دغدغه‌هاي دلاري دولت

بازار تحليل درباره علت دلار 6هزار توماني ديروز از بازار خود دلار داغ‌تر و آشفته‌تر بود اما تحليل‌گران در يك چيز با خريداران دلار مشترك بودند: منفعت!
هر شخص و دسته و حزبي، «تحليل سودمند» خود را ارائه داد و از مردان دولت نيز رئيس‌جمهور سكوت كرد و ديگران - نوبخت، سيف و كرباسيان- هر يك حرف‌هاي متفاوتي زدند.
گروهي از مردم نيز با خرده پول‌هاي خود به صرافي‌ها هجوم آوردند. در اين ميان برخي مخاطبان روزنامه جوان اين پرسش را مطرح كردند كه چرا روزنامه در دو روز گذشته واكنش مؤثري به افزايش بي‌سابقه نرخ دلار نداشته است. شايد اصلي‌ترين پاسخ آن باشد كه روزنامه جوان پرهيز داشت كه حتي در شكل خبر و تيتر، يكي از پیوستگان به صف دلار باشد و ترجيح داد وضعيتي را كه موجب نگراني مردم و دلسوزان كشور شده است، حتي با يك «تيتر واقعي» همراهي نكند. اكنون كه دولت دغدغه‌مندي خود را براي كنترل بازار ارز اعلام كرده است، بهترين كار براي مردم ترك بازار دلار و متوقف كردن خرج پس‌اندازها براي خريد دلار است.
سكوت رئيس‌جمهور در روزي كه انتظار مي‌رفت از دلار هم چيزي بگويد، قابل چشم‌پوشي است. مردم اين روزها از او كليپي را دست‌به‌دست مي‌كنند كه در آن رئيس‌جمهور در تبليغات رياست‌جمهوري در سال92 مي‌پرسد مشكل افزايش ناگهاني دلار كجاست؟! و سپس خود پاسخ مي‌دهد: «مشكل عدم مشورت! مشكل خودشيفتگي! مشكل عدم استفاده از ابزار علمي براي اداره كشور! مشكل بي‌ثباتي‌ها! اين بي‌ثباتي چگونه به مردم اطمينان خواهد داد، آرامش خواهد داد؟! مردم، مديريت كارآمد، مردم ثبات، مردم آرامش، مردم قدرت آينده و آينده‌نگري را مي‌خواهند. در دولت من استفاده از تمام شايستگان انجام خواهد شد.»


معاون اول او هم همين‌طور! در مناظرات حرف‌هايي درباره دلار زد كه طبيعي است اين روزها آفتابي نشود.  با اعلام آمادگي دادستان كل كشور به عنوان مدعي‌العموم جهت كمك به دولت براي پايان‌دادن غائله ارزي و همچنين حضور مجدد پليس در بازار، روز گذشته بازار ارز كمي آرام گرفت. البته در اين آرامش رد موضوع مشاور رئيس‌جمهور به عنوان موضوع اصلي دولت از سوي سخنگوي دولت هم مؤثر بود. زيرا نوبخت به صراحت گفت: موضع دولت ثبات بازار ارز است و به‌زودي سياست جايگزيني جديدي در بازار ارز اعمال مي‌شود.
كاهش تعجب برانگيز ارزش پول ملي در شرايطي يك اجحاف به قدرت خريد 80ميليون ايراني ارزيابي مي‌شود كه روزگذشته دادستان كل كشور به عنوان مدعي‌العموم از وضعيت بازار ارز انتقاد و براي كمك به دولت جهت پايان‌دادن غائله ارزي نيز اعلام آمادگي كرد. اين در حالي بود كه با حضور مجدد نيروهاي پليس در بازار ارز و همچنين تأكيد سخنگوي دولت مبني بر كنترل بازار ارز و آغاز تزريق ارز به بازار، بهاي ارز در بازار روند معكوسي به خود گرفت. در حالي كه تمامي فاكتورهاي اقتصادي مشكل ارزي خاصي را در كشور گزارش نمي‌كند و اتفاقاً به دليل بهبود تراز تجاري كل، كشور با مازاد ارز نيز روبه‌رو است و به دلايل نه چندان روشن ارزش ريال در برابر دلار از سال گذشته تاكنون 50درصد افت داشته است. بهبود وضعيت ارزي ايران از سوي ديگر در شرايطي كه پيش از اين محمد نهاونديان كل فروش نفت دولت را در سال 94 رقمي حدود 27تا 30ميليارد دلار عنوان كرده بود، وزير صنعت، معدن و تجارت روزگذشته اظهار داشت: در سال گذشته بالغ بر 47ميليارد دلار صادرات غيرنفتي داشتيم و در عين حال بالغ بر 50ميليارد دلار هم نفت صادر كرديم.
