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن (معروف به نقص ایمنی یا کمبود ایمنی) انسان‌ می‌شود که خود زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت‌طلب است و در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها منجر به مرگ بیمار‌ می‌شود 
این بیماری که از راه خون منتقل می‌شود، در سال 1982 ایدز نامیده شد و از سال 1988با هدف بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با این بیماری یک روز به نام روز جهانی ایدز نامگذاری شده است. هم اکنون ایدز چهارمین علت مرگ و میر در جهان است. البته آمارها در این زمینه حکایت از روند رو به رشد آن در برخی از کشورها به‌ویژه کشورهای جهان سوم دارد.


نخستین مورد ثبت شده ابتلا به ویروس HIVدر ایران مربوط به سال 1366 است. در حالی که بیش از سه دهه از شناخت اچ‌.آی.وی و بیماری ایدز‌ می‌گذرد، اثرات سوء اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی آن بر جوامع بشری و به‌ویژه بر سلامت انسان باعث شده تا این بیماری در کانون توجه باشد.
آخرین آمار ابتلا به ایدز تا ابتدای دی‌ماه ۹۶
تازه‌ترین آماری که دیروز از تعداد افراد مبتلا به ایدز منتشر شد، از روند رو به رشد این بیماری در کشور حکایت دارد. رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت، آمار مبتلایان به ایدز را تا ابتدای دی سال قبل  ۳۶هزار و ۵۷۱ مورد ابتلا ذکر کرد.
«پروین افسرکازرونی» که در نشست خبری دیروز وزارت بهداشت سخن گفت، بازه سنی افراد مبتلا به ایدز را دهه دوم و سوم زندگی شخص ذکر کرد و گفت: ۵۰درصد افراد شناسایی شده در گروه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال اتفاق افتاده است. ضمن اینکه تخمین زده‌ می‌شود که 60درصد مبتلایان به این ویروس در کشور هنوز از ابتلای خود خبر ندارند.
کازرونی گفت: وزارتخانه بهداشت برای مقابله با ایدز برنامه‌هایی هم دارد. وی درباره برنامه این وزارتخانه برای پیشگیری و کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی در جوانان توضیح داد و گفت: براساس برنامه چهارم استراتژیک پیشگیری و کنترل ایدز، ۱۱ استراتژی در این زمینه وجود دارد که اطلاع‌رسانی و آموزش به جوانان و نوجوانان محور اصلی این فعالیت‌ها است. به همین منظور آموزش و کسب مهارت توسط نوجوانان و جوانان درباره شناخت این بیماری و چگونگی پیشگیری از ابتلا به آنها در دستور کار قرار گرفته است.
وی در ادامه از راه‌اندازی باشگاه‌های سلامت جوانان و نوجوانان برای پیشگیری از ایدز خبر داد و افزود: یکی از برنامه‌های ما آموزش به نوجوانان و جوانانی است که به دلیل زمینه خانوادگی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری‌ها قرار دارند یا به رفتار پرخطر گرایش دارند و آن را انجام می‌دهند. در این زمینه برنامه‌ای به نام باشگاه سلامت جوانان و نوجوانان اجرا می‌شود که در نظر داریم فعالیت‌های آن را گسترش دهیم. یکی از شرکای اصلی ما برای تعالی فرهنگی، روحانیون و رهبران مذهبی هستند و امیدواریم امسال بتوانیم اجرای این بخش از برنامه‌ها را در اولویت خود قرار دهیم.
دلایل گسترش ایدز در کشور
یک کارشناس ایدز در رابطه با روند رو به رشد ایدز در کشوربه همدلی گفت:مهم‌ترین دلیل افزایش ایدز در جامعه عدم آگاهی کافی و درست در رابطه با این بیماری است. بعد از آن فشارهای اجتماعی و خانوادگی و تابوهای نادرست فرهنگی دلایل دیگری برای رشد این بیماری در کشور است.
