سه‌گانه اي بر اي شهر د ار نشدن!

هفدهم شهريور 1392 بود كه محسن هاشمي‌رفسنجاني، اولين بار طعم شركت در رقابتي سخت براي شهردار شدن در پايتخت را چشيد. آن روز 31 عضو شوراي شهر تهران كه وزنه اصولگرايانش بر ديگران مي‌چريبد، با چند لابي مستقل‌ها، راي به شهرداري محمد باقر قاليباف در برابر پسر رييس وقت مجمع تشخيص مصلحت نظام دادند تا آقا محسن، اولين طعم شكست در دوئل انتخاب شهردار را بچشد.
آن روز و در آغاز جلسه غير علني شوراي شهر، ابتدا محمدباقر قالیباف و سپس محسن هاشمی هر یک به مدت 30 دقیقه برنامه‌های خود را به اعضای شورای شهر تهران اعلام کردند و پس از آن کار رای‌گیری آغاز شد.
در دور اول محمدباقر قالیباف و محسن هاشمی هر دو با 15 رای موافق با هم مساوی شدند. آنچه کار را سخت می‌کرد، وجود یک رای ممتنع بود که شاید اگر در این رای به صراحت نام یکی از دو گزینه پیشنهادی نوشته می‌شد، دیگر کار به رای‌گیری دور دوم کشیده نمی‌شد، اما همین رای ممتنع باعث شد تا یک بار دیگر رای‌گیری انجام شود.رايي كه بعد ها اعلام شد متعلق به عباس شيباني ، عضو سابق شوراي شهر بوده و بعد از مشورت هايي در دور دوم رای‌گیری، با نوشته شدن نام محمدباقر قالیباف روی همان برگه رای سفید، تکلیف روشن شد و به این ترتیب محمدباقر قالیباف با 16 رای قاطع و با احتساب یک رای مخدوش در برابر 14 رای محسن هاشمی، این شانس را پیدا کرد که برای سومین دور متوالی به عنوان شهردار تهران انتخاب شود.
رخصت هاشمي از قاليباف


آن روز در زمزمه هاي بيرون از شوراي شهر، عنوان شد كه گویا محسن هاشمی پیش از تصمیم‌گیری برای شرکت در انتخابات شهرداری تهران، نزد محمدباقر قالیباف رفته و از وی برای شرکت در انتخابات اجازه گرفته است.محمدباقر قالیباف هم در سخنراني پس از پيروزي اش با یادآوری این موضوع در حالی که از محسن هاشمی تشکر می‌کرد، گفت كه آقای هاشمی در هشت‌سال گذشته از همکاران خوب و نزدیک بنده بود و همین حالا هم در شهرداری جزو همکاران ما هستند. امروز پس از اعلام برنامه‌هایم در جلسه هر دو به دفتر من رفتیم و به وی گفتم اگر من انتخاب نشوم و از این ساختمان بروم، شما ماندگار هستید و اگر هم انتخاب شوم، باز هم از شما در شهرداری استفاده خواهد شد و تجربه خوب شما بدون استفاده نمی‌ماند.
محسن هاشمی، رقیب انتخاباتی محمدباقر قالیباف نيز پس از اتمام سخنان مسجدجامعی در جایگاه سخنرانی قرار گرفت و با بیان اینکه قالیباف باعث شد كه من در رقابت شهرداری شرکت کنم، گفت: زمانی که من مدیرعامل مترو بودم، قالیباف معتقد بود باید در پست‌های بالاتر فعالیت کنم و خواهان این بود که در انتخابات شورای شهر و شهرداری هم شرکت کنم و حالا هم با انتخاب مجدد ایشان همچنان آقای قالیباف را به‌عنوان پیشکسوت قبول دارم.
