روزنامه جهان صنعت

پرواز دلار سقف ندارد‌

گروه اقتصادی- تابلوهای خالی از قیمت، ازدحام جمعیت در خیابان‌های چهار‌راه استانبول و آمد و رفت پر از شتاب دلال‌ها چهره این خیابان‌ها را سرشار از ناآرامی و هیجان کرده است. دلار که دیروز با قیمت 5800 تومانی کار خود را آغاز کرد، از مرز 6 هزار تومان هم گذشت و به 6150 هزار تومان رسید. این در حالی است که قیمت‌ها در روز قبل از آن با قیمت 5650 هزار تومان بسته شده بود و دیروز با افزایشی 500 تومانی به 6150 تومان رسید.
افزایش 500 تومانی آن هم در یک روز؟ واقعا دست‌هایی پشت پرده گرداننده این حجم وسیع از نوسانات در بازار هستند که بازار را همان طور که به دلخواه خودشان است می‌گردانند یا موج تقاضای موجود در بازار است که این قیمت‌ها را این گونه رو به جلو هل می‌دهد.
بماند قیمت‌های پوند و یورو که بدتر از قیمت دلار در حال پرواز هستند و بیشترین رقم‌ها را در طول تاریخ برای خود به ثبت رسانده‌اند؛ یورویی که به 7 هزار تومان رسید و پوندی که در حال نزدیک شدن به قیمت 9 هزار تومان است. سکه امامی نیز که وارد کانال دو میلیون تومان شد و به کل پرونده قیمت‌های نجومی را برای ما کامل کرد.
هر روز که می‌گذرد اما هیجانات در بازار بیشتر می‌شود و تغییرات نوسانی قیمت‌ها بیشتر از روز قبل شدت می‌گیرد. مسوولان هم که گویی خود را به خواب زده‌اند و غافل از آنچه در بازار می‌گذرد جلسات کاری معمولی خود را از سر می‌گیرند.


اگر تا چند روز قبل با وجود قیمت‌های نجومی می‌توانستیم دلاری به جیب بزنیم و خرید و فروشی انجام دهیم، این بار اما حتی دلالان بازار هم تمایلی به فروش دلار از خود نشان نمی‌دهند چه برسد به صرافی‌های بازار که هر بار اعلام می‌کنند بانک مرکزی به آنها ارز نمی‌دهد و آهی در بساط برای عرضه ارز در بازار ندارند.
دلال‌ها بدتر از همیشه حضور پر‌رنگ‌تری در بازار دارند و هرجا قدم می‌گذاری هستند افرادی که در گوشه و کنار خیابان به دنبال یافتن مشتری نان و آبداری برای خود هستند. حتی فضای امنیتی بازار هم نمی‌تواند کمک چندانی برای فعالیت این دلال‌ها باشد. اما باز هم هستند افرادی که پشت در تعداد معدودی از صرافی‌ها صف کشیده‌اند و شناسنامه به دست منتظر باز شدن در صرافی‌ها هستند تا دلاری را که می‌خواهند با نرخ دولتی خریداری کنند. این تعداد معدود صرافی که دلار عرضه می‌کنند نیز قوانین خاص خود را دارند و فقط به تعداد معدودی از افراد و با میزان کمی دلار می‌فروشند.اما در این بین قرار است یک شرکت پتروشیمی اقدام به تزریق ارز به بازار کند که بر این اساس پیش‌بینی می‌شود با یک اقدام، حجم عرضه ارز در بازار افزایش یابد که طبعا موجب مقابله با سوداگران ارزی خواهد شد. این خبر را سیدحسین میرافضلی، مدیر عامل پتروشیمی جم اعلام کرده و با اشاره به سیاست‌های جدید بانک مرکزی برای استفاده بهینه از منابع ارزی اظهار کرده که پتروشیمی جم برای تنظیم بازار ارز، مقابله با سوداگران و حمایت از اقتصاد ملی، ارز حاصل از فروش صادراتی خود را از طریق بانک مرکزی به بازار تزریق می‌کند.
بنابراین باید گفت بازار آنقدر دچار تلاطم شده که بانک مرکزی نیز دیگر قدرتی از سوی خود برای دفاع از این اوضاع نابسامان ندارد. اما واقعا ماجرا از چه قرار است. آیا واقعا ارزی برای عرضه نیست یا ارزی هست و عرضه‌ای نیست؟ اوضاع پیچیده‌تر از آن است که بتوان در مورد آن اظهار‌نظرهای قطعی کرد. بخش وسیعی از این پیچیدگی‌ها به سکوت مسوولان و مقامات برمی‌گردد که توجهی به این حجم از هیجان در بازار ندارند و تاکنون برنامه‌ای برای خروج از این آشفتگی‌ها ارائه نداده‌اند.
