روزنامه فرهیختگان
1397/01/27
کاهش ۷۰ درصدی صادرات سیمان
صنعت سیمان به‌واسطه وابستگی بخش‌هایی از مسکن، ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی به این صنعت، یکی از صنایع مهم کشور است. بر اساس آمارها 45 هزار نفر به طور مستقیم و در مجموع حدود دو درصد کل شاغلان کشور به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت مشغول فعالیت هستند. همچنین 3/3 درصد از ارزش‌افزوده کل صنعت متعلق به صنعت سیمان است. با وجود اهمیت این بخش در اقتصاد کشور، رکود بخش ساختمان، کاهش بودجه پروژه‌های عمرانی و کاهش صادرات تاثیر قابل‌توجهی بر تحولات صنعت سیمان گذاشته است، به‌طوری‌که میزان تولید سیمان کشور از 71 میلیون تن در سال 92 به حدود 55 میلیون تن در سال 96 رسیده است. در طول چند سال اخیر هرچند خبرهایی در مورد تعطیلی برخی کارخانه‌های سیمان مطرح شده است، اما به گفته مدیران این صنعت، یک توافق نانوشته بین مدیران این صنعت صورت گرفته که مجموع تولید به‌طور عادلانه بین همه واحدهای تولید پخش شود تا واحدی با کاهش تقاضا تعطیل نشود.کاهش 71 درصدی صادرات سیمان در 4 سال اخیر بر اساس آنچه در نمودار آمده است، میزان صادرات سیمان از 933 میلیون دلار در سال 91 به 1077 میلیون دلار در سال 92 رسیده است که این میزان در طول چهار سال اخیر در سال 93 حدود 855 میلیون دلار، در سال 94 حدود 679 میلیون دلار، در سال 95 حدود 434 میلیون دلار و در 11 ماهه سال 96 به حدود 375 میلیون دلار کاهش‌یافته است که این میزان در سال 96 در مقایسه با سال 92 کاهش 71 درصدی را نشان می‌دهد. در هر حال صادرات 375 میلیون دلاری سیمان در مقابل مجموع صادرات غیرنفتی کشور در سال 96 (حدود 47 میلیارد دلار) عدد بسیار ناچیزی است.
عراق را از دست دادیم، بازار افغانستان را هم بی‌خیال شدیم بررسی داده‌های آماری صادرات سیمان در سه سال اخیر نشان می‌دهد در سال 94 در بین مقاصد صادراتی سیمان ایران، بخش عمده صادرات به عراق انجام می‌شده است. پس از عراق کشورهای افغانستان، کویت و پاکستان بخش قابل‌توجهی از سیمان صادراتی ایران را می‌خریدند که در طول سه سال، میزان صادرات سیمان به عراق از 408 میلیون دلار در سال 94 به 104 میلیون دلار رسیده است که رقم قابل‌توجهی نیست. در بین مقاصد صادراتی علاوه‌بر کاهش صادرات به عراق، سهم سایر کشورها نیز تفاوت چندانی نداشته است. برای نمونه به‌رغم وجود چندین کارخانه سیمان در شرق کشور، میزان صادرات به کشور افغانستان افزایشی نداشته، این در حالی است که با کاهش جنگ داخلی در افغانستان، بخش مهمی از بازار این کشور در اختیار پاکستان قرار گرفته است. جز چهار کشور عراق، افغانستان، کویت و پاکستان در 11 ماهه سال 96 قطر و امارات هم از دیگر مقاصد صادرات سیمان ایران هستند. در این بین میزان صادرات به قطر 14.5 میلیون دلار و میزان صادرات به امارات 32 میلیون دلار بوده است.
کاهش 16.5 میلیون تنی تولید سیمان در 4 سال اخیر بررسی آمار میزان تولید سیمان نشان می‌دهد در طول 10 سال اخیر بیشترین میزان تولید سیمان در دو سال 91 و 92 بوده است که دلیل این امر علاوه‌بر احداث و توسعه کارخانه‌های سیمان، افزایش تقاضا در حوزه پروژه‌های عمرانی، افزایش تقاضا در بخش مسکن، افزایش صادرات با افزایش تقاضا در بازارهای منطقه بوده است. با افزایش تولید سیمان در سال‌های 91 و 92 ایران در بین 10 کشور اول دنیا در تولید سیمان قرار گرفت، اما در طول چهار سال اخیر با مجموع اتفاقاتی که در اقتصاد کشور و سطح منطقه افتاده است، صنعت سیمان از ترکش‌های این اتفاقات در امان نمانده است، به‌طوری‌که میزان تولید این صنعت با کاهش 16.5 میلیون تنی، از 71 میلیون تن در سال ۹۲به حدود 54.4 میلیون تن در سال 96 رسیده است.
