روزنامه جهان صنعت
1395/12/25
وضعیت ارزش‌گذاری قیمت سهام 30 شرکت برتر بورس
احسان ابراهیمی*- تحقیقات نشان می‌دهد که قیمت بازار سهام شرکت‌های برتر بورس اوراق بهادار بیشتر از ارزش واقعی آنها ارزش‌گذاری می‌گردد. نتایج تحقیقاتی که روی سهام 30 شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران به لحاظ ارزش معاملات صورت پذیرفته است، اختلاف معناداری را بین ارزش سهام(IV) و قیمت جاری بازار(CMP) نشان می‌دهد به عبارتی سهام شرکت‌های برتر از ارزش ذاتی بیشتری برخوردار بوده است که این موضوع نشان‌دهنده ارزش‌گذاری بالاتر قیمت نسبت به قیمت جاری سهام در بورس اوراق بهادار تهران بوده است.تاثیر پیش‌بینی‌های صحیح
همان‌طور که می‌دانیم پیش‌بینی، یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصاد است، به گونه‌ای که مبادلات موفق تالارهای بورسی براساس پیش‌بینی‌های صحیح معامله‌گران انجام می‌گردد. بازارهای بورس و سرمایه‌گذاری، محیطی پیچیده و دائم در حال تغییر است، از این‌رو موفقیت در امر پیش‌بینی نیاز به دسترسی به اطلاعاتی با درجه اعتبار بالا و معیارهای صحیح دارد به گونه‌ای که ترجیح در بازار سهام به سمت کسب بیشترین بازده در قبال کمترین ریسک (خطا) است، از طرفی قیمت بازار سهام یا قیمت تابلو سهام تا حدودی منعکس‌کننده وضعیت جاری و آینده شرکت است (در شرایطی که بتواند رفتاری نزدیک به قیمت ذاتی سهام داشته باشد). قیمت ذاتی سهام به‌عنوان مهم‌ترین معیار تصمیم‌گیری در انتخاب بهترین پرتفوی‌های سهام شناخته میشود که آینه‌ای روشن از وضعیت حال و آینده می‌باشد به طوری که کشف قیمت ذاتی به تصمیم‌گیری صحیح خواهد انجامید. در نتیجه اطلاع از چگونگی اختلاف یا فاصله‌ای که قیمت جاری بازار سهام با ارزش ذاتی سهام دارد، اطلاعاتی با درجه اعتبار بالا را حاصل می‌نماید. قیمت دارایی تا حدود قابل‌توجهی می‌تواند منعکس‌کننده وضعیت سازمان باشد، آن هم در شرایطی که بتواند با ارزش ذاتی (که تبیین‌کننده قیمت واقعی سهام است) در یک راستا بوده و نزدیک به هم عمل کند. از این‌رو یکی از موضوعات اصلی دیگر در سرمایه‌گذاری توجه به ارزش ذاتی و واقعی دارایی‌هاست. این پارامتر در بین سرمایه‌گذاران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.
عمیق بودن نوسان‌ها
بررسی ارتباط عوامل ذکر شده با بازده سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران می‌تواند به منظور بهبود شرایط گسترش فعالیت‌های بازار سرمایه و جلوگیری از عدم موفقیت در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در حوزه‌های جلب مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری به کار گرفته شود. به این ترتیب نتایج تحقیقات علمی جایگزین تصورات ذهنی می‌گردد و مدیران و سرمایه‌گذاران با انتخاب مناسب‌ترین شیوه‌های تصمیم‌گیری، قادر به تداوم حضور خود در بازارهای سرمایه می‌باشند. تحقیق حاضر به کمک داده‌های تاریخی در یک محیط بازار کامل مورد مطالعه قرار گرفته است. داده‌های تاریخی مربوط به یک دوره هفت ساله درخصوص عملکرد بازار بورس اوراق بهادار بین سال‌های1387 تا ابتدای سال 1394 می‌باشد که در این مدت بازار با وضعیتی چون رشد، ریزش، جهش و ثبات شاخص کل (به صورت نسبی) روبه‌رو بوده است. از این رو مطالعه در یک بازار کامل و نتایج به دست آمده در چنین محیطی از درجه اعتبار بالایی برخوردار است. از ضروری‌ترین نیازهای معامله‌گران اطلاع از اثر وضعیت قیمت سهام به ارزش ذاتی بر پرتفوی‌های موفق معاملاتی می‌باشد. در این پژوهش با انجام محاسبات مربوط به ارزش ذاتی سهام و در نظرگیری اثرات متقابل با قیمت بازار سهام در محیط پویای بازار بورس اوراق بهادار تهران به بررسی وضعیت این دو پارامتر در شرایط گوناگونی به لحاظ یک بازار کامل پرداخته شده است.
از این‌رو طبق استاندارد آیسیک، پراکندگی تعداد شرکت‌های حاضر در جمع 30 شرکت برتر مورد تحقیق در بورس اوراق بهادار تهران مطابق جدول شماره 1 است.