هرچند روز گذشته سیف و وزیر اقتصاد به کمیسیون اقتصادی مجلس فرا خوانده شدند تا درباره نوسانات بازار ارز چیزی بگویند اما به نظر می‌رسد این‌گونه جلسات و فراخوان‌ها خروجی مثبتی برای بازار ندارد و تنها اتلاف وقت است.
سیف در واکنش به این آشفتگی ها تنها به بازگرداندن بازار به وضعیت متعادل در روزهای آینده بسنده کرد. وزیر اقتصاد نیز با بیان اینکه ناجا و بخش‌های امنیتی باید پاسخگوی التهابات چندروزه بازار ارز باشند اعلام کرد که کارگروه مشترک بین مجلس و دولت برای بررسی بازار ارز از امروز کارش را دنبال می‌کند.
در این شرایط‌ افرادی همچون مشاور رییس‌جمهور‌ سعی می‌کنند با ارائه حرف‌هایی که چندان به واقعیت بازار نزدیک نیست آب پاکی را روی دست مردم بریزد و شرایط را کنترل‌شده و مناسب جلوه دهد.
قیمت ارز برخلاف میل دولت است
در این میان سخنگوی دولت که قبلا ادعا می‌کرد دلار باید در کانال چهار هزار تومان قرار داشته باشد اکنون با تاکید بر اینکه وضعیت بازار ارز برخلاف میل دولت است اعلام کرده که شرایط بازار ارز نسبت به گذشته تغییر کرده که باید با توجه به تغییر شرایط، سیاست‌ها را تغییر دهیم. معلوم نیست نوبخت از تغییر کدام سیاست سخن می‌گوید؛ چه آنکه هر بار که آشوبی به پا شد، تنها حراج ذخایر ارزی کشور ملاک قرار گرفت و چیزی از سیاست‌های ساختاری برای تنظیم شرایط بازار از سوی مسوولان ارائه نشد.
شاید زمانی بتوان از این گونه سیاست‌های ارزی و تزریق ارز و سکه در بازار نتیجه گرفت که بازار بر اساس قانون عرضه و تقاضا هدایت شود و به بیانی شرایط بازار آزاد بر اقتصاد کشور حاکم باشد، اما برای اقتصاد دولتی و بسته‌ای همچون اقتصاد کشور چگونه می‌توان انتظار داشت که این میزان از تزریقات به بازار نتیجه‌ای بدهد و آشوب‌های خیابان فردوسی را مهار کند.
در همین بین افرادی همچون مسعود نیلی اعتقاد دارند که اقتصاد کشور را باید بر اساس قانون عرضه و تقاضای بازار کنترل کرد بنابراین با این اوصاف قیمت‌های بالا در بازار ارز می‌تواند معقول و منطقی باشد. وی در یادداشتی که روز 18 فروردین منتشر کرد، با نقد سیاست‌های حمایتی از تولید داخلی و تعرفه‌گذاری، موثرترین سیاست بهبود تولید داخلی را افزایش بهای ارز دانست.اما به نظر می‌رسد چنین دیدگاهی در بازار ارز کشور چندان قابلیت اجرایی نداشته باشد و هر جا بخواهیم تصمیمی برای کنترل اقتصاد نابسامان کشور بگیریم دولتمردان سریع دست به کار می‌شوند و برای کنترل اوضاع به نفع خود جلودار می‌شوند بنابراین باز هم سیاست‌های کنترل بازار بر اساس بازار آزاد به فراموشی سپرده می‌شود و در پس سیاست‌های تحمیلی دولت گم می‌شود.
در این بین بلومبرگ نیز با تحلیل دلایل افت ارزش ریال ایران ادعا کرده که نگرانی‌ها در مورد اقتصاد ایران موجب شده تا ارزش ریال در برابر دلار آمریکا برای دومین بار طی دو ماه اخیر به پایین‌ترین رقم خود برسد. شاید این‌گونه تحلیل‌ها چندان دور از ذهن نباشد و نگرانی از تصمیمی که آمریکا قرار است درباره برجام بگیرد این موج از نگرانی و نااطمینانی برای آینده اقتصادی کشور را موجب شده و مردم را به خیابان‌ها کشانده است.برای سالی که حمایت از کالای ایرانی نام گرفته با این حجم وسیع از نابسامانی چگونه می‌توان از تولید‌کننده حمایت کرد؛ چه آنکه حجم عمده مواد اولیه مورد نیاز کالاهای تولیدی از خارج از کشور وارد می‌شود و باز هم این تولید‌کننده است که دست از پا درازتر باید به آینده مبهم خود بیندیشد و به دنبال این باشد که به چه امیدی با دلارهای 6 هزار تومانی بخواهد مواد اولیه بخرد و کالای ایرانی تولید کند.به نظر می‌رسد با این تلاطمات به هدف اصلی اقتصاد برای حمایت از تولید کننده پشت پا می‌زنیم و نخواهیم توانست برای تحقق شعار سال گام‌های بلندی برداریم.