پروژه‌های عمرانی و رکود بخش مسکن بیشترین ضربه را به صنعت سیمان می‌زند عبدالمجید نیک‌نام جهرمی، عضو اتاق بازرگانی استان فارس در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره کاهش صادرات سیمان ایران می‌گوید در سال‌های گذشته به دلایلی مانند جنگ و تعطیلی صنایع سیمان، عراق بخش قابل‌توجه صادرات ما به این کشور بود که در حال حاضر با راه‌اندازی و نوسازی صنایع سیمان عراق، دولت این کشور در حمایت از تولید داخلی‌اش، واردات سیمان را تا حدودی ممنوع کرده است. وی ادامه می‌دهد در حال حاضر از جنوب کشور به هیچ‌وجه سیمانی به عراق صادر نمی‌شود و آن مقدار هم که به عراق صادرات داریم، عمدتا از غرب کشور به کردستان عراق صادر میشود. نیک‌نام جهرمی با تاکید بر اینکه سیمان در سطح دنیا به‌عنوان یک کالای صادراتی شناخته نمی‌شود، می‌گوید به دلیل هزینه‌های زیاد حمل‌ونقل، سیمان در سطح دنیا کم جابه‌جا میشود، به‌طوری‌که اگر کل صادرات یا جابه‌جایی سیمان در دنیا حدود 50 میلیون تن باشد در سال‌های گذشته سهم ایران از صادرات این محصول بسیار قابل‌توجه بوده است. عضو اتاق بازرگانی استان فارس در پاسخ به این سوال «فرهیختگان» که چرا میزان تولید در سال‌های اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده، می‌گوید دو مولفه اصلی موجب کاهش تقاضای سیمان در بازار کشور است که اولی رکود بخش ساختمان و دومی رکود پروژه‌های عمرانی است. نیک‌نام جهرمی ادامه می‌دهد در این بین کاهش بودجه پروژه‌های عمرانی اصلی‌ترین دلیل کاهش تقاضای سیمان بوده است، به‌طوری‌که حتی اگر سالانه یک‌میلیون واحد مسکونی با متراژ متوسط 100 متر هم در کشور ساخته شود، مجموع تقاضای سیمان برای این بخش حدود 20 میلیون تن است (یعنی یک‌چهارم ظرفیت صنعت سیمان کشور) اما عمده تقاضای سیمان برای مصرف در پروژه‌های عمرانی (راه‌سازی، سدسازی، پروژه‌های تاسیسات شهری و... ) است که در سال‌های اخیر با کاهش بودجه پروژه‌های عمرانی، رکود چشمگیری داشته‌اند. وی در پایان می‌گوید اگر وضعیت اقتصاد کشور به نقطه مطلوب‌تر برسد و صنعت ساختمان و به‌ویژه پروژه‌های عمرانی رونق بگیرد، تقاضای داخلی سیمان به 80 تا 100 میلیون خواهد رسید که این میزان تقاضا می‌تواند جان تازه‌ای به صنعت سیمان ببخشد.
تحریم‌های بانکی مانع صادرات سیمان است عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تایید کاهش صادرات سیمان می‌گوید در سال 96 هرچند در صادرات کیلنکر رشد نسبی داشتیم، اما میزان صادرات در سال‌های اخیر و همچنین سال 96 کاهش قابل‌توجهی داشته است. شیخان یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش صادرات سیمان در سال‌های اخیر را کاهش میزان صادرات سیمان به کشور عراق ذکر می‌کند. به گفته وی در دو سال اخیر به‌واسطه افزایش ناامنی‌ها در این کشور و همچنین فعال شدن صنایع سیمان آن، مسئولان عراق میزان صادرات را کاهش داده‌اند که با توجه به اینکه حجم قابل‌توجه صادرات ایران به این کشور بوده، این ممنوعیت‌ها تاثیر بسیار چشمگیری بر کاهش میزان صادرات سیمان ایران داشته است. دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان ایران در پاسخ به این سوال «فرهیختگان» که چرا بعد از عراق بازارهای جدیدی جایگزین این مقصد صادراتی نشدند، می‌گوید متاسفانه مانند سایر بخش‌های صادراتی مبادلات بانکی مشکلات زیادی را برای صادرات بخش سیمان نیز به وجود آورده است.