تجزیه و تحلیل براساس چند روش
همان‌طور که می‌دانیم علم آمار با داده‌کاوی و تلاش برای کشف زوایای جدیدی از مسایل کاربردی در خدمت علوم دیگر بوده است، در این میان شاخص‌ها، معیارهایی از جنس آمارند که تغییر حرکت و جهت یک اقتصاد یا یک بازار سهام را نشان می‌دهند. هر شاخص دارای متدولوژی محاسباتی خاصی است که معمولا بر حسب تغییر از یک ارزش مبنا بیان میشود. در تحقیق حاضر برای بررسی اهداف فوق از چند آزمون علم آمار شامل آزمون نرمال، آزمون کولموگروف- اسمیرنوف، آزمون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون نمونه‌های همبسته استفاده شده است. در انجام محاسبه ارزش ذاتی سهام از مدل عمومی ارزش‌گذاری سهام که متداول‌ترین آنهاست استفاده شده است که براساس پارامترهای میزان سود تقسیمی به ازای هر سهم، قیمت سهام در پایان دوره مطالعاتی و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری محاسبه میشود. پس از اطمینان از برقراری شرایط آزمون به کمک روش‌های آماری نرمال و کولموگرف- اسمیرنوف، برای آگاهی از نحوه رفتار قیمت جاری بازار سهام (قیمت تابلو) در قبال ارزش ذاتی سهام از آزمون ضریب همبستگی پریسون به عنوان پیش‌نیاز و از آزمون دوجفتی یا همبسته استفاده شده است.
فرضیه اصلی آزمون
فرضیه اصلی آزمون به صورت Pcmp=Piv تعریف شده است که در آن Piv معرف پارامتر جامعه حاوی ارزش ذاتی دارایی‌ها و Pcmp معرف پارامتر جامعه حاوی قیمت بازار سهام است. این آزمون با ایجاد روابطی میان پارامترهای امید ریاضی، انحراف از معیار و کوواریانس متغیرها، میزان همبستگی خطی بین دو متغیر خطی تصادفی را مورد سنجش قرار می‌دهد. با در نظرگیری جوامعی که معرف ارزش ذاتی و قیمت بازار سهام هستند، به بررسی وجود اختلاف معنادار بین میانگین جوامع فوق و طبق روش‌های آماری پرداخته میشود. فرض صفر در این آزمون فرض می‌کند که همبستگی بین مقادیر فوق وجود ندارد. اگر مقدار P-Value کمتر از عدد بحرانی باشد، فرض صفر رد میشود و همبستگی بین دو متغیر پذیرفته میشود. نتایج، همبستگی در سطح بالایی را بین ارزش ذاتی سهام و قیمت بازار سهام در تمام سال‌های مورد بررسی نشان می‌دهد. با توجه به وجود همبستگی میان دو جامعه، برای بررسی تفاوت میانگین بین دو جامعه از آزمون با دو نمونه جفتی (وابسته) در سطح 95 درصد اطمینان استفاده می‌کنیم. با استناد به مقادیر آزمون t، با توجه به آنکه مقادیر P-Value کمتر از عدد بحرانی است، فرض H0 مبنی بر اینکه دلالت بر عدم تفاوت میانگین ارزش ذاتی سهام و قیمت بازار سهام دارد رد میشود. به عبارت دیگر نتایج آزمون‌ها دلالت بر رد فرضیه عدم تفاوت میانگین جوامع فوق دارد. این به آن معنی است که قیمت سهام و ارزش ذاتی آن دارای اختلاف معناداری از یکدیگرند، به عبارتی رفتار و نحوه تغییرات قیمت‌های تابلو و ذاتی سهام با یکدیگر متفاوت بوده و دارای فاصله و اختلاف است. برای شرح تفسیر چگونگی و میزان تفاوت مقدار میانگین شاخص‌های قیمت، طبق نتایج به‌دست آمده از آزمونt، میانگین جامعه شامل قیمت جاری سهام بیشتر از جامعه حاوی ارزش ذاتی دارایی‌ها بوده است. شرح این موارد در جدول شماره 2 قابل مشاهده است.
وضعیت پرتفوی‌ها
در بخش دیگری از این تحقیق، وضعیت پرتفوی‌های مختلف از منظر فوق مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج حاکی از آن است که پرتفوی‌های با بازده بالاتر از اختلاف فاصله بیشتری بین ارزش ذاتی سهام و قیمت جاری بازار برخوردارند. به عبارتی در پرتفوی‌هایی با بازده عملکردی بهتر، بین ارزش ذاتی و واقعی سهام و قیمت تابلوی سهام، اختلاف بیشتری نسبت به پرتفوی‌هایی با بازده کمتر وجود دارد. فرضیه اصلی مورد تحقیق به این صورت تعریف شده است که فاصله قیمت از ارزش سهام در پرتفوی‌های مختلف وضعیت یکسانی داشته و تفاوت معناداری ندارد. برای آزمودن این فرضیه از آزمون بررسی برابری واریانس‌ها به روش لوون و آزمون F یا ANOVA (تحلیل واریانس یک طرفه) استفاده شده است. پرتفوی UHP شرکت‌های با بازده سهام بیشتر از نرخ بازده مورد انتظار در هر سال را تشکیل می‌دهد، پرتفوی MHP شرکت‌های با بازده سهام بین نرخ بازده مورد انتظار در هر سال و صفر درصد را تشکیل می‌دهد و پرتفوی LHP شرکت‌های با بازده سهام منفی را شامل میشود.