جزییات طرح مجلس برای ساماندهی بازار ارز
در همین حال رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از طرح مجلس برای ساماندهی بازار ارز خبر داد و گفت: این طرح دارای چند محور است که به مدیریت بازار ارز می‌انجامد.
محمدرضا پورابراهیمی با اشاره به طرح کمیسیون اقتصادی مجلس برای ساماندهی بازار ارز اظهار کرد: در این طرح چندمرحله‌ای در گام نخست به دنبال آن هستیم تا بانک مرکزی مکلف به ایجاد سپرده‌های ارزی در بانک‌های دولتی با شرایط جدید و تضمین‌های لازم شود.
وی بیان کرد: بر این مبنا اگر کسی سپرده ارزی باز کرد می‌تواند هر زمانی که مایل بود سپرده خود را با ارز مورد نظرش پس بگیرد، البته سود هم باید به این سپرده تعلق گیرد. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به دومین محور این طرح تصریح کرد: باید بازار متشکلی ایجاد شود تا با تعیین وضعیت عرضه و تقاضا به سمت تعیین نرخ واحد برای ارز پیش برویم و ارز را تک‌نرخی کنیم.وی با اشاره به لزوم ساماندهی صرافی‌ها به عنوان سومین محور طرح کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان کرد: عوامل موثر در شکل‌گیری عرضه و تقاضا از مکانیسم صرافی‌ها شکل می‌گیرد اما هیچ ضابطه مشخصی در حوزه مدیریت صرافی‌ها وجود ندارد.
پورابراهیمی در پایان با بیان اینکه رتبه‌بندی و سطح فعالیت صرافی‌ها مشخص نیست، متذکر شد: در حال حاضر فرقی بین صرافی‌های مجوزدار با بدون مجوز وجود ندارد و عملا این صرافی‌ها در بازار بخشی از تعیین قیمت ارز را برعهده دارند، بنابراین فعالیت صرافی‌ها باید در قالب بازاری صحیح مدیریت شوند.
تلاطم بازار دلیل سیاسی ندارد
رییس‌ اتحادیه ‌کشوری ‌طلا و جواهر نیز معتقد است با توجه به افزایش شدید بهای ارز، طلا و سکه هم گران شدند این در حالی است که قیمت جهانی طلا و اونس جهانی چندان تغییری نداشته و قیمت آن ثابت مانده است.
محمد کشتی‌آرای اظهار کرد: طی روزهای گذشته بهای سکه با افزایش روبه‌رو شد که قسمت عمده آن مربوط به گران شدن دلار در بازار بود.کشتی‌آرای خاطرنشان‌کرد: قیمت طلا و سکه از دو عامل قیمت جهانی و ارز تاثیرپذیر است، هر چند هم‌اکنون قیمت جهانی ثابت مانده اما نرخ ارز افزایش یافته است که این موضوع دلیل سیاسی ندارد و تنها مسایل اقتصادی در آن مطرح است.
نقد درست یا عوامانه سیاست‌های ارزی‌؟
علی سرزعیم*- این روزها که قیمت دلار رشد بالایی را تجربه کرده در فضای مجازی دیدگاه برخی افراد مبنی بر اظهار پشیمانی از رای دادن به آقای روحانی یا حمایت از دولت مطرح می‌شود. اگرچه هنوز این امر فراگیر نشده اما چون با سیل نگاه‌های مردم‌گرایانه و حتی عوام‌فریبانه همزمان شده لازم است برخی ملاحظات نیز بیان شود تا شاید به شفاف‌تر شدن مسایل کمک کند.