وی در حالی که از همه کسانی که به او رای دادند، تشکر می‌کرد، گفت: از همه کسانی هم که به بنده رای ندادند، به‌طور ویژه سپاسگزارم. پس از اين انتخابات، حواشي و حرف و حديث هاي بسياري از لابي هاي سنگين قاليباف براي شكست دادن محسن هاشمي و دادن برخي امتيازات به اعضاي ورزشكار شوراي شهر نيز مطرح شد اماهرچه بود، تلخي شكست براي محسن هاشمي را بيشتر مي‌كرد.
ليست اميد كارساز نشد
با گذشت چهارسال از شكست تلخ محسن هاشمي، پيروزي قاطع ليست اميد در انتخابات شوراي شهر 96 آن‌هم با راي نزديك به دو ميليون نفري به محسن هاشمي، بهترين فرصت براي جبران شكست چهارسال قبل فرزند خاندان هاشمي و رسيدن محسن به كرسي شهرداري تهران فراهم شد. دقيقا از همان روزهاي نخست پس از انتخابات سال 96 و قطعي شدن شكست اصولگرايان، جدي‌ترين گمانه‌ها براي حضور محسن هاشمي در شهرداري مطرح شد و همزمان نيز موج لزوم پايبندي او بر راي مردم و انتخاب كرسي شورا به جاي شهرداري مطرح شد. با‌اين‌حال، تابستان سال 96 و روزهاي داغ انتخاب جايگزين قاليباف در شهرداري، توأمان شنيدن نام محسن هاشمي به عنوان گزينه جدي شهرداري را همراه داشت اما در نهايت، او از نامزدي شهرداري تهران انصراف داد تا در ميان گزينه هاي نهايي انتخاب شهردار، نام‌هايي چون نجفي و مهرعليزاده مطرح و درنهايت نجفي شهردار شود.
آن روزها، دومين شكست هاشمي در رسيدن به طبقه هفتم ساختمان خيابان بهشت پديد آمد تا آقا محسن در قامت رياست شوراي شهر، نظارت بر كرسي شهردار داشته باشد.
زمينه‌اي براي شكست سوم
استعفاي نابهنگام محمدعلي نجفي در روزهاي پاياني اسفند 96 اما موجب شد تا پيش بيني ها از ثبات در مديريت شهري اصلاح طلبان درست از آب در نيايد و بار ديگر، انتخاب شهردار تهران موضوع پربحث مديريت شهري پايتخت شود. تعطيلات نوروز كه گذشت، حرارت به بحث انتخاب شهردار به‌خصوص در راهروهاي شوراي شهر و صفحات روزنامه ها بازگشت و اين بار نيز يكي از گزينه هاي ثابت نامزدي براي كرسي شهرداري، محسن هاشمي بود. با اين تفاوت كه خود او نيز در توييت ها و گفت وگوهايي، از اشتياق و توانايي‌اش براي اداره شهر سخن گفت و حمايت‌هاي كمرنگ درون و پررنگ بيرون شورا را نيز ديد. داخل شورا، برخي از اعضا همچون حبيب زاده به صراحت از شهرداري محسن هاشمي دفاع كردند و بيرون شورا، وزنه‌هايي چون اسحاق جهانگيري، شهرداري محسن هاشمي را مطلوب دانستند. با اين حال، دلايل مخالفت با هاشمي كه در تابستان سال قبل مطرح شده بود، بسيار غليظ‌تر از قبل از سوي عمده اعضاي شوراي شهر مطرح شد و آن‌ها به هر زباني اعلام كردند كه اجازه خروج هاشمي از شورا را نمي دهند. خروجي‌اي كه به زعم برخي اعضاي شوراي شهر ، هزينه هاي زيادي را مي تواند براي اصلاح‌طلبان همراه داشته و از سويي ، مسائل حزبي و درون‌گروهي آن‌ها را تحت الشعاع قرار دهند.
