کشف دوباره سرزمین مادری



پارسا احمدی
روزنامه نگار


مخاطبان تلویزیون در نوروز امسال شاهد پخش سومین فصل از برنامه تلویزیونی «ایرانگرد» بودند و طبق آمار ارائه شده از سوی صداوسیما، این برنامه توانست عنوان یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های نوروزی تلویزیون را به دست آورد. «ایرانگرد» با روایت جواد قارایی، به طبیعت ایران می‌پردازد. قارایی که یک طبیعت گرد حرفه‌ای است تلاش کرده تا با سفر به اقصی نقاط ایران، تصاویر بکری را از طبیعت متنوع ایران به نمایش بگذارد. موفقیت این برنامه تلویزیونی باعث شد تا گفت‌و‌گوی کوتاهی با «جواد قارایی» داشته باشیم.

«ایرانگرد» از چه زمانی به تلویزیون آمد؟
تولید فصل اول از سال 87 آغاز شد و نخستین فصل از «ایرانگرد» سال 90 از تلویزیون پخش شد.
فاصله زمانی میان تولید و پخش فصل اول تا پخش فصل سوم در نوروز 97، کمی زیاد نیست؟
برای هر فصل از برنامه بین دو و نیم تا سه سال وقت لازم است و من بعد از پخش هر فصل و مشاهده بازتاب‌های آن میان مردم سراغ ساخت قسمت بعدی می‌روم. کار تولید مستند معمولاً زمان بر است و مانند سریال‌های تلویزیونی نیست که در چند ماه کل کار از پیش تولید تا ساخت و پخش انجام شود.
فکر می‌کردید یک مجموعه مستند ایرانی در زمانی که اکثر مستندهای پرطرفدار تلویزیونی، مجموعه‌های خارجی هستند، اینقدر با استقبال روبه‌رو شود؟
خیلی خوشحالم که مردم «ایرانگرد» را دوست داشته‌اند. من با عشق این مجموعه را ساخته‌ام و از مدیران رسانه ملی که فرصت ساخت این مجموعه را به من داده‌اند تشکر می‌کنم. ایران کشوری بزرگ با طبیعت زیبا است که بسیاری از ما هنوز زیبایی‌های آن را کشف نکرده‌ایم. نمایش مناطق دیده نشده ایران برای مردم کشورم جالب است. خیلی از مناطقی که در «ایرانگرد» به آنها سفر کرده و تصویربرداری داشته‌ایم تا پیش از آن دیده نشده بودند.
بعد از اینکه فصل‌های اول و دوم مستند ایرانگرد از تلویزیون پخش شد و به شهرت رسید پیشنهاد سوژه برای ساخت مستند به شما دادند؟
مردم لطف دارند و تماس‌های زیادی داشتم که سوژه معرفی کردند. تعدادی از مسئولان هم پیشنهادهایی برای تولید مستند درباره منطقه‌شان داشتند. خیلی از بخش‌های مستند «ایرانگرد» را بر اساس همین سوژه‌هایی که مردم پیشنهاد کرده‌اند انتخاب کرده‌ایم. البته درباره هر سوژه تحقیق انجام شده و تا به حال از بیش از 100 لوکیشن بازدید داشته‌ایم.
به غیر از مستند «ایرانگرد»، برنامه‌ای در تلویزیون بوده که سراغ چنین لوکیشن‌هایی رفته باشد و از آن مناطق فیلمبرداری کرده باشد؟
فکر می‌کنم تنها کار حرفه‌ای درباره بسیاری از این مناطق بکر طبیعی کشورمان، همان «ایرانگرد» باشد. البته به تازگی در شبکه سه سیما، برنامه‌ای در حال ساخت است که شباهت زیادی به کار ما دارد و سراغ بعضی از سوژه‌هایی که در ایرانگرد به تصویر کشیده‌ایم رفته‌اند.
پس تلویزیون به نوعی دارد کار شما را کپی می‌کند؟
بله، مستند «ایرانگرد» از نظر تولید محتوا، خلاقیت و تصاویر کاملاً اورجینال است و سایرین دارند آن را تکرار می‌کنند.
ایرانگرد در بیرون از ایران نیز دیده شده یا بازتابی داشته است؟