مسکن مهر تقاضای سیمان را افزایش داد عبدالرضا شیخان در توجیه کاهش چشمگیر میزان تولید سیمان ایران از 70 میلیون تنِ در سال 92 به 54 میلیون تن در سال 96 می‌گوید افزایش میزان تولید سیمان در سال 92 علاوه‌بر صادرات، به واسطه رونق بخش مسکن و پروژه‌های عمرانی بود، چنان که در دو سال 91 و 92 بخش قابل‌توجه تقاضای سیمان در داخل کشور صرف ساخت پروژه‌های مسکن مهر می‌شد که با رکود چند سال اخیر بخش مسکن این میزان تقاضا کاهش یافته و از سال 93 به بعد میزان تولید سیمان در حدود 55 میلیون تن بیشتر یا کمتر حفظ شده است. وی در ادامه تاکید می‌کند رونق بخش مسکن برای صنعت سیمان کشور بسیار مهم است و اگر قرار است صنعت سیمان جانی دوباره بگیرد، در کنار افزایش صادرات باید منتظر رونق بخش مسکن شهری باشیم که طی چند سال اخیر دچار رکود شده است.
هزینه حمل‌ونقل سیمان کمرشکن است دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان ایران در پاسخ به این سوال «فرهیختگان» که چشم‌انداز صادرات صنعت سیمان به چه شکل خواهد بود، می‌گوید هزینه فعلی حمل‌ونقل بین‌المللی سیمان ایران به‌واسطه جابه‌جایی از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای بسیار بالاست. همچنین در کشور ما هزینه جابه‌جایی در بخش حمل‌ونقل ریلی نیز برخلاف سایر کشورها، از حمل‌ونقل جاده‌ای هم بالاتر است. لذا اگر می‌خواهیم صادرات سیمان صرفه داشته باشد، باید ضمن توسعه زیرساخت‌ها، هزینه حمل‌ونقل ریلی را پایین بیاوریم.
واحد تولید تعطیل‌شده نداریم شیخان در پاسخ به سوال «فرهیختگان» در مورد شایعات تعطیلی کارخانه‌های سیمان می‌گوید خوشبختانه هیچ واحد تولیدی تعطیل‌شده در چند سال اخیر نداشته‌ایم و هیچ کارگری اخراج نشده است. وی در مورد فعالیت کارخانه‌های سیمان با ظرفیت تولید 66 درصدی می‌گوید در سطح دنیا هم کارخانه‌های سیمان با 68 درصد ظرفیت خود کار می‌کنند که به‌واسطه تقاضای سال‌های قبل، انتظارات از تولیدکنندگان ایرانی بالا رفته است و در شرایط فعلی اقتصاد کشور و جهان این امر (یعنی افزایش تولید به میزان ظرفیت اسمی کارخانه‌های سیمان) امکان‌پذیر نیست.
سایر اخبار این روزنامه
سهم سالن‌های سینمایی «فیلشاه» نصف فیلم‌های دیگر اکران نوروزی است
باید قیمت واقعی تحصیل داده شود در حدی که طرف بسوزد
عزم دانشگاه آزاد اسلامی برای حمایت از کالای ایرانی
سابقه سیاه آقای اوباما
جایگزین خوشبخت تلگرام چیست؟
محسن هاشمی بهشت خیلی دور خیلی نزدیک
کاهش ۷۰ درصدی صادرات سیمان
سیره شهید رجایی، شاخص مدیران دهه60
آربیتراژ جغرافیایی و بحران ارزی در ایران و یک پیشنهاد
شعبده با علم
حمید حسام چهره سال هنر انقلاب شد
