نگاه «همدلی» به سناریوی برهم خوردن برجام و احتمال شکل گیری منازعه های منطقه ای هشدار ظریف: خلیج فارس، میزبان رآکتورها می شود

محمد جواد ظریف در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا هشدار داد که آمریکا در مورد برجام پا را از گلیمش فراتر نبرد
گروه سیاسی ـ مانوشاک خان‌محمدی
با نزدیک شدن به تاریخ ۲۲ اردیبهشت و ضرب‌الاجلی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای اصلاح یا خارج شدن دولت ایالات متحده از برجام تعیین کرده، رایزنی‌ها و واکنش‌های چند سویه، روز به روز بیشتر می‌شود. از سویی محمدجواد ظریف که در نیویورک به‌سر می‌برد طی سخنرانی در «اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا» به نکات مهمی از تعامل جمهوری اسلامی ایران با طرف‌های درگیر اشاره کرده است. او برای مثال گفته: « بر مبنای اصول پیش‌گفته یعنی احترام به تمامیت ارضی و همچنین عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، می‌توان وارد گفت‌وگوهای منطقه ای شد». ضمن اینکه زمزمه‌های تحریم‌های جدید علیه ایران دردالان‌های مذاکره اروپایی ها پیچیده است تا ترامپ متقاعد شود در برجام پابرجا بماند. در حقیقت باید اشاره کرد این تحرکات دیپلماتیک بعد از برجام به بهانه‌ی تحدید توان موشکی و رفتارهای منطقه‌ای ایران است؛ در 26 فوریه روزنامه «نیویورک‌تایمز» در گزارشی ضمن افشای توافق آمریکا و اروپا برای اصلاح [تغییر] برجام، نوشت: «اروپایی‌ها در مورد 3 اصلاحیه کلیدی با ھم توافق کرده اند که عبارتند از: الزام مذاکره مجدد بر سر محدودیت های انجام آزمایش موشکی در ایران، تضمین دسترسی بدون محدودیت بازرسان به تاسیسات نظامی ایران و تمدید تاریخ انقضای محدودیت های تعیین شده در توافق هسته‌ایی پس از سال ٢٠٣٠ که مانع ازسرگیری تولید سوخت هسته ایی توسط ایران میشود» نیویورک تایمز اعلام کرد که کشورهای عضو اتحادیه اروپایی قصد بازنویسی برجام را ندارند اما درصددند توافقنامه جدیدی بنویسند که بر اساس آن، برنامه موشکی ایران متوقف شده و توانایی ایران برای تولید سوخت هسته ای به طور دائم محدود شود. اکنون حدود دوماه از انتشار این گزارش می گذرد که سران کشورهای اروپایی در نشست جی 7 تورنتو بیانیه‌ای با عنوان بیانیه مشترک گروه هفت ضمن تایید پایبندی تهران به برنامه ی جامع اقدام مشترک پایبند باشند و و از توسعه‌ی برنامه‌های موشکی خود دست بردارد. ضمن اینکه امانویل مکرون رئیس جمهور فرانسه و انگلا مرکل صدراعظم آلمان به آمریکا سفر کرده‌اند تا باترامپ درباره ی این ضرب‌الاجل و پیامدهای خروج آمریکا از آن صحبت کنند.
در راستای تکاپوهای دیپلمات‌های جهان سیاست، در ماه های اخیر دستگاه دیپلماسی ایران از وزیر امور خارجه تا دبیر شورای امنیت ملی در حال بررسی واکنش مناسب به دولبه‌ی ماندن و ترک برجام بوده است. با شروع شمارش معکوس ضرب الاجل برجام و ورود ظریف به نیویورک در نهایت گزینه ها ی سه‌گانه ی جمهور اسلامی ایران در جواب به خروج آمریکا از برجام اعلام شد که یکی از واکنشها خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است با این تاکید که مانند گذشته هرگز به‌دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست. چنین تصمیم‌گیری در زمان گفت‌وگوهای هسته‌ای و فشارهای دی‍لماتیک نشان داد که وزیر امور خارجه ایران دیپلماتی زیرک و مرد روزهای سخت است. سخنان او در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا حاوی نکات مهمی است که به گزارش ایسنا، در پی می‌آید.


