روزنامه خراسان

سفر به مراسم سنتی گلاب گیران در کاشان

زمانی که باغ های گل «نیاسر» در اردیبهشت ماه به گل می نشینند؛ این شهرستان کوچک کوهستانی، برای خودش بهشتی می شود. گلزارهای صورتی رنگش هر آن، هوش از سرتان می برد و عطر دل انگیز گل محمدی آن چنان مستتان می کند که مدهوش این فضای طرب انگیز خواهید شد. اصلا یکی از جاذبه های «نیاسر» را باید، همین عطر خوش دانست؛ عطر خوشی که هیچ جای دنیا، نظیرش را نخواهید یافت. آن قدر فضای «نیاسر» غرق بوی گل شده است؛ که انگار خشت های گِلی خانه ها هم در همنشینی با گل ها خوشبو شده اند.اگر چه در این روزهای شعبان، جایمان در «مدینة النبی» بسیار خالی است؛ اما «نیاسر» جایی است که از در و دیوارش ذکر و نام محمد (ص) بر می خیزد. در کوچه پس کوچه های شهر یا در میان باغ های گل محمدی، چنان غرق در عطر گلاب می شوید؛ که وقتی به خود می آیید، می بینید دیر زمانی است، ذکر صلوات را زیر لب زمزمه و رایحه گل محمدی را که منتسب است به پیامبر مهربانی ها در تمام فضای «نیاسر» استشمام کنید.گزارش دخل و خرج امروز تلاش دارد تا ضمن شرح مراسم گلاب گیران، شما را با جاذبه های حیرت آور «نیاسر» آشنا؛ و سپس مظنه مالی سفر به این شهر تاریخی را بررسی کند.
نیاسر «نیاسر» شهری باستانی و خوش آب و هوا، که در فاصله 30 کیلومتری از کاشان و در مسیر این شهر به «مشهد اردهال» واقع شده است. این شهر قدمتی هفت هزار ساله دارد و هنوز هم می توان آثار به جامانده از ساکنان باستانی اش را در گوشه گوشه شهر دید.«نیاسر» به آبشار زیبایش و مراسم گلاب گیران طرب انگیزش معروف است. اما در این شهر کوچک علاوه بر این جاذبه ها، شگفتی های گردشگر پسند دیگری هم وجود دارد، که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت. مراسم گلاب گیری: غنچه های گل محمدی در «نیاسر» زودتر از هر شهر دیگری می شکفد و نوید آغاز مراسم گلاب گیران را می دهد. این مراسم قدمتی هزار ساله دارد. گواه این ادعا، سنگ نگاره ها و سنگ نوشته های موجود در کوه های «سیلک» کاشان است که خبر از این مراسم آیینی - تجاری می دهند. اردیبهشت که از میانه می گذرد، اهالی باید دست به کار شوند، آن ها صبح خروس خوان به سمت باغ های گل محمدی روان می شوند و تا زمانی که آفتاب به طور کامل پهن نشده است؛ فرصت دارند تا گل هاو غنچه های شکفته شده را بچینند و داخل سبد بریزند. اگر از تیغ بوته های گل هراسی ندارید، می توانید در این قسمت از کار، شما هم شرکت کنید. اهالی «نیاسر» بسیار خوش برخورد و خونگرم هستند، انگار همنشینی با گلهایی که منتسب به پیامبر مهربانی هاست، در خلق و خوی آن ها بی تاثیر نبوده است. به هر حال اگر صبح با گروهی از گلاب گیران همراه شوید؛ محال است تا پایان کار رهایتان کنند. آن ها با حوصله فراوان تمام زیر و بم گلاب گیری را شرح می دهند و اگر بخواهید کمک شان کنید دست رد به سینه تان نمی زنند. زمانی که سبدها پر شوند؛ به کارگاه های گلاب گیری برده می شوند. منظور من از کارگاه، کارخانه های کوچک و مجهز نیست؛ چرا که کارگاه های سنتی «نیاسر» در وسط حیاط خانه ها برپا می شود. در مراسم گلاب گیری باید هر آن خود را برای دیدن زیبایی خارق العاده ای آماده کنید. مثلا زمانی که در گرگ و میش هوا در باغ های مه گرفته گل محمدی قرار می گیرید از حجم صورتی رنگ این همه زیبایی به وجد می