تفسیر نتیجه آزمون
برای تفسیر نتیجه آزمون تحلیل واریانس مبنی بر معنی داری یا عدم معنی داری تفاوت میانگین متغیر مورد بررسی در بین گروه‌ها، براساس معنی داری مقداری آزمون F عمل شد. به این صورت که در مواقعی که سطح معنی داری آزمون F کوچک‌تر از 05/0 (طبق فاصله اطمینان 95/0) باشد، در آن صورت فرض تفاوت میانگین گروه‌ها تایید و در مقابل فرض یکسانی آماری آنها رد میشود. به این معنی که دست کم یکی از گروه‌ها، از نظر میانگین نمره مورد نظر با بقیه فرق دارد. بررسی میزان اختلاف قیمت بازار سهام از ارزش ذاتی سهام در بین پرتفوی‌های پُر بازده نیز به کمک آزمون بررسی برابری واریانس‌ها به روش لوون (Levene ) و آزمون تحلیل واریانس Games-Hawel- و نرم‌افزارIBM-SPSS صورت پذیرفته است. برای تفسیر نتیجه آزمون تحلیل واریانس مبنی بر معنی داری یا عدم معنی‌داری تفاوت میانگین متغیر مورد بررسی در بین گروه‌ها، براساس معنی‌داری مقداری آزمون F عمل می‌گردد. در مواقعی که سطح معنی داری آزمون F کوچک‌تر از 05/0 (طبق فاصله اطمینان 95/0) باشد، در آن صورت فرض تفاوت میانگین گروه‌ها تایید و در مقابل فرض یکسانی آماری آنها رد میشود. به این معنی که دست کم یکی از گروه‌ها، از نظر میانگین نمره مورد نظر با بقیه فرق دارد. با توجه به مقادیر P-Value بدست آمده، بین پرتفوی‌های مورد بررسی اختلاف معناداری به لحاظ فاصله قیمت جاری سهام و ارزش ذاتی دارایی‌ها وجود دارد. نتایج حاصل جداول شماره 3و4 آمده است.
نتیجه‌گیری
قیمت سهام در بازارهای بورس اغلب دارای اختلافی با ارزش ذاتی سهام است که این موضوع مبین کارایی و یا عدم کارایی بازار خواهد بود که این پدیده از نگاهی دیگر نشئت گرفته از تئوری رفتاری قیمت کلارکسون است که می‌گوید قیمت سهام میل حرکت به سمت ارزش واقعی سهام را دارد اما این حرکت از روی منطق صورت نمی‌پذیرد بلکه بر مبنای درک سرمایه‌گذاران از ارزش سهام قرار دارد لذا وضعیتی که دو پارامتر قیمت جاری بازار سهام و ارزش ذاتی دارایی‌ها نسبت به هم دارند، نتیجه ای تصمیم ساز برای انجام معاملات و تعیین سهام برتر خواهد بود. این پژوهش به دلیل آنکه در یک بازه زمانی که شامل اغلب حالات یک بازار کامل را شامل میشود وضعیت روشنی را به لحاظ اثرات اندازه‌گیری شده فراهم آورده است. که نشان داده شد ارزش سهام معامله شده در بورس اوراق بهادار برای شرکت‌هایی با ارزش معاملات بالاتر از قیمت تابلوی آنها کمتر بوده است به عبارتی سهام معامله شده بیشتر از قیمت واقعی آنها ارزش‌گذاری شده است که این پدیده در پرتفوی‌هایی با بازده عملکرد بالاتر، برجسته تر بوده است. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به رساله مقطع کارشناسی ارشد با عنوان «بررسی تاثیر پدیده فاصله قیمت بازار سهام از ارزش ذاتی دارایی‌ها بر بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران» (1395) که به توسعه برخی از نظریه‌های بنیادی نیز انجامیده است، مراجعه کنید.
*کارشناس ارشد صنایع
سایر اخبار این روزنامه
تخریب برنامه ریزی شده دولت در صدا و سیما
شرایط پذیرش ضمانتنامه‌های بانکی در سال آینده
مجلس مخالفت کرد
معاون وزیر صنعت در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار امیدواری کرد؛
وضعیت ارزش‌گذاری قیمت سهام 30 شرکت برتر بورس
هشدار موگرینی و ناتو به اردوغان
برنامه‌های جشن جهانی نوروز تشریح شد؛
سهم ۱۱۴ هزار میلیاردتومانی صنعت
حال ناخوش 95!
کاهش ۱۰ درصدی قیمت در شب عید؛
سخنی با جناب نعمت‌زاده
پای حرف‌های خانواده یکی از شهدای آتش‌نشان فاجعه پلاسکو
روسای اتاق‌های بازرگانی وضعیت اقتصاد ایران پس از برجام را بررسی کردند؛
تولید از میدان نفتی آذر آغاز شد؛
کمی هم برای پول ملی خودمان دل بسوزانیم