محمدجواد ظریف طی سخنرانی که بامداد دیروز در شورای روابط خارجی آمریکا داشت و در بخشی از سخنان خود گفت: ما در منطقه‌ای واقع شده‌ایم که شرایط و بحران‌های مختلفی را دیده‌ایم. بسیاری از آنها به دلیل وجود نگرانی‌هایی در مورد مسائل متفاوت بوده است.
او افزود: همانطور که به یاد دارید، صدام حمله به کشتی‌های ایرانی را آغاز کرد. در آن زمان من به عنوان یک دیپلمات جوان نامه‌ای را خطاب به دبیرکل سازمان ملل نوشتم تا او بتواند شرایطی را در منطقه ایجاد کند که از بروز بحران بیشتر جلوگیری شود. بعدها از این نامه در متن قطعنامه ۵۹۸ استفاده شد.
وزیر امور خارجه افزود: پس از پایان جنگ، صدام به کشورهایی که تسلیحات را فراهم می‌کردند حمله نظامی کرد. ما حوادث بسیاری را در خلیج فارس مشاهده کرده‌ایم. معتقدیم که باید در منطقه ما گفت‌وگوهای سازنده انجام شود. در واقع موضوع اصلی این است که از نبود گفت‌وگو در خاورمیانه رنج می‌بریم و البته ما بیشتر در مورد یکدیگر صحبت می‌کنیم.
ظریف ادامه داد: عربستان می‌خواهد این تصویر را القا کند که ما برای آنها یک تهدید محسوب می‌شویم. پس به همین دلیل ما پیشنهاد دادیم که یک گفت‌وگوی منطقه‌ای انجام شود که البته باید پیش‌تر از اینها نیز انجام می‌شد. باید فضایی را در منطقه ایجاد کنیم که در آن همه کشورها حضور داشته باشند اما چطور باید به این فضا  وارد شد؟ همه باید یک اصول را قبول کنند که از جمله این اصول می‌توان به احترام به تمامیت ارضی و استقلال طرف‌ها اشاره کرد.
وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه تصور هراس ایران از گفت‌وگو در منطقه، تصوری کاملا اشتباه است، افزود: مسائل مختلفی در منطقه وجود دارد که باید در مورد آنها گفت‌وگو کنیم. ما تصمیم گرفتیم که این موضوع را وارد توافق هسته‌ای نکنیم اما برای گفت‌وگو در مورد مسائل منطقه درخواست‌های جدیدی داریم.
ظریف افزود: بر مبنای اصول پیش‌گفته یعنی احترام به تمامیت ارضی و همچنین عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، می‌توان وارد گفت‌وگوهای منطقه شد.
او ادامه داد: ما به ایجاد اطمینان و اعتماد میان طرف‌ها نیاز داریم. این اقدامات جهت اعتمادسازی می‌تواند شامل همکاری‌های طرف‌ها برای امنیت راکتورهای هسته‌ای شود چرا که در آینده‌ای نزدیک‌، خلیج فارس میزبان راکتورهای فراوانی خواهد بود.
وزیر امور خارجه همچنین با تاکید بر اهمیت موضوعاتی مانند تبادل فرهنگ و توسعه توریسم، تصریح کرد: ما می‌توانیم کارگروه‌های مشترکی را برای بررسی موضوعات مختلف ایجاد کنیم. این کار می‌تواند توانایی تبادل تجربیات را در اختیار طرف‌ها قرار دهد تا بتوانند به طور مستقیم با یکدیگر به گفت‌وگو بپردازند.
ظریف گفت: در مورد برنامه هسته‌ای باید بگویم که آمریکا از ما خواست تا فعالیت همه سانتریفیوژها را متوقف کنیم اما ایران تعداد آنها را از ۲۰۰۰ به ۲۰ هزار عدد افزایش دادیم. بنابراین در چنین تقابل‌هایی هیچ برنده‌ای وجود نخواهد داشت. در جنگ‌های قرن بیست و یکم هیچ برنده‌ای وجود ندارد و فقط میزان تلفات طرف‌ها متفاوت خواهد بود.
