روزنامه جهان صنعت
1397/02/05
اخبار ضدونقیض از سرنوشت مومیایی منتسب به رضاخان؛
محمد تاج‌الدین- کمتر کسی است که خبر پیدا شدن جسد مومیایی در صحن حرم حضرت عبدالعظیم حسنی را نشنیده باشد. خبری که به سرعت در فضای مجازی پیچید و بعد هم شایعاتی پیرامون این اتفاق غیر‌منتظره.تنها چند ساعت از حواشی پیدا شدن جسد گذشته بود که روابط عمومی آستان حرم حضرت عبدالعظیم حسنی با انتشار بیانیه‌ای پیدا شدن هرگونه مومیایی را در آن محل شایعه خواند و منکر قضایا شد اما انتشار چند عکس در فضای مجازی همه چیز را تغییر داد. عکسی که توسط راننده بیل مکانیکی گرفته شده بود که گویا محفظه بتنی حاوی جسد را پیدا کرده است. جسدی که حداقل در ظاهر بسیار شبیه به جسد رضا خان است.
مومیایی پیدا شده صد‌در‌صد متعلق به رضاخان است
برای پیگیری وضعیت مومیایی پیدا شده در شهر‌ری سراغ اسماعیل یغمایی رفتیم. استاد باستان‌شناسی و نویسنده کتاب «گیسوان هزار ساله». قبل از اینکه سوال را کامل بپرسیم با قاطعیت می‌گوید: «جسد مومیایی صد‌در‌صد متعلق به رضاخان است.»
یغمایی با انتقاد از مخفی‌کاری انجام شده درباره پیدا شدن جسد مومیایی در شهر‌ری ادامه می‌دهد: «نیازی به مخفی‌کاری نبود. باید باستان‌شناسان خبره به محل می‌رفتند و به صورت اصولی خاک را کاووش می‌کردند. مهم‌ترین مساله این است که مومیایی به شدت سمی است. برای جلوگیری از حمله حشرات و جانوان، مومیایی را به سم‌های خطرناک آغشته می‌کنند. نباید اجازه می‌دادند کارگرها به جسد دست بزنند. حتما شما هم تلفات مصری‌ها در پی کاووش مومیایی‌های مختلف را شنیده‌اید. خاک آن اطراف و آن محفظه بتنی که می‌گویند مومیایی در داخلش بوده و تمام محوطه باید پاکسازی شود.»
وقتی از حضور مسوولان میراث فرهنگی در محل صحبت می‌کنیم، یغمایی می‌گوید: «مگر آنها سواد کار دارند؟ کدام‌شان می‌توانند در مورد مومیایی نظر بدهند؟ آقای مونسان؟آقای طالبیان یا بهشتی؟ هیچ‌کدام نمی‌توانند. انگار من را بفرستید در کارخانه هلیکوپتر‌سازی. مشخص است که از چیزی سر در نمی‌آورم. کسی باید در محل حاضر می‌شد که کاووش کرده باشد. مومیایی را بشناسد. کار را بلد باشد و وضعیت را سامان دهد.»
وقتی از برخی زمزمه‌ها در مورد باستانی نبودن جسد به خاطر عمر شصت و اندی ساله‌اش صحبت می‌کنیم، او با رد این فرضیه می‌گوید: «طبق تعریف یونسکو و استاندارد بین‌المللی هر شیء تاریخی از کاسه و کوزه و ستون تا حتی مومیایی اگر بالای 51 سال عمر داشته باشد، جزو اشیای تاریخی است.»
او انعکاس خبر پیدا شدن مومیایی در شهر‌ری را دارای بازتاب بین‌المللی می‌داند و آرزو می‌کند مسوولان برخورد مناسبی با این کاووش داشته باشند.
مومیایی آسیب دیده است
مومیایی را حین عملیات بازسازی صحن حرم پیدا کردند. آنطور که گفته میشود به دلیل اصابت بیل مکانیکی با جسد چند جای آن شکسته است.
برخی نیز شایعه کرده‌اند پس از حضور مسوولان محلی و سازمان میراث دوباره جسد را در محفظه‌ای فلزی قرار دادند و در عمقی پایین‌تر از آنچه پیدا کردند، خاک کردند.
