دیپلماسی پاریسی در گفت‌و‌گو با ترامپ

دکتر صلاح‌الدین هرسنی* - امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه روز گذشته به آمریکا سفر کرد تا با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی خود بر سر موضوعات مختلف مذاکره کند‌‌. برجام و حفظ آن یکی از موضوعاتی است که قرار است ماکرون با ترامپ درباره آن گفت‌وگو کند‌‌. این سفر ماکرون در شرایطی صورت می‌گیرد که ترامپ در مورد برجام تغییری نکرده و او همچون گذشته آن را توافقی بد می‌داند‌‌.
در نگاه نخست، این سفر را باید تلاش اروپا برای حفظ برجام دانست، در واقع بیانگر آن است که امیدها برای حفظ برجام آن گونه که گفته و شنیده می‌شود، از بین نرفته است و می‌توان به حفظ آن امیدوار بود‌‌. دلیل اصلی تلاش اروپا آن‌گونه که از مواضع اعلامی آنها پیداست، بدان جهت است که این توافق می‌تواند مسیر مطمئن و مناسبی برای مهار ایران در پروژه هسته‌ای و مشخصا اتمی باشد‌‌. از سوی دیگر عقد مناسبات تجاری و اقتصادی اروپا و ایران در پسابرجام از جمله دلایلی است که انگیزه اروپا را در کنار همه کارشکنی‌ها و کارافزایی‌های واشنگتن در حفظ برجام افزایش می‌دهد‌‌. حال در شرایطی که دیدگاه تروئیکای اروپایی برای حفظ برجام با واشنگتن همسو نیست، دیپلماسی پاریسی به ابتکار ماکرون که تلاش دارد جایگاه اول را در میان متحدان آمریکای ترامپ به دست آورد، به نمادی برای حفظ آن بدل شده است، با این امید که بتواند ترامپ را به ماندن در برجام ترغیب کند‌‌.
در این ارتباط دو الگو متفاوت می‌تواند مورد استفاده ماکرون برای ترغیب ترامپ در حفظ برجام باشد؛ الگوی اول، الگوی موازنه تهدید است‌‌. این الگو هم‌اینک در اعلام مواضع ایران همراه با بیشترین مخاطرات امنیتی برای آمریکاست چراکه ایران اعلام کرده است که اگر ترامپ از برجام خارج شود، در کمتر از یک هفته می‌تواند پروژه هسته‌ای خود را از سر گیرد‌‌. این وضعیت به معنای بازگشت به شرایط قبل از برجام خواهد بود و نشان می‌دهد که در صورت خروج آمریکا از برجام، پروژه هسته‌ای می‌تواند به کابوسی برای منافع امنیتی آمریکا و متحدانش در منطقه شود‌‌.
الگوی دومی که ماکرون می‌تواند از رهگذر آن ترامپ را به حفظ برجام متقاعد کند، الگوی مبتنی بر سود و زیان در قواعد مذاکره است‌‌. این الگو نسبت به الگوی اول، مسیری مطمئن برای متقاعد کردن ترامپ در ماندن و حفظ برجام است‌‌. لذا الگوی مذاکره با پیونگ‌یانگ که قرار است در آینده نزدیک انجام شود، می‌تواند مورد استفاده ماکرون قرار گیرد‌‌. قرائن نشان می‌دهند که امتیاز گرفتن واشنگتن از پیونگ‌یانگ در سر میز مذاکره آسان نیست‌‌. به عبارت دیگر حصول به نتیجه‌ای قابل اعتماد و اتقان با توجه به سوابق بدعهدی آمریکا در نقض معاهدات بین‌المللی برای مقامات پیونگ‌یانگ دشوار خواهد بود و آنها نمی‌خواهند بازنده این مذاکره باشند‌‌. تحت این شرایط ماکرون می‌تواند این نکته را به ترامپ یادآوری کند که اگر قرار است مذاکرات آنها با پیونگ‌یانگ معطوف به نتیجه باشد و کشورهای موثر مانند چین را همچنان حامی خود داشته باشد، ماندن در برجام و پایبندی به تعهدات خود در توافق هسته‌ای با ایران بهترین گزینه برای کاخ سفید خواهد بود‌‌‌.


* مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com