در آستانه انتخاب پیراهن تیم فوتبال ایران و به دلیل برخی مخالفت‌ها یوز از تیم ملی خط خورد

آذر لطفی- روزنامه‌نگار
یکی از دغدغه‌های این روزهای اهالی فوتبال ایران، پیراهن‌های بازیکنان برای حضور در جام جهانی2018 روسیه بود. این دغدغه زمانی پررنگ‌تر شد که علاقه‌مندان به فوتبال هر روز شاهد رونمایی از پیراهن‌های تیم‌های ملی کشورهای حاضر در جام جهانی از سوی کمپانی‌های مختلف بودند. بالاخره انتظارات به سر آمد و طرح احتمالی پیراهن‌های تیم ملی‌فوتبال ایران به بیرون درز کرد. طرحی که نه تنها انتظارات را برآورده نکرد، بلکه انتقادات زیادی را نیز برانگیخت. برخی مثل «علی کریمی» جادوگر فوتبال ایران و سرمربی تیم سپیدرود رشت، در کانال تلگرامی‌ش، با مقایسه طرح احتمالی پیراهن تیم ملی با لباس آقاماشالا در سریال «خانه به دوش» به سادگی بیش از حد آن انتقاد کردند و برخی دیگر نیز به فراری دادن یوز از روی پیراهن انتقاد داشتند. چرا که برخلاف انتظارات دوستداران محیط زیست و برخلاف رویه گذشته، تصویری از یوزپلنگ آسیایی که چند سالی می‌شود که روی پیراهن تیم ملی جا خوش کرده است، در آن به چشم نمی‌خورد.
یوز آسیایی برای اولین بار در مسابقات جام جهانی 2014 برزیل بود که به تیم ملی راه یافت، در آن سال علاقه‌مندان به فوتبال در جریان بازی‌های تیم ملی ایران شاهد تصویر یوزپلنگ آسیایی روی پیراهن بازیکن‌های ایرانی بودند. تصویری که در پس‌زمینه خود حاوی پیام مهمی بود. پیامی که خطر انقراض این گونه نادر جانوری و ضرورت حفاظت از آن را گوشزد می‌‎کرد. حک شدن تصویر یوز آسیایی یک حرکت زیست محیطی بود که توسط نهادهای مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال و به امید حفظ این گونه جانوری صورت گرفته بود. به گفته کارشناسان محیط زیست این پیام از سوی جامعه به درستی دریافت شد و این حرکت در کاهش شکار و مقابله مردم محلی با این گونه کمیاب ارزشمند اثر مثبت داشت.
یوز آسیایی یکی از مهم‌ترین گربه‌سانان بزرگ‌جثه است که کمتر از ۵۰ قلاده از آن در حیات وحش باقی مانده و به عبارت ساده‌تر تنها جمعیت باقی‌مانده از یوزها، همین جمعیتی است که در ایران پراکنده شده‌ است. در صورت از بین رفتن این ۵۰ یوز یک گونه ارزشمند برای همیشه در کل دنیا منقرض می‌شود.


فدراسیون فوتبال مقصر اصلی است
حذف تصویر یوزپلنگ آسیایی اعتراض برخی از مسئولان و فعالان محیط زیست را برانگیخت. رئیس دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان را می‌توان اولین کسی دانست که به این حذف واکنش تندی نشان داد. «رضا شجیع»با متهم کردن فدراسیون فوتبال ایران حذف یوزپلنگ از پیراهن تیم ملی را تصمیم فدراسیون دانست و به نبود برنامه‌های بلندمدت زیست‌محیطی در کشور انتقاد کرد و گفت: متاسفانه گاهی بر اساس یک برخورد سلیقه‌ای، یک شبه تمام اتفاقات مثبت انجام شده در گذشته در حوزه محیط زیست، فراموش می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به مدت حضور یوز آسیایی روی پیراهن ملی‌پوشان فوتبال گفت:با اینکه چهار سال از حضور یوز آسیایی روی پیراهن تیم ملی فوتبال ایران می‌گذرد، فدراسیون فوتبال تصمیم به حذف این تصویر گرفت و اعلام کرد که بازیکنان تیم ملی ایران در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه  بدون یوز وارد میدان خواهند شد.
اسپانسر تیم ملی موافق حضور یوز روی پیراهن تیم ملی نیست
یوز از فوتبال ایران رفت و اکنون مسئولان فدراسیون ایران به دنبال توضیح چرایی وقوع و دلایل این موضوع هستند. رضا شجیع فدراسیون را مقصر اصلی حذف یوز از پیراهن تیم ملی فوتبال دانست و در این زمینه به ایسنا گفت: حامی مالی تیم ملی موافق حضور یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی نیست و فدراسیون هم تصمیم گرفته که یوز را حذف کند. وی ادامه داد: موضع رسمی وزارت ورزش  و جوانان این است که مخالف حذف طرح یوز از پیراهن ملی‌پوشان فوتبال ایران هستیم و معتقدیم که قرار گرفتن نقش یوز روی پیراهن تیم ملی یک کار فرهنگی ارزشمند و اثرات خوب آموزشی هم در جامعه داشته است و تمایل داریم که یوز روی پیراهن تیم ملی باقی بماند.
رئیس دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش در ادامه اظهار کرد: حذف تصویر یوز تصمیم فدراسیون فوتبال است و برحسب اختیارات خود چنین تصمیمی گرفته است، چون فدراسیون برای مسائل مالی خود سیاست‌هایی دارد و برای همین هم چنین تصمیمی اتخاذ کرده است.