در حالي كه نادر قاضي‌پور، نماينده مردم اروميه در مجلس طي روزهاي اخير طي يك نامه سرگشاده با انتقاد از مديريت ليبرالي بازار ارز، به طور تلويحي مسئوليت بروز هرگونه مشكلي را در كشور متوجه دولت و برخي از عناصر تحريك‌كننده بازار ارز معرفي كرده بود و از حسن روحاني خواست كه از ناآرامي‌ها و اعتراضات اقتصادي مردم در دي سال 96 درس بگيرد و بازار را كنترل كند، روز گذشته دولتي‌ها سكوت خود را شكستند. سياست جديد ارزي اعمال مي‌شود در ابتدا سخنگوي دولت به صراحت نظر مشاور ويژه اقتصادي رئيس‌جمهور را مبني بر حمايت از رشد ارز، موضع شخصي وي معرفي كرد و گفت: وضع موجود به هيچ‌وجه مورد تأييد نيست، ظرف روزهاي آينده سياست جديد جايگزين سياست فعلي ارز خواهد شد اين بسيار خطاست حتي اگر يكي از مشاوران دولت هم نظر متفاوت بگويد كه دولت موافق افزايش بي‌رويه قيمت ارز كه باعث كاهش ارزش پول است، نظر شخصي خودش است.
وي گفت: دولت با اين وضعيت كاملاً مخالف است و اين را مناسب نمي‌بيند و اين مطالبه مردم است حال که دولت مخالف (افزايش نرخ ارز) است، اقدامات جدي و عملي انجام دهد و ما از همكاران‌مان در بانك مركزي انتظار داريم با سياست‌هاي جديد بتوانند به كنترل اين بازار تسلط پيدا كنند.
وی تأکید کرد: وضع موجود به هیچ وجه مورد رضایت دولت نیست. انتظار داریم دولت در تعادل نسبی سه بازار کار، کالا و سرمایه که موفقیت نسبی داشته است اما بازار پول، در زمینه ارز به هیچ وجه قابل نیست و قطعاً این انتقاد برما وارد است.
از سوي ديگر دادستان كل كشور خاطرنشان كرد: وعده‌هايي كه رياست محترم جمهور در دوران انتخابات دادند و وعده‌هايي را كه در جلسات مناظره‌ها و مباحثه‌ها و سخنراني‌ها داشتند، فراموش نمي‌كنيم و ثبت و ضبط شده است. چندي قبل هم رياست محترم جمهور راجع به مسئله قيمت ارز فرمودند كه مردم نگران قيمت ارز نباشند. دادستان كل كشور با تأكيد بر اينكه چرا اجازه داده مي‌شود، صرافي‌هاي غيرمجاز فعال باشند و جلوي آنها گرفته نمي‌شود، خطاب به دولتمردان اقتصادي و تيم اقتصادي دولت گفت: از ظرفيت قوه قضائيه، دادستاني كل و دادستان‌هاي در سراسر كشور و نيروي انتظامي به عنوان ضابط قوه‌قضائيه چرا در برخورد با اين زالوصفتان كه به دنبال منافع خودشان هستند، استفاده نمي‌كنيد؟ ان‌شاءالله بازار ارز متعادل می‌شود همچنین ولي‌الله سيف، رئيس بانك مركزي روزگذشته بعد از حضور در نشست كميسيون اقتصادي مجلس در جمع خبرنگاران گفت: كليات طرح مجلس درخصوص يكسان‌سازي نرخ ارز از سوي بانك مركزي مورد قبول است. وی گفت: ان‌شاءالله بازار ارز متعادل می‌شود زیرا درباره موضوع ارز تفاهم اصولی وجود دارد البته باید جزئیات را در جلسات دیگر تکمیل کنیم. از ناجا و بخش‌های امنیتی بپرسید! در همین حال وزیر اقتصاد بعد از نشست کمیسیون اقتصادی برای بررسی تحولات بازار ارز در پاسخ به این پرسش که آیا مافیای دلار باعث افزایش قیمت ارز شده است، گفت: باید بخش‌هایی مثل تیپ ناجا و امنیتی جوابگو باشند؛ چون هیچ اتفاق خاصی در اقتصاد کشور رخ نداده که با این التهاب چند روزه، روبرو هستیم. باید از این لحاظ ریشه‌یابی کنیم.
