جهان نگران شاخص های اقتصادی؛ کش و قوس های برجامی چه آینده ای را برای بهای طلای سیاه رقم می زنند؟

استرس نفتی
محمد علی خطیبی: در حال حاضر قیمت نفت به صورت روانی در حال افزایش است و تحت تاثیر تنش‌ها و بحث‌های ژئوپلیتیک افزایشی شده است
همدلی| فاطمه آقایی‌فرد: داستان نقض یا ادامه برجام، این‌روزها قیمت نفت را در وضعیت نامعلومی قرار داده است. اقتصاد وابسته به نفت ایران تا 22 اردیبهشت که از وضعیت تحریم‌های جدید آمریکا مطلع خواهد شد، حالا کمی نگران بی‌ثباتی قیمت انرژی است. تنها ایران که نه، همه کشورهای عضو اوپک و خاورمیانه با بازی جدید آمریکا، نگران قیمت انرژی هستند. بعد از ماراتن اوپکی‌ها برای محدودیت عرضه نفت، حالا چشمان کشورهای وابسته به سوخت‌های فسیلی از جمله ایران، به بازی جدید رئیس‌جمهوری آمریکا دوخته شده است.
انگار هر چه قدر وضع توافق هسته‌ای با ایران بعد از صحبت‌های دونالد ترامپ، معلق است، بازار نفت هم به همان اندازه در سرگیجه عجیبی به‌سر می‌برد. ساده‌تر که نگاه کنیم، گویی سیگنال این تنش‌ها به اولین جایی که رسیده است بازار نفت بوده است و بس.


حالا اما آنچه که از زبان بسیاری از تحلیلگران خارجی و داخلی به گوش می‌رسد، بی‌ثباتی در قیمت‌ها است. با این همه به نظر می‌رسد که این‌پیش‌بینی‌ها برای تحلیلگران با تجربه نفتی هم این‌روزها به این سادگی‌ها نیست. به باور بسیاری از کارشناسان با تجربه حوزه انرژی، قیمت نفت برای کشورهای وابسته به این محصول متاثر از چند عامل مهم است که هر یک به نوعی در سرنوشت قیمت انرژی در روزهای آینده تاثیرگذار است. روابط دیپلماتیک کشورهای صادرکننده با واردکنندگان نفت، عرضه و تقاضا با پایبندی به محدودیت عرضه توسط کشورهای عضو اوپک و روسیه و البته میزان نیاز کشورهای واردکننده به نفت، از جمله مهمترین مواردی هستند که در سرنوشت قیمت انرژی تاثیر مهمی دارند. حالا که پرونده توافق هسته‌ای ایران یک باردیگر روی میز رئیس‌جمهوری آمریکا باز شده است، این تنش‌ها برای بازار نفت نگران‌کننده است و این بازار تا معلوم شدن سرنوشت برجام روزهای حساسی را سپری می‌کند.
در این میان نوسان قیمت نفت بیش از همه برای تحلیلگران نفتی نگران کننده است. تحلیلگرانی که حتی با احتمال افزایش قیمت نفت از این موضوع ابراز خوشنودی نمی‌کنند و هر گونه بی‌ثباتی در این بازار را برای اقتصاداهای وابسته نفت نگران‌کننده عنوان می‌کنند.
سرگردانی قیمت‌ها در این بازار را با نگاهی به مهمترین اخبار رسانه‌های داخلی و خارجی به خوبی می‌توان درک کرد. بلومبرگ دراین‌باره می‌نویسد، قیمت هر بشکه نفت بعد از وضع نامعلوم توافق هسته‌ای با ایران به 68 دلار به ازای هر بشکه رسیده است. هر چه هست، تحلیل‌های کارشناسان خارجی نشان می‌دهد که تا مشخص شدن وضعیت توافق هسته‌ای ایران، قیمت نفت برای کشورهای وابسته روزهای خوبی را در پیش دارد؛ از آنجایی‌که پیش‌بینی این تحلیلگران حکایت از افزایش قیمت انرژی در روزهای آینده دارد.
به باور این تحلیلگران تصمیم جدید دونالد ترامپ درباره توافق هسته‌ای ایران، برای ایران خطرناک است. آنطور که احسان خمان، رئیس تحقیقات خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه میتسوبیشی یو اف جی به سی ان بی سی گفته است: «بازار نفت با فروپاشی توافق هسته‌ای ایران، تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؛ اگر آمریکا از برجام خارج شده و تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال شود، این کشور روزانه بین 2500 تا 3500 بشکه در روز ضرر خواهد کرد.»
او در ادامه افزود: « با خطری که با احتمال نقض توافق هسته‌ای ایران ایجاد شده است، قیمت نفت برنت تا 80 دلار به ازای هر بشکه نیز خواهد رسید. قیمت نفت وست اینترمدیت نیز به بالاتر از 75 دلار به ازای هر بشکه می‌رسد.»
این پیش‌بینی‌ها از سوی تحلیلگران خارجی در حالی به گوش می‌رسد که تحلیلگران داخلی با مطرح کردن دو سناریوی مهم از سرنوشت نفت در روزهای آینده سخن می‌گویند.
دو سناریو در بازار نفت مطرح است
آنطور که محمد علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک و تحلیلگر بازار نفت، درباره وضعیت بازار نفت با زیر سوال رفتن توافق هسته‌ای ایران به «همدلی»، توضیح می‌دهد: «در حال حاضر بحث‌های اقتصادی جای خود را به بحث‌های ژئوپلیتیک داده‌اند. باید دید ایران چه واکنشی در خصوص تصمیم ترامپ نشان خواهد داد.» او در ادامه افزود: «باید دید که کشورهای اروپایی در این‌باره چه عکس‌العملی نشان خواهند داد و موضع ترامپ درباره توافق هسته‌ای چیست و فرانسه و آلمان که رهبران اروپا هستند دراین باره چه رفتاری خواهند داشت.» به گفته خطیبی: «اگر ایران بپذیرد که در برجام تغییرانی را اعمال کند، می‌تواند به کشورهای وابسته نفت را بفروشد.» این در حالی است که در سناریوی دوم اگر ایران موافق به تغییر برجام نباشد احتمالا دوباره تحریم خواهد شد.»
او در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر قیمت نفت به صورت روانی در حال افزایش است و تحت تاثیر تنش‌ها و بحث‌های ژئوپلیتیک افزایشی شده است. اما این جو روانی است و باید تا زمان معلوم شدن تحریم‎ها صبر کرد.» به گفته خطیبی: «اگر کشورهای اروپایی از ما نفت نخرند، دوباره میزان عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و قیمت‌ها دچار تغییر می‌شوند.» این در حالی است که در حال حاضر با پایبندی اوپکی‌ها به محدودیت عرضه نفت، قیمت‌ها دارای ثبات هستند و نگرانی‌ای در این زمینه از سوی اوپکی‌ها وجود ندارد.»
هر چه که هست، قیمت نفت در روزهای آینده نگرانی‌های زیادی را برای کشورهای وابسته به نفت ایجاد کرده است. صحبت با کارشناسان داخلی و مرور نظرات تحلیلگران نفتی در خارج کشور، نشان می‌دهد که تا معلوم شدن روابط دیپلماتیک ایران با آمریکا و وضعیت تحریم‌های جدید علیه کشور، نفت در وضعیت نامعلوم خواهد ماند و نمی‌توان تا 22 اردیبهشت ماه جاری به ایجاد ثبات در این بازار امیدوار بود.