برنامه‌های بلندمدتی برای حمایت از محیط زیست وجود ندارد
شجیع در مورد پیامدهای منفی حذف یوز از پیراهن تیم ملی اظهار کرد: حذف یوز نشان می‌دهد که گاهی رویکردها و فعالیت‌های فرهنگی در برخی بخش‌ها کوتاه‌مدت هستند و برنامه‌های بلندمدتی برای حمایت از محیط زیست وجود ندارد، این درحالی‌ست که فوتبال در زمینه انتخاب نماد محیط زیستی پیشقدم بوده و تاثیر زیادی هم بر فرهنگ‌سازی و شناخت یوز در بین مردم ایران داشته و مخاطرات مربوط به انقراض این گونه را گوشزد کرده است. وی تاکید کرد: حذف یوز از پیراهن تیم ملی نشان می‌دهد که متاسفانه فاقد برنامه بلندمدت در اجرای برنامه‌های محیط زیستی هستیم و خیلی راحت و تنها بر اساس یک برخورد سلیقه‌ای، یک شبه تمام اتفاقات مثبت محیط زیستی را فراموش می‌کنیم.
رایزنی با فدراسیون برای بازگشت یوز
رئیس دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش در پاسخ به این پرسش که وزارت ورزش و جوانان چه تاثیری بر تغییر در این تصمیم فدراسیون فوتبال می‌تواند داشته باشد؟ به ایسناگفت: فدراسیون فوتبال یک نهاد عمومی مستقل زیر نظر فدراسیون جهانی فوتبال است و وزارت ورزش و جوانان نمی‌تواند در تصمیمات این نهاد دخالت کند، بلکه تنها می‌تواند به این نهاد مشورت دهد. واضح است که تاکنون هم همه اقدامات محیط زیستی فدراسیون‌های مختلف به شکل تعاملی بوده و اجباری در کار نبوده است. وی افزود: به هر حال حذف یوز تصمیم فدراسیون فوتبال است و ما اصرار داریم که این اتفاق نیفتد، به همین علت همچنان با فدراسیون رایزنی می‌کنیم تا یوز روی پیراهن تیم ملی باقی بماند.
فیفا مخالف یوز روی پیراهن تیم ملی نیست
شجیع در پایان در مورد این موضوع که آیا فیفا مخالف قرار گرفتن تصویر یوز روی پیراهن تیم ملی فوتبال است، گفت: فیفا با این موضوع هیچ مشکل ندارد و مانعی برای قرار گرفتن یوز روی پیراهن تیم ملی نیست. حذف خاموش یوز از پیراهن تیم ملی در حالی است که در طول چهار سال گذشته به عنوان نماد اصلی تیم ملی ایران در سطح جهانی معرفی شده بود و همه تیم ملی را با این عنوان یاد می‌کردند. تصمیم حذف یوز از پیراهن تیم ملی موضوعی است که اولین بار «مهدی تاج» رئیس فدراسیون فوتبال در برنامه ۹۰ اعلام کرد. سپس «هدایت ممبینی» سرپرست کمیته بازاریابی فدراسیون فوتبال ضمن تایید این خبر، محدودیت‌های آدیداس را عامل حذف یوز معرفی کرد و گفت:یوز ایرانی هم به دلیل نوع خاص لباس و روزنه‌هایی که برای تنفس روی آن وجود دارد حذف شد. اگر یوز مانند قبل روی پیراهن می‌ماند، تکنولوژی آدیداس زیر سوال می‌رفت. پیشنهاد دادیم طرح یوز بین آرم فدراسیون فوتبال و لوگوی آدیداس قرار بگیرد که به دلیل ازدحام طرح در آن بخش لباس، این موضوع منتفی شد. پیشنهاد دیگرمان برای این که یوز پشت پیراهن و بین شماره و اسم بازیکن طراحی شود هم منتفی شد. به همین دلایل یوز از پیراهن تیم ملی حذف شد.
حذف یوز قطعی نیست
اما مسئول حقوقی فدراسیون فوتبال حذف یوز از پیراهن تیم ملی فوتبال را قطعی ندانست و از احتمال بازگشت یوز سخن به میان آورد. به گفته «مهدی فغانپور»مسئولان آدیداس از حضور یوز روی پیراهن ورزشکاران، تنها ایراد فنی گرفته‌‌اند.
وی گفت: درحال پیگیری هستیم تا راه حلی برای آن پیدا کنند و اگر این اتفاق رخ دهد، یوز ایرانی روی پیراهن‌های تیم ملی نقش می‌بندد، البته نظر کادر فنی و بدنسازهای تیم ملی هم درباره بودن یا نبودن یوز مهم است و باید منتظر نقطه نظرات آنها باشد.
فعالان محیط زیست امیدوار هستند که اظهارات مهدی فغانپور در رابطه با احتمال بازگشت یوز روی پیراهن تیم ملی فوتبال به واقعیت بپیوندد. با توجه به تعداد محدود یوز آسیایی، چنانچه هر چه زودتر اقداماتی برای حفظ آنان انجام نشود، این گونه کمیاب جانوری که اکنون جغرافیای ایران تنها زیست‌گاه آن در سطح جهان است، با همان سرعتی که می‌دوند، با همان سرعت رو به انقراض می‌روند و به زودی به سرنوشت گونه‌های جانوری مانند شیر ایرانی و ببر مازندران که از آنان فقط عکس‌هایی برجا مانده است دچار خواهند شد و برای همیشه از سرزمین‌مان رخت برخواهند بست. اکنون ایرانیان حافظان آخرین بازمانده‌های یوز آسیایی هستند و وظیفه سنگینی را بر دوش دارند که این امانت را به نسل‌های بعدی منتقل کنند.