وزير اقتصاد همچنین از تشكيل كارگروه مشترك مجلس و دولت درخصوص ساماندهي بازار ارز با حضور رئيس‌جمهور خبر داد. مسعود كرباسيان وزير اقتصاد بعد از حضور در نشست كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي درخصوص وضعيت بازار ارز گفت: نظر رسمي دولت درباره وضعيت بازار ارز توسط سخنگوي دولت گفته شده است.
وزير اقتصاد يادآور شد: قيمت ارز منطقي نيست و بايد علاوه بر كاهش قيمت‌ها بازار به ثبات برسد كه بتوانيم كارهاي اقتصادي را تا پايان سال انجام دهيم، در اين راستا كارگروه مشتركي بين مجلس و دولت درخصوص ساماندهي بازار ارز تشكيل شده است. مدافعان كاهش ارزش ريال توجيه‌كنندگان اقتصادي افزايش بهاي دلار، هر نوع آسمان ريسماني را در يكسال گذشته به‌هم بافته‌اند تا بهاي كالا و خدمات را بالا ببرند و بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه طي يكسال گذشته تنها در سه رسانه مدافع سرمايه‌داري بالغ بر 700مقاله، تحليل، گزارش، يادداشت و خبر در رابطه با لزوم آزادسازي قيمت دلار عنوان شده است كه در رأس اين توجيه‌ها كاهش ارزش پول ملي با هدف تقويت صادرات غيرنفتي بوده است. اين در حالي است كه از سال 90 تاكنون بهاي دلار شش برابر شده است و صادرات غيرنفتي تغيير چنداني نداشته و عموم صادرات در اين حوزه مربوط به ميعانات گازي و موادپتروشيمي و مواد معدني همانند، سنگ‌آهن، مس و روي بوده است. واردات مربوط به كالاي اوليه است افرادي كه امروز رشد بهاي دلار را به مثابه گران‌ترشدن كالاي وارداتي و تقويت توليد داخل عنوان مي‌كنند، همان افرادي بودند كه ديروز در برابر رشد حجم واردات مي‌گفتند كه 80تا 90درصد واردات، مربوط به مواد اوليه و واسطه‌اي موردنياز مبرم توليد و كارخانجات و اشتغال است، حال چگونه اين مهم را از ياد برده‌اند. با افزايش بهاي دلار هزينه واردات مواد اوليه و واسطه‌اي 45ميليارد دلاري ايران افزايش يافته و توليدكنندگان و كارخانجات مجور هستند يا قيمت نهايي خود را افزايش دهند كه اين بي‌ثباتي به ضرر اقتصاد ايران است. زيرا اين چرخه فضاي كسب‌و‌كار ايران را پيچيده‌تر از گذشته مي‌كند. فرهنگسازي در حالي كه تا پيش از اين، ايراني‌ها به هجوم بردن بر بازارها بعد از افزايش قيمت‌ها يا كمياب شدن كالايي شهره بودند، جا دارد براي تغيير اين فرهنگ غلط تلاش همگاني انجام گيرد.