آیید یا زمانی که گل های چیده شده را در پهنه فیروز ه ای حوض خانه ها می بینید، شگفت زده خواهید شد. ورد زبان گلاب گیران ذکر صلوات است. آن ها تقریبا در تمام مراحل مراسم، با صدای بلند صلوات می فرستند و گاه با نوای خوش از تماشاگران ذکر صلوات می ستانند. گل ها همراه با میزان معینی از آب، در دیگ های مسی ریخته می شوند و دیگ ها را روی هیزم می گذارند. در آن ها را طوری می بندند که هیچ منفذی نداشته باشد. عرق گل از طریق لوله های مسی و آلومینیومی به داخل پارچی ریخته می شود و بعد از عمل تصعید گلاب ناب استخراج می شود. این فرایند حدود 7تا 10 ساعت زمان می برد. اگر از جمله افراد کمرو و محجوب هستید، که ماندن در منزل شخصی اهالی شما را معذب می کند می توانید در مراسم عمومی گلاب گیری شرکت کنید. این مراسم در مجموعه باغ تالار نیاسر، از طرف شهرداری برگزار می شود. در این مراسم گل های چیده شده را با ذکر دعا و صلوات در جویبار روان باغ شست و شو می دهند و سپس داخل دیگ ها می گذارند و گلاب استخراج می کنند. این مراسم که در گویش کاشانی «لته» نام دارد همزمان در قمصر نیز برگزار می شود. مجموعه باغ تالار مجموعه «باغ تالار» نیاسر با قدمتی پنج هزار ساله، یادگاری از دوران ساسانیان است. کارشناسان معتقدند که در باغ، قصرهای باشکوهی وجود داشته است؛ که در طول زمان ها و بر اثر جنگ های خانمان سوز از بین رفته اند. تنها عمارت روی پای این باغ عمارت «کوشک» نام دارد که قدمتش به اواخر دوران صفویه و زمان حکومت سلطان حسین صفوی می رسد. مجموعه «باغ تالار» در ورودی شهر و بر فراز تپه ای قرار دارد. چنارهای کهن سال باغ علاوه بر این که به باغ جلوه خاصی می دهند، بیانگر قدمت بسیار باغ است.در سراسر این مجموعه جویبارهای فراوانی روان است؛ که از چشمه بالادستی، جان می گیرند. آب این جوی ها بسیار خنک و زلال است، اما اگر قصد نوشیدن از این آب را دارید بهتر است، اندکی به خود زحمت بدهید و به «سرچشمه اسکندر» بروید. در واقع کل مجموعه «باغ تالار» رونق خود را مدیون همین چشمه است. در این مجموعه علاوه بر چنار های پیر، محوطه و آبشار نیاسر، غار رئیس (سوراخ)، حمام و آسیاب صفوی و عمارت کوشک قرار دارد. عمارت کوشک: عمارت «کوشک» تنها بنای باقی مانده در «باغ تالار» است. این عمارت تا سال 1377 که توسط شهرداری و اداره میراث فرهنگی از خانواده «ضرابی ها» خریداری و ثبت ملی شد؛ جزو اموال شخصی بوده است. از حیاط عمارت می توان تمام شهر را دید البته این پایین نیز از هر نقطه ای عمارت پیداست. عمارت به صورت قرینه ساخته شده است و قسمت سمت راست آن، «شاه نشین» و بخش غربی آن، «وزیر نشین» نام دارد. در زمان های قدیم حکام و درباریان که به نیاسر می آمده اند در این عمارت اقامت می کرده اند. «کوشک» در بالا دست «باغ تالار» است و در جوی هایش آب «چشمه اسکندر» جاری است. این آب بعد از سیراب کردن درختان «کوشک» از بلندی صخره ای فرو می ریزد که «آبشار نیاسر» نام دارد. آبشار نیاسر «آبشار نیاسر» یکی از زیباترین آبشارهای چسبیده به کویر در ایران است. وجود استالاکتیت ها و استالاکمیت ها، درختان سرسبز، گیاهان دارویی و دیواره خزه پوش در کنار غار شگفت انگیزی که می گویند؛ معبد «میترا» بوده است، زیبایی این آبشار را صد چندان می کند. البته آب آن، در تمام فصول سال به یک اندازه نیست؛ در شش ماه