«شروین وفایی» سیر تاریخی بیماری ایدز در کشور را سه دوره اعلام کرد و گفت: موج اول ایدز در سال‌های میانی دهه 60 اتفاق افتاد که در واقع شروع ایدز در ایران از یک کودک 5 ساله آغاز شد که در درمان وی از فرآورده‌های خونی آلوده استفاده شده بود. موج دوم ایدز در دهه 70 اتفاق افتاد. درموج دوم بیماری ایدز در ایران معتادان تزریقی دست بالا را داشتند و بیشتر افراد مبتلا به ایدز معتادان تزریقی بودند که از سرنگ مشترک برای ترزیق استفاده می‌کردند. اما در موج سوم تغییرات اساسی صورت گرفت و مبتلایان به ایدز طی چند سال اخیر با توجه به متداول شدن مصرف مواد محرک صنعتی که برخی از این مخدرهای صنعتی منجر به رفتارهای جنسی مهار گسیخته‌ای می‌شوند، این موج از معتادان تزریقی به سمت رفتارهای پرخطر جنسی تغییر مسیر داد. اکنون درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به‌ویژه در جوانان رو به افزایش است و به شروع موج سوم همه‌گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است.
بنابراین در صورت عدم توجه به مشکل اعتیاد به مواد محرک‌های جدید مانند آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها، به علت افزایش روابط جنسی پرخطر به‌ویژه در جوانان، این نگرانی وجود دارد که در طی چند سال آینده موج سوم همه گیری اچ‌آی‌‍وی و ایدز که از تماس جنسی مهارگسیخته ناشی خواهد شد، جای خود را در جامعه به‌ویژه در میان جوانان و نوجوانان باز کرده و خود زمینه‌ساز مشکلات جدید و آسیب‌های نوین اجتماعی به وجود آورد.
«انگ اجتماعی» مهم‌ترین مشکل بیماران مبتلا به ایدز
وفایی بزرگ‌ترین مشکلات بیماران ایدزی در کشور را مسائل فرهنگی و «انگ»می‌داند. وی در این رابطه گفت:عدم آگاهی جامعه موجب ترس زیاد از این بیماران شده است. حتی در مواردی اتفاق افتاده است که برخی از پزشکان از درمان بیماران مبتلا به ایدز سرباز زده‌اند یا با اکراه درمان آنان را پذیرفته‌اند. این نوع دیدگاه نشان‌دهنده این واقعیت تلخ است که میزان آگاهی از این بیماری حتی در برخی از گروه پزشکی و تخصصی بالا نیست. بنابراین این نوع برخوردها باعث طرد بیماران از جامعه می‌شود.
وی افزود: بسیاری از مردم هنوز نمی‌دانند زندگی کردن با فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت و کار کردن و مراوده با آنان باعث ابتلا به ویروس نمی‌شود و اچ‌آی‌وی تنها از طریق تماس جنسی یا خون وارد بدن شود. چون آگاهی درستی در این رابطه وجود ندارد بنابراین انگ زده می‌شود و این بیماران از جامعه طرد و منزوی می‌شوند. لازم است بدانیم هر چقدر دامنه تنهایی این افراد بیشتر شود احتمال اینکه آنان دچار بیماری‌های روحی و روانی نیز بشوند بالا است. از بیماران روحی و روانی باید انتظار رفتارهای نامتعارف نیز داشت.
وفایی با بیان اینکه ایدز، بیماری خاموش است و هرگز نباید با بیمار مبتلا به ایدز مانند گناهکاران رفتار شود، به خانواده‌ها توصیه کرد که بیشتر در روابط فرزندانشان حساسیت نشان دهند. وی طرد بیماران و افراد در معرض خطر ایدز را فقط موجب دوری آنها از خدمات مورد نیاز دانست که هم روند بهبودی فرد را به تاخیر می‌اندازد و هم به شیوع این بیماری کمک می‌کند.
حالا در شرایطی که تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری ایدز در جهان در حال کنترل است و براساس برنامه بهداشت جهانی قرار است سال2030 پایان همه‌گیری ایدز در جهان باشد و ایران نیز همگام با سایر کشورها در راستای اهداف بین‌المللی خود، برای رسیدن به پایان همه‌گیری ایدز تا سال ۲۰۳۰ متعهد به انجام سه هدف شده است. این سه هدف عبارت است از:شناسایی ۹۰درصد موارد آلوده به ایدز، مراقبت و درمان ۹۰درصد موارد مبتلا و همچنین درمان ۹۰درصد از افرادی که حجم ویروس در بدن آنها به حدی رسیده که قابلیت انتقال و عفونت‌زایی به دیگران را نداشته باشد، بنابراین با توجه به وضعیت موجود که نشانگر روند رو به رشد این بیماری در کشور است و همچنین با توجه به تعهدات بین‌المللی ایران به نظر می‌رسد باید فعالیت‌های جدی‌تری برای مقابله با این بیماری در کشور صورت بگیرد.