خیلی از ایرانیان در اروپا، کانادا و امریکا که موفق شده بودند به‌صورت آنلاین برنامه «ایرانگرد» را تماشا کنند، در فضای مجازی پیام می‌فرستادند و درباره اینکه نظرشان نسبت به ایران عوض شده صحبت می‌کردند. در این مدت حدود هزار پیام از ایرانی‌ها و حتی‌ها خارجی‌ها داشتم.
نظر مخاطبان خارجی چطور بود؟
اغلب می‌گفتند که کار خیلی خوبی بوده است. ایران چقدر زیبا است و برخلاف تصور قبلی‌شان که ایران را کشوری سرد با طبیعت بیابانی و مردمانی نه چندان خونگرم تصور می‌کردند، بوده است.
با این بازخورد خوب، روی پخش بین‌المللی «ایرانگرد» هم فکر کرده‌اید؟
نه ایرانگرد برای مخاطب داخلی ساخته شده، طرح دیگری دارم که بر اساس سلیقه مخاطب بین‌المللی طراحی شده است. باید در تولید برنامه مخاطب شناسی داشته باشیم. ذائقه مخاطب درون کشور با مخاطب خارجی متفاوت است.
طرح‌تان برای ساخت مستند بین‌المللی به کجا رسیده است؟
طرح آن را نوشته ام. نام پروژه «مردمان طبیعت ایران» است که یک مجموعه هفت قسمتی است. در این مجموعه قرار است نگاه مردم جهان را نسبت به ایران تغییر دهیم. «مردمان طبیعت ایران» برخلاف «ایرانگرد» که به مشکلات و معضلات هم اشاره دارد، صرفاً زیبایی‌های ایران را به تصویر می‌کشد.
چه زمانی قرار است «مردمان طبیعت ایران» را بسازید؟
زمان ساخت این مجموعه حدود پنج سال به‌طول خواهد انجامید. تا امروز دو بار طرح را به صداوسیما داده‌ام و طرح دو بار از سوی معاونان سیما پذیرفته شده اما بعد از مدتی معاون عوض شده است. این بار می‌خواهم طرح را به جناب آقای علی عسگری ارائه کنم و در صورت موافقت ایشان کار را تولید کنم.
چرا تا به حال اثری متناسب با خواسته مخاطبان بین‌المللی درباره طبیعت ایران نساخته ایم؟
علت اصلی‌اش در عدم حمایت است. معمولاً برآورد بودجه فیلم‌های مستند آنقدر پایین است که باور نمی‌کنید. علت دومش سختی کار برای تولید مستند طبیعت است. این سختی‌ها و زمان بر بودن کار تولید مستند باعث می‌شود بسیاری از مستندساز‌ها سراغ این ژانر نروند. ولی در عین حال می‌بینیم در سال‌های اخیر کارهای خوبی با رعایت استانداردهای بین‌المللی درباره حیات وحش ایران ساخته شده، مثل «در پناه بلوط» که مستند بسیار خوبی است.
به این موضوع فکر کرده اید که یک نسخه سینمایی از «ایرانگرد» تهیه کنید و در جشنواره‌های فیلم مستند شرکت دهید؟
من آدم جشنواره‌ای نیستم و اصلاً برای جشنواره‌ها فیلم نمی‌سازم. به‌نظرم برای جشنواره فیلم ساختن یعنی کار کردن برای جلب نظر چند نفر داور جشنواره، ولی من مستندم را برای 80 میلیون ایرانی می‌سازم. وقتی «ایرانگرد» از تلویزیون پخش می‌شود یعنی در جشنواره‌ای شرکت کرده است که همه مردم ایران داور آن هستند، این برای من ارزشمند است.
در مصاحبه‌ای گفته بودید که بزرگ شدن پسرتان را ندیده اید چون همیشه در حال سفر هستید، چرا «ایرانگرد» را با حضور خانواده‌تان تولید نمی‌کنید؟ خیلی از مردم عادی هم وقتی به‌طبیعت می‌روند همراه با خانواده هستند!
نوع کار به طوری است که اصلاً نمی‌شود خانواده را در تولید «ایرانگرد» با خودم همراه کنم. معمولاً روزانه 10 تا 15 کیلومتر پیاده روی داریم و برای تولید یک قسمت از ایرانگرد شاید تا 70 کیلومتر هم راهپیمایی داشته باشیم که بعضاً در مناطق کوهستانی است که کار را سخت‌تر هم می‌کند. ما برای همین سختی‌ها حتی در گروه‌مان از همکار خانم نیز استفاده نمی‌کنیم.