اول سال خروشان تر و پر آب تر است. از آن جایی که مسیر آب چشمه، از میان سنگ های آهکی و رسوبی می گذرد، املاح آهکی فراوانی دارد. این املاح در دیواره صخره ای و کف آبشار رسوب می کند و شکل های زیبایی را به وجود می آورد. ارتفاع این آبشار از محل فرو ریزش (کوشک) تا بستر آن در باغ تالار حدود 80 متر است. غار رئیس در کنار آبشار، غاری وجود دارد؛ که کارشناسان به دلایلی چون: نزدیک بودنش به آب، قرار گرفتن در تاریکی مطلق و همچنین یافتن اسکلت سر قوچ درآن جا؛ آن را به پیروان «میترا» نسبت می دهند. این غار زیبا و دست کن که حدود 2500 متر طول دارد، تنها نمونه معماری حفاری گونه از دوران «پارتیان» است. در ابتدای غار اتاقی به ابعاد 3*8 متر وجود دارد؛ که به سوراخی با ابعاد 50*50 ختم می شود. این سوراخ که در دل تخته سنگی تراشیده شده، در واقع دهانه ورودی غار است. وارد شدن به غار کار هر کسی نیست، چرا که جدا از این دهانه تنگ، در قسمت هایی از غار باید سینه خیز مسیر را طی کنید یا حتی جاهایی به دلیل تنگی بیش از حد آن، عبور به سختی صورت می گیرد. شاید به نظرتان طول 2500 متر، مسافت زیادی نباشد. اما زمانی که بدانید کانال های غار به صورت حلقوی و پر پیچ و خم است؛ حتما نظرتان را عوض می کنید. در غار چاه های عمیقی وجود دارد که در واقع مانند چاله آسانسورهای امروزی عمل می کنند و رابط میان طبقات هستند. بله طبقات! غار رئیس در سه طبقه ساخته شده است؛ که در هر طبقه اتاق هایی برای عبادت و گاه مخفی شدن وجود دارد. در این غار دو کانال هم حفر شده که یکی از آن ها حلقوی و دیگری افقی است. چنان چه با مشقت زیاد، 2500 متر را بپیمایید؛ در انتهای غار سر از یک باغ سرسبز و رویایی در می آورید؛ باغی که از زیبایی مانند قصه ها و افسانه هاست. هر چند تمام فضای غار به دلیل وجود منافذ متعدد هوایی دارای اکسیژن کافی است، اما جدا توصیه می کنم اگر فوبیا (ترس مزمن) جای تاریک و تنگ دارید، یا چربی های اضافه همراهتان است یا قصد تنها و بدون راهنما رفتن به غار را دارید؛ از وارد شدن به غار بپرهیزید. حمام و آسیاب صفوی «آبشار نیاسر» بعد از فروریختن از صخره ها وارد کانال های متعددی می شود و قسمتی از آن وارد باغ ها و دشت نیاسر می شود و بخشی هم به محله نو می رسد. اما در زمان قدیم و دوران صفوی آب این چشمه مشتریان دیگری هم داشته است. آب وارد کانال های سفالی می شده و سپس داخل خزینه حمام می ریخته است. خزینه حمام که با هیزم گرم می شده، مانند دیگی بزرگ؛ آب را جوش می آورده و از طریق کانال ها و مجرایی به داخل حمام می رسانده است. قدمت این حمام به دوران صفویه می رسد و بخش های مجزایی دارد. متاسفانه قسمت محراب حمام ویران شده است و هنوز فکری برای مرمت و بازسازی آن نکرده اند. آسیاب آبی «آسیاب آبی صفوی»، در واقع تنها آسیاب آبی باقی مانده از، 13 آسیابی است، که سال های سال به مدد آب «چشمه اسکندر» گندم و جوهای مردم را آرد می کرده است. روش رسیدن آب به آسیاب شبیه حمام است. آب در کانال های سفالی، به محفظه ای تنوره مانند می رسد و از آن جا با فشار به سنگ آسیاب برخورد می کند و سنگ سنگین را به حرکت وا می دارد. علاوه بر این آسیاب فعال، بقایای چند آسیاب دیگر هم در حاشیه رودخانه دیده می شود. از آن جایی که معماری آسیاب بسیار به معماری حمام صفویه شبیه است؛ کارشناسان این