انتخاب هفت گزينه نهايي شهرداري
با آنكه در جلسه يكشنبه گذشته شوراي شهر و راي گيري استمزاجي، محسن هاشمي مخالفت رسمي شورايي ها با حضورش در شهرداري را ديد، اما در پايان جلسه، گفته هايي چون «امكان رجوع سه باره» توسط هاشمي مطرح و حاميانش همچنان بر لزوم حضور او در شهرداري تاكيد كردند. برخي اتفاقات، نام محسن هاشمي را همچنان در ليست 28 نفره نامزدهاي شهرداري نگه داشت تا اين بار در جلسه علني شوراي شهر و مقابل ديدگان همه، سه‌گانه شكست محسن هاشمي در رسيدن به صندلي شهردار ترسيم شود.در جلسه ديروز شوراي شهر تهران، نام 28 نامزد شهرداري تهران روي پرده شورا قرار گرفت تا هر عضو شورا، نام هفت گزينه مطلوب خود را روي برگه راي نوشته و بيشترين آرا نيز به عنوان گزينه‌هاي نهايي انتخاب شوند. پس از دقايقي، نام هفت گزينه اي كه از ميان 28 گزينه بالاترين راي را آورده بودند، قرائت شد و نامي از محسن هاشمي ميان آن‌ها وجود نداشت. سید محمدعلی افشانی، محمد ابراهیم انصاری‌لاری،محمود حجتی، سید محمود حسینی، سمیع ا... حسینی مکارم، پیروز حناچی و حجت ا... میرزایی نام هايي بودند كه از گلدان شورا بيرون آمد تا شايد پرونده شهردار شدن محسن هاشمي براي سومين بار متوالي بسته شود. پس از شكست سه باره محسن هاشمي در آزمون انتخاب شهردار تهران، او در جمع خبرنگاران قرار گرفت و با بیان اینکه معیاری‌هایی برای انتخاب شهردار مهم است که یکی از آن‌ها کارایی شهردار خواهد بود، تاكيد كرد: برای اعضای شورای شهر مهم است که مسئولان نظام نسبت به شهردار نظر منفی نداشته باشند و شهردار باید کسی باشد که انسجام شورا و شهرداری راحفظ کند و ضمن استفاده از نظرات شورا به کار کارشناسی کمیسیون‌ها نیز اعتماد داشته باشد.هاشمي در پاسخ به برخی از انتقادات درمورد اینکه هفت گزینه شهرداری سیاسی هستند و برای مردم ناشناخته‌اند، گفت: ‌بالاخره این گزینه‌ها نظر اعضای شورای شهر است و مورد احترام هستند و دقت داشته باشید که در ایران شهردارتوسط شورای شهر و نه مردم انتخاب می‌شود.وی در پاسخ به این سوال که چرا آرای گزینه‌ها اعلام نشد و این برخلاف شعار شفافیت شوراست، ادامه داد: تصمیم گرفته شد که آرای گزینه‌ها اعلام نشود و تعداد آراي انتخاب نشدگان نیز برای اینکه برای آن‌ها خوب نبود، اعلام نکردیم. وی در مورد رای نیاوردن خودش هم گفت:‌ از اول هم معلوم بود و نمی خواستم جزو کاندیداها باشم اما برخی اعضا اصرار کردند که نام من در میان کاندیداها باشد تا مردم و خبرنگاران مطئمن باشند که نمی‌توانم بیایم!
حذف سياسي هاشمي؟
با آنكه محسن هاشمي در مصاحبه ديروز خود، انتخاب هفت نامزد نهايي شهرداري تهران را سياسي ندانست اما نگاهي به آنچه در روزهاي اخير در موضوع خروج هاشمي از شورا و انتخابش به عنوان شهردار مطرح شد، گوياي نگاهي سياسي به حذف هاشمي از تصدي شهرداري تهران است.