یکی از درس‌های مهم تاریخ معاصر ما این است که نقد غلط و نادرست اگرچه شاید بتواند در برخی مقاطع به غلبه بر مخالف کمک کند ولی بعدا خود دامن‌گیر فرد یا جناح پیروز خواهد شد. کسانی که احمدی‌نژاد را از این زاویه نقد می‌کردند که چرا در آخر دوره او دلار سه برابر شد اینک با این سوال روبه‌رو هستند که چرا هم‌اکنون نرخ ارز همان مسیر را می‌رود. نقد درست احمدی‌نژاد این بود که چرا موجب شد کار به جایی برسد که دشمنان بتوانند اقتصاد را تحریم کنند. دسته‌ای از اقتصاد‌دانان به او این نقد را داشتند که چرا نرخ ارز را در طول زمان افزایش نداد تا آسیب‌پذیری اقتصاد کمتر شود. این نقد درست به دولت احمدی‌نژاد وارد بود که چرا مواجهه صادقانه با مردم در این زمینه نداشت! اظهار اینکه مشکل ارزی وجود ندارد در شرایطی که توده مردم می‌دانستند ورود ارز با مشکل روبه‌رو شده تنها موجب شد که اعتبار بانک مرکزی و دولت مخدوش شود. اگر از این زاویه نگاه کنیم نمی‌توان به دولت روحانی این نقد را وارد کرد که چرا نرخ ارز بالا رفته زیرا همه می‌دانند که عملکرد دولت روحانی در سیاست خارجی به نحوی نبوده که زمینه‌ساز ایجاد محدودیت برای ورود ارز به اقتصاد ایران شود. نقد درست به دولت این است که چرا با تثبیت نرخ ارز در سال‌های گذشته (حتی سال 95) موجب شد که آسیب‌پذیری اقتصاد بیشتر شود در واقع اگر نرخ ارز در سال‌های گذشته افزایش می‌یافت هم ذخایر ارزی کشور هم‌اکنون بیشتر می‌بوده و اطمینان خاطر بیشتری در جامعه وجود می‌داشت و هم از اعتیاد اقتصاد به ارز و واردات کاسته می‌شد. نقد درست دیگر این است که چرا دولت با صراحت بیشتر با جامعه صحبت نکرد و وعده نادرست کاهش نرخ ارز را مطرح کرد‌؟ نقد درست دولت روحانی این نیست که چرا ذخایر ارزی را برای پایین نگه داشتن نرخ ارز با دست و دلبازی خرج نکرد بلکه این است که چرا در برابر هجمه‌های عوامانه‌، هوچی‌گری‌ها و فشارهای سیاسی ایستادگی بیشتری نکرد و به اجرای سیاست شکست خورده حفظ نرخ ارز که سیاست بسیار پر هزینه و ناکارایی بوده تن داده است. انتظار دانش‌آموختگان اقتصاد از دولت این است که در این شرایط فعلی نیز که حمله سوداگرانه به ارز شروع شده در برابر هجمه‌های سیاسی و اجتماعی مقاومت کند و به راه‌های شکست خورده در گذشته متوسل نشود. موج‌های سیاسی و شوک‌های ارزی معمولا موقتی هستند اما ایستادگی دولت روی مواضع اصولی موجب خواهد شد کشور حداقل خسارت را متحمل شود.
* اقتصاددان
gmail.comا@Asz9025
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عشق و خیانت در «قطب شمال » «مست عشق » عام هپسند و صعود سخت فوتسال (خراسان) طوفانی که پرده از چهره غرب کنار زد  (یادداشت روز) (کيهان) پزشکی به شرط کسب درآمد  (جوان)رسوایی دموکراسی و آزادی بیان آمریکایی در دانشگاه‌ها (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار نوروزی جمعی از مسوولان کشور: محدودیت پیام رسان ها هزینه سنگینی برای نظام دارد شرکای اروپایی و آمریکایی در تیررس ریاض واکنش تند بخش خصوصی به بی مسوولیتی ارزی دولت؛ درخواست رجاء برای افزایش ۱۰ درصدی قیمت در سال ۹۷؛ همراهان روحانی پشیمان شدند؛ نشست شورای امنیت ملی درباره فیلترینگ تلگرام برگزار شد؛ بیایید رییس‌جمهور نداشته باشیم! ما و دارایی‌های ما! پرواز دلار سقف ندارد‌ اگر برجام را نقض کنند، ظرف یک هفته آثارش را خواهند دید انتصاب و استعفای پر حاشیه نجفی؛ هدیه‌ای که تیم اقتصادی دولت دوازدهم به ملت داد شورای شهر رهبر انقلاب در دیدار نوروزی جمعی از مسوولان کشور: حملات موشکی سوریه را به چه سمتی می‌برد اوج‌گیری قیمت ارز و چگونگی منطقی شدن روند آن اوج‌گیری قیمت ارز و چگونگی منطقی شدن روند آن بی‌تفاوتی راهبردی