آسیاب را هم عصر حمام و متعلق به دوران صفویه می دانند. عمارت چهار طاقی عمارت «چهار طاقی» در بلندی کوهی قرار دارد؛ که «چشمه اسکندر» از آن به بیرون می جوشد. این بنا، تقریبا تنها بنای چهار طاقی سالم مانده در ایران است. درباره این چهار طاقی ها گمانه زنی هایی وجود دارد. عده ای از کارشناسان، این بناها را مکانی برای عبادت و انجام مراسم مذهبی پیش از اسلام می دانند. در حالی که برخی معتقدند؛ این بناها فارغ از نگاه مذهبی بوده و تنها به عنوان علایم و نشانه های مسیر یابی مورد استفاده قرار می گرفته است. در هر حال در خود «نیاسر» این بنا به «آتشکده ساسانیان» مشهور است و می گویند به علت نزدیکی اش به «چشمه اسکندر» معبد پرستش «آناهیتا» ملکه باروری بوده است. برای رفتن به این مکان باید به ورودی «باغ تالار» برگردید و سپس با خودروهایتان به سمت «چهار طاقی» حر کت کنید. مسافت این بنا تا باغ حدود دو کیلومتر است. چشمه اسکندر داستان «نیاسر» از این جا آغاز شده و جان گرفته است و تاکنون ادامه دارد. «چشمه اسکندر» در واقع عامل حیات بخش «نیاسر» است. همه چیز از این جا شروع می شود. آب این چشمه جوشان، به هر جا که می رود؛ آبادی می آورد و خالق زیبایی می شود. بخشی از آن به باغ های گل محمدی جان می بخشد و بخشی از آن شهر را به حرکت در می آورد. پس خیلی عجیب نیست که مردمان «نیاسر»، بسیاری از مراسم آیینی خود را در کنار این چشمه و در حاشیه رودخانه اش برپا می کنند؛ مراسمی چون قربانی کردن گاو آذین شده در روز عید  قربان یا مراسم گلاب گیران. اقامت در نیاسر: در این شهر کوچک خانه اجاره ای به سختی گیرتان می آید. هتل سبز تقریبا تنها اقامتگاه شهر است؛ که در فصل گلاب گیری با توجه به اقبال گردشگران هیچ وقت جای خالی ندارد. اگر بی گدار به آب بزنید؛ حتی ممکن است؛ آخر شب دست از پا دراز تر، مسیر کاشان یا قمصر را برای یافتن جای خواب پیش بگیرید. اما اگر می خواهید با یک تیر دو نشان بزنید؛ راهکار ساده ای برایتان دارم و آن رزرو اینترنتی هتل قبل از سفر به نیاسر است. با این روش شما هم از بابت جای خواب در شهر غریب خیالتان راحت است و هم از تخفیف 16درصد کرایه اتاق بهره مند می شوید. خوابیدن در یکی از اتاق های چهار تخته هتل حدود 362 هزار تومان خرج روی دستتان می گذارد.    
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
چه می کنه این فوتبالیست مسلمان بانک ها از تغییر چهره تا تحول رویکرد بزرگ ترین بازنده ترور رئیس شورای عالی سیاسی یمن برو به «سالیوان» بگو! بررسی کارنامه 3 ساله نماینده فوتبال خراسان رضوی در لیگ برتر /خداحافظ مشکی جدول تغییرات اقساط وام مسکن دلتنگی های پدر و همسر شهید مدافع حرم مصطفی عارفی در دومین سالگرد عروج /که چه ماه شده ای؟ سفر به مراسم سنتی گلاب گیران در کاشان دستور ویژه برای حفظ حقوق عامه صحبت های جنجالی الیور استون پول ضامن خوشبختی نیست! پنیر ایرانی سر سفره ترامپ و ادامه بی‌اعتنایی‌های ملانیا! موافقت وزیر راه با بازنگری دوباره طرح بافت پیرامونی حرم روایت شاهدان عینی از جزئیات دستگیری مرتضوی در مخفیگاه معاینه های فله ای پزشکان ! تعرض مهاجم مسلح به دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا رهبر انقلاب: اگر حوزه علمیه سراغ فلسفه نرود، نااهلان متصدی آن می شوند پاسخ تند ایران به بازی جدید اروپا