منتسب کردن مومیایی به رضاخان شیادی است
با اینکه جو غالب در فضای مجازی و اظهار نظرات بر این نکته تاکید دارد که مومیایی متعلق به رضاخان است، اما عبدالله شهبازی تاریخ‌پژوه با شیادی دانستن تعلق مومیایی به رضاخان می‌گوید: «تصاویری پخش شده از جنازه‌ای که گویا به سبک مصر باستان مومیایی شده (تکه‌های پارچه چسبیده به جسد، به سبک مومیایی‌های قدیم مصر، در عکس مشهود است). ادعا میشود که این «مومیایی» در شهر‌ری کشف شده و به رضا‌شاه تعلق دارد که مقبره او پس از پیروزی انقلاب تخریب شد. این عکس حتی در کانال‌ها و گروه‌های تخصصی نیز بحث‌برانگیز شد. بر این اساس می‌توان تصور کرد که شایعه فوق چقدر گسترده است. رضا‌شاه ۴ مرداد ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ (آفریقای جنوبی) فوت کرد. جنازه را «مومیایی» کردند و در مسجد رفاعی قاهره به امانت گذاشتند. در اردیبهشت ۱۳۲۹، زمانی که موج نفرت از رضا‌شاه در ایران فرونشست و فضای سیاسی آرام شد، جنازه ابتدا به مکه و مدینه و سپس به ایران منتقل شد و در ۱۷ اردیبهشت طی مراسم رسمی تشییع و طبق قواعد اسلامی در مقبره اختصاصی در شاه عبدالعظیم دفن شد.روش «مومیایی» که برای حفظ جسد رضا‌شاه به کار رفت روش متداول امروزین است که با «مومیایی» در مصر باستان تفاوت دارد. در «مومیایی» امروزین امعا و احشا را تخلیه و موادی به جسد تزریق می‌کنند که مانع از پوسیدگی و تعفن شود. در این روش برخلاف مصریان باستان جسد را با پارچه نمی‌پیچند. طبق تعرفه سال ۱۳۹۶ پزشکی قانونی ایران هزینه «مومیایی« کردن جسد برای انتقال به خارج سه میلیون تومان است. تصور سینمایی و عامیانه از «مومیایی» رضا‌شاه سبب شد که عکس منتشرشده از این جنازه به عنوان «مومیایی» رضا‌شاه به سرعت پخش شود. نگاهی به عکس جنازه، که شبیه «مومیایی»های مصر باستان بازسازی شده، به سادگی این شیادی را عیان می‌کند. در کنار عکس این «مومیایی» عکس جنازه رضا‌شاه نیز وجود دارد که نشان می‌دهد او را به سبک مصر باستان «مومیایی« نکرده‌اند.
مومیایی را طبق احکام اسلامی دفن کنید
از ساعتی که مومیایی شهر‌ری پیدا شد عکس‌العمل‌های متفاوتی در فضای مجازی شکل گرفت. در همین رابطه محمدعلی آهنگران از روحانیون اصلاح‌طلب و فرزند صادق آهنگران، مداح معروف هشت سال دفاع مقدس، در اینستاگرامش نوشت: «پیکر مومیایی‌شده در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی چه پیکر رضا‌شاه باشد یا نباشد جنازه یک انسان است. رضا‌شاه خوب یا بد، خادم یا خائن، نیکوکار یا گناهکار، صالح یا فاسد یک انسان مسلمان بوده است. حکم شرعی نسبت به پیکر او که واجبی کفایی است آن است که با احترام غسل و کفن شود. اگر بر جنازه او نماز خوانده نشده نماز خوانده شود اگر واقعا این پیکر، پیکر رضا‌شاه باشد برابر احکام شرعی ولی میت، اختیاردار دفن اوست، به این معنا که نسبت به تجهیز میت بر دیگران اولویت دارد. مراد از ولی میت، کسی است که در ارث بردن از او بر دیگران مقدم است. مراد از اولویت، عدم جواز پیشی گرفتن دیگران بر ولی بدون اذن اوست. پس باید از نوادگان حی و حاضر او اجازه گرفته شود. باید با احترام دفن شود و از تعدی به پیکر و قبر او جلوگیری شود.
اینها که گفتم حکم لایتغیر شرعی و‌دستور خداست که باید اجرا شود.
اینکه آیا رضا‌شاه حاکم و سلطان خوبی بود یا نه حکمی است که آیندگان درباره او قضاوت خواهند کرد کما اینکه درباره پیشینیان نیز همین شد.»
امکان شناسایی دقیق جسد وجود دارد؟
برای شناسایی دقیق جسد و تعلق آن به خاندان پهلوی نیاز به آزمایش دی‌ان‌ای است. با توجه به اختلافات سیاسی و حرف و حدیث‌های پیرامون خاندان پهلوی بعید است مسوولان سازمان میراث فرهنگی برای گرفتن دی‌ان‌ای آنها اقدامی بکنند. باید دید تکلیف جسد مومیایی شهر‌ری که به سرعت در فضای مجازی تبدیل به مهم‌ترین اتفاق روز شده، چیست؟هرچند برخی کانال‌های خبری اطلاع دادند در آخرین رویداد، مسوولان حرم حضرت عبدالعظیم حسنی اجازه ورود به کارشناسان سازمان میراث فرهنگی به محل را نداده‌اند.
سایر اخبار این روزنامه
بازگشت صرافی ها به بازار
الیور استون پس از حضور در جشنواره جهانی فجر؛
واکنش بازار به نگرانی‌ها از خروج آمریکا از برجام؛
مسیریابی بورس در سال 97
محکومیت رفتار مخرب پوتین
رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران:
شرط و شروط اتحادیه؛
سقوط دنباله دار تیم‌های قدیمی فوتبال ایران
اخبار ضدونقیض از سرنوشت مومیایی منتسب به رضاخان؛
اعتراض بخش خصوصی به فهرست اولویت‌بندی صنایع؛
خیانت به برجام عواقب سختی دارد
پیچیدگی‌های صنعت کاغذ و حمایت‌های مبهم دولت؛
بهبود شرایط تسهیلات مسکن در انتظار شورای پول و اعتبار؛
گرانی کالا برای فروشندگان هم دردسر درست کرد؛
دیپلماسی پاریسی در گفت‌و‌گو با ترامپ
روزنامه آلمانی خبر داد؛
حکم قصاص مجرم خیابان گلستان به اجرای احکام می‌رود
معاون وزیر آموزش‌و‌پرورش:
نشرکاغذی در خطر زوال
