نفس‌های به‌شماره‌افتاده دوما

می‌گویند بحران سوریه نفس‌های آخرش را می‌کشد و رو به پایان است اما آنچه تمامی ندارد کشتار غیرنظامیانی است که شاید بتوان آنها را تنها گروهی دانست که منفعتی از ادامه جنگ سوریه ندارند. روز یکشنبه و پس از حمله شیمیایی به دوما، آخرین منطقه تحت‌کنترل مخالفان در غوطه شرقی، ده‌ها نفر از غیرنظامیان ساکن این منطقه کشته شدند و تعداد زیادی از مردم هم با سوزش چشم و مشکلات تنفسی راهی کلینیک‌های پزشکی شدند. بر اساس گزارش‌ها، زنان و کودکان بیشترین قربانیان این حمله بوده‌اند. امدادگران هم شلنگ‌به‌دست به روی مردم آب می‌ریزند. مرکز رسانه‌های مخالفان مسلح دولت در غوطه شرقی هم با انتشار گزارشی مدعی شد که بیش ازهزار‌نفر در جریان این حمله مسموم و دچار اختلالات تنفسی شده‌اند. با‌این‌حال، دولت سوریه اتهام دست‌داشتن در این حملات را تکذیب کرده است. این در حالی است که بر اساس گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری از زمان آغاز حملات دولت سوریه به غوطه شرقی از 18 فوریه تا کنون بیش از  هزار و 600 غیرنظامی کشته شده‌اند. روز جمعه و پس از توقف مذاکرات مخالفان و روسیه برای خروج جیش‌الاسلام از شهر دوما، ارتش سوریه عملیات هوایی و زمینی گسترده‌ای را برای بیرون‌راندن مخالفان مسلح از این شهر آغاز کرد. نيروهاي طرفدار دمشق با پشتیبانی هوایی جنگنده‌های روسیه توانست حدود 95 درصد منطقه غوطه شرقی را پس بگیرد. در کنار این حملات نظامی توافق با برخی گروه‌های شورشی هم به این پیشروی کمک کرد. اوایل ماه مارس، فیلق‌الرحمن و احرارالشام، دو گروه دیگر از شورشیان مسلح مخالف اسد که کنترل قسمت‌های دیگر غوطه شرقی را در دست داشتند، با ارتش روسیه بر سر تخلیه محل سکونتشان و انتقال به شمال سوریه به توافق رسیدند. 
مخالفان مسلح بشاراسد، رئیس دولت دمشق و منابع نزدیک به آنها شنبه‌‌شب از این حمله شیمیایی خبر دادند. رائد صالح، رئیس یک سازمان امدادرسانی موسوم به «کلاه‌سفیدها»، در توییتی مدعی شد که شنبه دو حمله شیمیایی به دوما رخ داده و از «سازمان منع تسلیحات شیمیایی» ملل متحد خواست تا این حادثه را بررسی کند. صالح مدعی شد که در دو حمله رخ‌داده، گاز کلر و نیز گاز شیمیایی نامعلوم اما قوی‌تری به‌کار رفته است. گرچه مشخص شده که ده‌ها نفر در این حملات کشته شده‌اند، اما شمار کشته‌شدگان در رسانه‌ها متفاوت است. برخی رسانه‌ها، از جمله بی‌بی‌سی و الجزیره، از کشته‌شدن حدود 70 نفر خبر داده‌اند اما گروه امدادی کلاه‌سفیدها در حساب توییتر خود از کشته‌شدن 150 نفر خبر داده است. هم‌زمان یک رسانه مخالفان در دوما هشدار داده که ممکن است آمار قربانیان با جست‌وجو در زیرزمین‌های مسکونی اطراف محل واقعه افزایش یابد. 
دو گروه درگیر در دوما، یعنی دولت سوریه و گروه جیش‌الاسلام، یکدیگر را متهم کرده‌اند. خبرگزاری دولتی سوریه با تکذیب اتهام‌ها علیه دولت سوریه، گروه جیش‌الاسلام را به دست‌داشتن در این حمله متهم کرده و گفت‌ جیش‌الاسلام «در حال جعل خبر حملات شیمیایی به‌شکلی آشکار» است تا «در برابر پیشروی ارتش جمهوری عربی سوریه مانع ایجاد کند».اگر تأیید شود که حمله اخیر کار دولت سوریه است، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده، را بر سر دوراهی قرار می‌دهد. ترامپ پس از حمله شیمیایی سال گذشته دستور حمله به پایگاه هوایی سوریه را صادر کرد اما اخیرا گفته است که خواستار خروج نیروهای آمریکایی از سوریه است. آمریکا البته ساعاتی پس از خبر حمله اخیر، واکنش نشان داد. 
واكنش ترامپ
در‌همين‌حال، دونالد ترامپ در تویيتي، رئیس‌جمهوری سوریه را متهم کرد و نوشت: بشار اسد «بهای گزافی» برای این حمله خواهد پرداخت. او در ادامه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و همچنین ایران را به‌دلیل حمایت‌شان از بشار اسد که او را «حیوان» خوانده، مسئول دانسته است. وزارت خارجه آمریکا هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که مشغول بررسی گزارش‌ها در این زمینه است و هم‌زمان روسیه را که دوشادوش دولت سوریه قرار گرفته است، مسئول هرگونه جنایت و حمله شیمیایی ادعایی دانسته است. هدر نوئرت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای نوشت: «دولت اسد و حامیانش باید مسئول شناخته شوند و جلوی هر حمله دیگری باید گرفته شود. ایالات متحده از روسیه می‌خواهد تا حمایت بی‌دریغش را فورا متوقف کند و با جامعه جهانی برای جلوگیری از حملات شیمیایی وحشیانه بیشتر همکاری کند». در‌همين‌حال، وزارت دفاع روسیه استفاده ارتش دمشق از سلاح شیمیایی در دوما را رد و اعلام كرد كه روسیه پس از آزادسازی دوما از شورشیان، آمادگی خود را برای اعزام کارشناسان امنیت اشعه‌ای، شیمیایی و بیولوژی با هدف جمع‌آوری اطلاعات به این شهر اعلام می‌کند؛ اطلاعاتی که بر ساختگی‌بودن این ادعاها صحه خواهد گذاشت. این اولین‌بار نیست که منطقه غوطه شرقی مورد حمله شیمیایی قرار می‌گیرد؛ در ماه آگوست 2013 هم یکی از شهرهای این منطقه با گاز سارین مورد هدف قرار گرفت و صدها کشته بر جای گذاشت. در آوریل 2017 هم حمله با گاز سارین به منطقه خان شیخون که تحت‌کنترل مخالفان است، بیش از 80 کشته برجای گذاشت. سازمان ملل و سازمان منع تسلیحات هسته‌ای پس از تحقیقاتی مشترک، دولت سوریه را مسئول این حمله اعلام کردند.