او گفت: نکته مهم دیگر آن است که شما نمی‌توانید امنیت را خریداری کنید. خرید میلیون‌ها دلار تجهیزات نظامی، امنیت را با خود به همراه نمی‌آورد. اکنون برخی از همسایگان ما به آمریکا سفر می‌کنند و برای خرید تسلیحات بیشتر از این کشور با یکدیگر رقابت می‌کنند تا حمایت واشنگتن را برای خود فراهم کنند؛ غافل از اینکه امنیت، خریدنی نیست.
امیدواریم مکرون و مرکل ترامپ را تفهیم کنند
وزیر امور خارجه تاکید کرد: توافق هسته‌ای به شکل کنونی آن در راستای منافع آمریکا و جامعه بین‌الملل است.
ظریف همچنین در گفت و گو با رادیو «ان پی آر» با اشاره به سفر رهبران فرانسه و آلمان به واشنگتن برای گفت و گو با رئیس جمهور آمریکا درباره برجام، تصریح کرد: ما امیدواریم که رئیس جمهور مکرون و پس از او صدراعظم مرکل از فرصت سفر خود به آمریکا استفاده کنند تا به رئیس جمهور ترامپ تفهیم کنند که توافق هسته‌ای به همان شکل کنونی‌اش در راستای منافع آمریکا و باقی جامعه بین‌الملل است.
ظریف گفت: من فکر نمی کنم که آمریکا بخواهد به جهان این پیام را بفرستند که اگر شما با آمریکا مذاکره کنید، این کشور پس از آن که به یک توافق دست یافتید، عقب خواهد رفت.
کسی نمی‌تواند امید را از ما بگیرد
از سوی دیگر حسن روحانی رئیس جمهور امروز در جمع مردم تبریز و درباره موضع ایران در قبال ماندن آمریکا در برجام یا خروج از آن گفت: هیچ‌کس نمی‌تواند این ملت بزرگ را مایوس کرده و امید آینده را از ما بگیرد. ما امروز مقتدرتر از هر زمان دیگر پای پیمان‌های خود ایستاده‌ایم اما اگر کسی بخواهد به تعهدش در برابر ما خیانت کند، بداند عواقب وخیم چنین حرکتی ، شامل حال خودشان خواهد شد.
توئیت ظریف
وزیر امور خارجه در پیامی توئیتری از همسایگان و سازمان ملل دعوت کرد تا از مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای حمایت کنند. ظریف در پیامی توییتری با تاکید بر لزوم کنار گذاشتن خصومت‌ها در منطقه خواستار همکاری و اعتمادسازی کیان کشورهای منطقه شد.
بیانیه مشترک گروه هفت در خصوص برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران
در بینابین خبرهای پرشمار این روزها درباره برهم خوردن یا نخوردن برنامه هسته‌ای، وزرای خارجه گروه هفت در مواضعی مداخله‌جویانه، در نشست مشترک خود از ایران خواستند «نقشی سازنده» در منطقه خاورمیانه ایفا کند و همچنین دست از توسعه برنامه های موشکی خود بردارد.
وزرای خارجه گروه هفت با تکرار ادعاهایشان علیه کشورمان در بیانیه مشترک خود  آورده‌اند: «ما از ایران می خواهیم نقش منطقه ای سازنده ای ایفا کند و انتقال غیرقانونی فناوری موشکی خود به دیگر کشورها را متوقف کند. ما قصد داریم مقابله خود با توسعه برنامه موشک های بالستیک ایران و انتقال این فناوری به دیگر کشورهای منطقه را ادامه دهیم. ما درخصوص اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه نگران هستیم. ما اطمینان داریم که برنامه هسته ای ایران همواره صلح آمیز خواهد بود و این کشور با پایبندی به تعهدات خود در قبال برجام و همچنین معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای هرگز به دنبال ساخت سلاح هسته ای نخواهد بود. ما قویاً از روند نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته ای ایران و تایید پایبندی کامل این کشور به برجام و دیگر توافقات حمایت می کنیم. ما از تمام کشورهای عضو سازمان ملل می خواهیم با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای ایفای نقش مهم و حیاتی خود همکاری های لازم را داشته باشد».