تک‌نرخی‌کردن ارز و مقابله با رانت

دولت بعد از 10 سال توانست قیمت دلار را تک نرخی کند و مانعی در برابر رانت‌خوارانی که از این آب گل آلود ماهی می‌گیرند، قرار دهد. حسن روحانی در راستای شفاف‌سازی از رانت‌‌خواری اقتصادی که سال‌هاست تیشه بر ریشه اقتصاد کشور می‌زند، پرده برداشت. البته نویسنده معتقد است قیمت دستوری ارز در بلند مدت چندان کارآمد نخواهد بود اما دربازه زمانی کوتاه دخالت دولت برای حل مشکلات ارزی آنچنان که دولت روحانی این کار را کرد، تاثیر خوبی خواهد داشت. دولت با این اقدام جلوی سیر صعودی افزایش ارز و تبدیل شدن آن را به بحران بزرگ ارزی گرفت. چند نرخی بودن قیمت ارز به نفع رانت خواران و مفسدان اقتصادی است و اقدام دولت مبنی بر تعیین رقم 4200 تومان به عنوان قیمت یگانه دلار، آب را در چشمه فساد خشکاند. باید توجه داشت که برای حل معضل قیمت ارز در دراز مدت نمی‌توان به دخالت دولت و کنترل دستوری قیمت آن اکتفا کرد. برای این کار لازم است سلامت اقتصادی را به اقتصاد کشور برگرداند. بانک مرکزی به عنوان مسئول سیاست پولی کشور باید متناسب با نرخ تورم ارزش پولی‌کشور را به صورت شناور تعدیل کند. اما اگر به‌جای این اقدام اصولی به سرکوب قیمت‌ها متوسل شد نتیجه ناخوشآیندی پیش خواهد آمد. سرکوب قیمت‌ها موجب چند نرخی شدن قیمت ارز می‌شود و این رویداد همان‌طور که قبلا اشاره شد، موجب گسترش فساد خواهد شد. در این اثنا کسانی که به نرخ پایین‌تر دسترسی دارند ایجاد رانت خواهند کرد. طبق اصول علمی کارشناسی یکی از دلایل قیمت فزاینده ارز در روزهای اخیر هجوم بخشی از نقدینگی به اقتصاد ایران بود. در اقتصاد ایران مبلغی بالغ بر یک هزار و500 تریلیون تومان نقدینگی وجود دارد. کافی است 10 درصد این پول که معادل یکصد و 50 هزار میلیارد تومان است وارد بازاری مانند بازار طلا، ارز، مسکن و... شود، موجب تلاطم در این بازارخواهد شد. روحانی هنگامی که لایحه بودجه 97 را تقدیم مجلس کرد گفت که 25 درصد نقدینگی در اختیار موسسه مالی و اعتباری است که فاقد مجوز هستند و در اقتصاد ایران جایگاه رانت‌خواری دارند. این موسسات نقش بزرگی در تقاضای فزاینده در بازار ارزو در پی آن افزایش نرخ ارز داشتند چراکه آنچه قیمت هر کالایی را در بازار مشخص می‌کند میزان عرضه و تقاضا در بازار است و دلار هم از این قاعده استثنا نیست. در واقع این موسسه‌ها به سهم خود تاثیر زیادی در بالا بردن میزان تقاضای ارز داشتند. چندنرخی بودن قیمت ارز به نفع رانت خواران و مفسدان اقتصادی است. در نظر بگیرید که بانک مرکزی سال گذشته به تعاونی‌های غیرمجاز 11 هزار میلیارد تومان پول داد. ورود این مبلغ به بازار ارز می‌تواند از جمله علت‌‌های گرانی دلار باشد. از سوی دیگر مخالفان دولت با ارتباط با دنیا و ایجاد اصلاحاتی در این زمینه مخالف هستند. از سوی دیگر بخشی از افزایش قیمت ارز به خاطر تورم و بخشی به خاطر عدم ارتباط مناسب ایران با جامعه بین‌المللی است. باید سطح تعاملات بین‌المللی را افزایش داد و شکوفایی اقتصادی رقم زد. برای دستیابی به این منظور آقای روحانی حتی می‌تواند در تصدی برخی مدیران و مسئولان و ابقای فعالیت آنها در سمت خود تجدید نظر کند.
* اقتصاددان