اینکه اعلام حمایت برخی اصولگرایان از گزینه‎ای همچون محسن هاشمی بهانه‌ای باشد برای کنار گذاشتن او از سوی برخی اصلاح طلبان، موضوعي است كه در برابر حضور مديران ارشد دوره قاليباف در دوره فعلي شهرداري پارادوكسي جدي ايجادمي‌كند. از طرفي، یک بام و دو هوا در تشویق همزمان عارف به نقض میثاق‎نامه نمایندگی مجلس از یک سو و انذار محسن هاشمی به نقض همین میثاق‎نامه در نمایندگی شورای شهر از سوي ديگر نيز دوگانگي سياسي در حذف هاشمي‌را مشهودترمي كند.
به باور گروهي از كارشناسان و چهره هاي شاخص مديريتي، انتخاب محسن هاشمي براي كرسي شهرداري مي‌توانست راهي بزرگ براي برون رفت تهران از چاله هاي مهم مديريتي اش در سال هاي پيش‌رو باشد كه اكنون با هر بهانه اي اتفاق نيفتاد و سرنوشت آينده شهر را مبهم تر كرد. بعد از معرفي گزينه هاي شهرداري تهران، برخي اعضاي شورا همچون عليخاني، رسما به گزينه هاي انتخاب شده انتقاد كرد و گفت كه ليست هفت نفره شهرداري قوي نيست.
اكنون شوراي شهر تهران در انتخاب شهردار هفدهم تهران از ميان هفت گزينه مطرح‌شده، كاري بسيار سخت، حساس و سرنوشت ساز در آينده تهران و البته حيات سياسي اصلاح طلبان دارد.اگر در دوره هشت سال مدیریت شهری و کشوری اصولگرایان، اصلاح طلبان از فرصت کافی برای برنامه ریزی درزمينه حضور دوباره برخوردار بودند اما حال که با اعتماد مردم به قدرت بازگشته‎اند، باید مراقب باشند که فرصت سوزی آن‌ها را بار دیگر به کنج عزلت باز خواهد گرداند. چنانکه چوب منازعات سیاسی در شورای شهر اول را با واگذاری پارلمان شهری به طیف مقابل در گام اول، واگذاری کرسی‌های خانه ملت در گام بعدی و تقدیم کرسی ریاست جمهوری در گام سوم به اصولگرایان خوردند.
گزينه هايي با سوابق اجرايي مختلف
اما نگاهي به سوابق و رزومه كاري هفت گزينه پيشنهادي شهرداري تهران حاكي از آن است كه آن‌ها نسبت به شهرداران قبلي شهر، از تجارب مديريتي كمتري در اداره شهر برخوردار بوده و اين مهم، انتخاب «غيرسياسي» شهردار بعدي تهران را سخت و سخت تر مي‌كند.سید محمدعلی افشانی، يكي از نامزدهاي شهرداري تهران و سیاستمدار اصلاح طلب و عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی است كه هم اکنون معاون عمرانی وزیر کشور و رییس سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور در دولت دوازدهم است. او معاون سابق وزیر آموزش و پرورش و ريیس سابق سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور بوده و معاونت استانداری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و سمنان را نیز در كارنامه دارد.
