مهاجرت؛سقوط ریال، سقوط امید

شراره عبدالحسین زاده *- بر روی یک دیوار مخروبه ناشی از جنگ در شهر حلب نوشته شده «وطن هتل نیست که وقتی خدماتش خوب نبود ترکش کنیم، ما اینجا خواهیم ماند». این را در جواب صدها پیامی می توان قرار داد که این سالها در فضای مجازی و حتی واقعی در تصمیم به رفتن و مهاجرت به مرزی دیگر می‌بینیم. سقوط ریال و سقوط امید در سالهای اخیر و موجی از ناامیدی به داشتن حداقل ها، منجر به صعود شیب مهاجرت ایرانیان شده است. مهاجرت فردی جوانان و یا خانواده های جوان به امید زندگی بی دغدغه، اشتغال و دنیایی از رفاه دولتی یعنی رهایی از همان دغدغه ها و معضلات مدیریتی امروزه کشور. موج مهاجرت بعد از سالهای جنگ مانند سالهای نزدیک به انقلاب و یا بعد از آن اعتراضی- سیاسی و یا تبعیدی نیست بلکه مهاجرتی خودخواسته برای دستیابی به سطح زندگی بالاتر و رفاه بیشتر در کشورهای توسعه یافته است. بر خلاف وعده های متوالی از ابتدای انقلاب آنچه در این سالها رخ داده متاسفانه برخلاف تصور مردم بوده و آنها در فرایند سیاستگذاری صرفا در مرحله انتخاباتش حضور فعال داشته اند. نبود تریبون برای بیان مطالبات و عدم توجه مسئولان و (یا عدم توان مدیریتی)، مهمتر از همه بیکاری، نبود فضای کسب و کار در کنار اخبار فسادها، اختلاسها و موفقیت بی‌دردسر ژن‌های خوب، سرخوردگی اجتماعی را موجب شده که فرد تنها راه خود را رفتن و برنگشتن می داند. سرخوردگی‌ای که نهایتا به عمیق‌تر شدن شکاف میان مردم و حکومت کمک می‌کند. بی شک در ایجاد این موج ناامیدی و سرخوردگی اجتماعی جریان ضد ایرانی در خارج از کشور نیز نقش دارد. جریانی که این سالها از ناتوانی مدیریتی کشور فضا را به سمت عدم امنیت سرمایه گذاری و ایجاد فضای کسب و کار گل آلود می کند که نتیجه آن ورود نیروی کار تحصیل کرده به کشورش است. نیرویی که با خرج دولتی دیگر تخصصی را آموخته ولی کشوری دیگر بهره برداری می کند که این همان موج جدید استعمار است.
مساله «امید اجتماعی» که باید جزئی از سیاستگذاری های کلان کشور باشد این سالها با ارفاق، جزئی از حوزه آسیب های اجتماعی شده است. متاسفانه کارگزاران و گردانندگان فضای عمومی در ایران تاکنون در زمینه مقابله با «ناامیدی» و «یاس القایی» عملکرد مناسبی نداشته‌اند. مساله زمانی حادتر می‌شود که امید مفهومی سیاسی نیز می‌شود و جزئی از برنامه ها و شعارهای انتخاباتی قرار می گیرد. آن هم زمانی که عامه مردم از کشمکش های سیاسی و معضلات اقتصادی-‌ معیشتی سرخورده بودند و دقیقا به امید اجتماعی به عنوان«امید مشترک یک ملت به آینده» رای دادند. محتوای فضای مجازی خود باری برای ایجاد القای حس ناامیدی و یاس در جامعه است. عکس ها و تصاویر زندگی عده قلیلی در مرفه ترین حالت زندگی و رفاه و شادی است در کنار آمار فزاینده جمعیت جوان تحصیل کرده بیکار و اکنون نیز سیل ابراز پشیمانی سلبریتی ها با هزاران ببینده مقابل دیدگان شهروند ایرانی حاصلی جز منفی‌نگری‌، سیاه‌نمایی، اغراق و انتقاد، افسردگی، خشونت طلبی و بزهکاری به همراه نخواهد داشت. اکنون فضای طنز رسانه ملی نیز خود انتقادی را با بیان ناامیدانه به هرگونه تغییر (به این دلیل که خلق و خوی ایرانیان چنین است) خود حقیر پنداری را ترویج می دهد.
شهروند ایرانی هر روز درگیر اخبار منفی کشور است. می‌داند هرگونه تغییرات اقتصادی و سیاسی، بر کوچکترین مسائل زندگی اش تاثیر می‌گذارد. همه در حال پیگیری هستند. متاسفانه رعب و وحشت از آینده ای مبهم که لحظه ای تغییر می کند کشور را فرا گرفته است. به قول رنست بلوخ فیلسوف فقید آلمانی: «اندوهناک‌ترین خسران فقدان امنیت نیست بلکه از دست دادن توان خیال آن است که چیزها می‌توانند تغییر کنند». توجه به مساله امید اجتماعی دیگر یک مساله فرعی برای جلوگیری از آسیب های احتمالی نباید باشد. آمار پایین مشارکت سیاسی در نتیجه امید پایین جامعه به نهادها و نبود اعتماد اجتماعی دستاوزیر جریان ضد ایرانی غرب نباید شود. مهاجرت نخبگان و نیروی کار ماهر که می تواند در کشور خودمان با ایجاد فضای کسب و کار و اعتماد به سرمایه گذاری تولید را دست بگیرد را با امید اجتماعی می توان مدیریت کرد. این مهم است که مانند خیلی از مسائل که آسوده از کنارش می گذریم و بعد از سالها به عواقبش پی می‌بریم سقوط امید را جدی بگیریم.
* دکتری جامعه شناسی سیاسی
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی قوه قضائیه: حاضریم با پیام رسان های خارجی توافق کنیم «ابتکار» راهکارهای تداوم اثر گذاری سیاست‌های ارزی دولت در آینده اقتصاد را بررسی کرد محمدجواد ظریف پس از دیدار با مقامات برزیل وارد اروگوئه شد دیپلماسی ایرانی در آمریکای لاتین رضا دهکی برهه حساس واقعی! انتخاب عجیب «نه به کتاب نخواندن» به عنوان نمایشگاه کتاب تهران 97 وقتی منفی در منفی مثبت نمی‌شود رعایت اصول بهداشتی در رستوران ها و فست فود ها چقدر در انتخاب آنها از سوی مردم موثر است؟ «ابتکار» تفاوت برخورد با بحران ها در دولت های احمدی نژاد و روحانی را بررسی می‌کند «ابتکار» از جلسه غیرعلنی بهارستان به منظور بررسی بحران کم آبی گزارش می دهد تلاش مشترک مجلس و دولت علیه کم آبی ترامپ پس از تهدید پوتین با «موشک های جدید و هوشمند » لحن خود را در برابر روسیه ملایم تر کرد اولین واکنش روحانی به نرخ ارز گسترش ترمز استقلال را کشید پرسپولیس از شکست برابر پارس جنوبی گریخت سخنگوی قوه قضائیه: حاضریم با پیام رسان های خارجی توافق کنیم مهاجرت؛سقوط ریال، سقوط امید