افشانی در سال 1382 با امضای نامه‌ای در حمایت از تحصن و استعفاي جمعی از نمایندگان مجلس ششم که شورای نگهبان را نهادی مانع آزادی انتخابات در ایران خوانده بود از مقام خود استعفا کرد.در تیر 1394، 18 نماینده مجلس در اعتراض به انتصاب وی به عنوان استاندار فارس، صحن علنی مجلس را ترک و استعفا کردند و وزیر وقت کشور را تهدید به استیضاح کردند اما در نهایت وی به عنوان استاندار فارس منصوب شد. محمد ابراهیم انصاری‌لاری، ديگر گزينه شهرداري تهران، 57‌ ساله و متولد لار( جنوب استان فارس) است. او در سال ۱۳۶۲ با کسب رتبه دوم کنکور سراسری در رشته حقوق دانشگاه تهران به تحصیل مشغول و همزمان مدیر کل بازرسی و ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود و با روزنامه‌های کیهان، جمهوری اسلامی و اطلاعات در سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۷ همکاری کرده است. در سوابق وی عناوینی مثل استاندار بوشهر در دولت اول سید محمد خاتمی و استاندار فارس در دوره دوم سید محمد خاتمی به چشم می خورد. وی هم اکنون با حکم ریاست‌جمهوری، ريیس منطقه آزاد کیش است.ديگر نامزد انتخابي شوراي شهر براي شهرداري تهران، محمود حجتی نجف آبادی 62 ساله و متولد نجف آباد اصفهان است. او سیاستمدار اصلاح‌طلب، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی و وزیر جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ایران است. پیش از این او استاندار سیستان و بلوچستان و وزیر راه و ترابری بوده است.او همچنین به عنوان مدیر اجرایی عملیات اجرایی عظیم سد کرخه تا زمان بهره‌برداری ارائه خدمت كرد و سپس در دوره محمد خاتمی به وزارت راه و ترابری منصوب شد.ديگر گزينه هم سید محمود حسینی، 62 ساله و زاده اصفهان است.وی داری کمترین سابقه اجرایی بین رقیبانش است. او مدیر ارشد اجرایی ایرانی است که در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱ استاندار سیستان و بلوچستان و از ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ استاندار اصفهان در دوره اصلاحات بود.
سمیع ا... حسینی مکارم، سرپرست فعلی شهرداری تهران، ديگر گزينه بالقوه براي شهرداري تهران است كه به نظر مي آيد شانس بالايي براي شهردار شدن با توجه به حمايت‌هاي جدي شورايي‌ها دارد. حسینی مکارم پیش از این معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران بود. حسینی مکارم، سابقه معاونت توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معاونت سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران، معاون طرح و برنامه پست بانک، مدیر کلی بودجه و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش، سرپرست مدارس ایران در شبه قاره هند و ريیس آموزش و پرورش منطقه ۱۴ تهران را نیز در کارنامه خود دارد.
پیروز حناچی، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون معماری و شهرسازی وزیر راه در دولت یازدهم و معاون فعلي عمراني شهرداري، ديگر گزينه انتخاب شهردار تهران است.حناچي سابقه مديريتي طولاني در حوزه مسكن و شهرسازي دارد و فعالیت‌های دولتی مشاور وزیر مسکن و شهر سازی (۱۳۸8–۱۳۸4)، معاونت معماری و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی در دولت‌های سید محمد خاتمی و حسن روحانی و سابقه ریاست مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی از سوابق دولتی پیروز حناچی به حساب می‌آید. پیروز حناچی همچنین سابقه عضویت در شورای عالی فنی سازمان میراث فرهنگی، کمیسیون زیربنایی دولت اصلاحات، شورای عالی ترافیک، عضویت در کمیسیون ماده ۵ و ریاست شورای تدوین مقررات ملی ساختمان را در پرونده خود دارد.
گزينه بعدي، حجت ا... میرزایی، ديگر معاون فعلي شهرداري تهران است. او علاوه بر عضویت هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، پیش از این معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرعامل موسسه سیاست پژوهی صبا وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری بوده است.
در کارنامه اجرایی و پژوهشی میرزایی مشاوره، برنامه‌ریزی و اجرای ده‌ها پروژه در مناطق مختلف کشور با اهداف توسعه روستایی، شهری، صنعتی و سرمایه‌گذاری به چشم می‌خورد. اكنون شهرداري تهران چشم به بررسي صلاحيت يكي از اين هفت گزينه براي شناخت مدير ارشد خود در هفته هاي آتي را دارد و بايد ديد اين بار، سرنوشت انتخاب شهردار تهران بدون حضور چهره هايي چون محسن هاشمي به كجا ختم مي شود؟