روزنامه اعتماد
1397/01/16
معماران آتش‌بس
سارا معصوميكاخ بش‌تپه آنكارا، رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در جامه ميزبان و چهره‌هاي مصمم و خندان ولاديمير پوتين و حسن روحاني، روساي جمهور روسيه و ايران در قامت مهمان‌هايي كه آمده‌اند تا مسير راه‌حل‌يابي براي بحران سوريه هفت سال پس از آغاز آن را ادامه دهند. اختلاف‌ها پشت درهاي كاخ بش‌تپه ماندند و سه طراح ابتكار آستانه با تمركز بر موارد اتفاق نظر به دومين دور نشست سران سه كشور درباره سوريه قدم گذاشتند. تيترهاي اهداف مشترك سه كشور مشخص هستند؛ 1- مقابله و مخالفت با تجزيه سوريه، 2- مخالفت با حضور امريكا به عنوان كشوري كه بدون درخواست دولت مركزي سوريه به اين كشور آمده است، 3- لزوم احترام به حاكميت ملي و تماميت ارضي سوريه، 4- لزوم ارسال كمك‌هاي انساني و نوعدوستانه به مردم سوريه، 5- تداوم مبارزه با گروه‌هاي مختلف تروريستي فعال در سوريه و 6- تاكيد بر نبود راهكار نظامي براي حل بحران. حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان صبح خود در آنكارا را با ديدارهاي دو‌جانبه و جداگانه با همتاهاي روس و ترك آغاز كرد. ديدارهايي كه تداوم توافق هسته‌اي ايران با 1+5، فرجام توافق‌هاي دو جانبه ميان ايران و روسيه و ايران و تركيه، وضعيت بغرنج امنيتي در منطقه و تلاش بازيگران فرامنطقه‌اي براي كارشكني در مسائل منطقه‌اي در زمره سوژه‌هاي بحث در آن بود. نشست سه‌جانبه ميان ايران، روسيه و تركيه در حالي همچنان بدون اضافه شدن عضوي اروپايي، منطقه‌اي يا امريكا به حيات خود ادامه مي‌دهد كه منابع ترك پيش از آغاز اين نشست ادعا كرده بودند كه امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه درخواست حضور در اين نشست سه‌جانبه را داده بود كه با مخالفت ايران رد شد. با اين وجود يك منبع مطلع در اين باره به «اعتماد» گفت كه روسيه و ايران با حضور فرانسه به عنوان عضوي تازه در روند «آستانه» به گونه‌اي كه اين روند به روندي چهارجانبه بدل شود، مخالفت كرده‌اند اما مخالفتي با حضور امانوئل مكرون به عنوان مهمان در اين نشست نداشته‌اند كه ظاهرا در پايان، اختلاف ميان تركيه و فرانسه مانع از حضور رييس‌جمهور فرانسه در آنكارا شده است.
ديدار دوباره معماران آتش‌بس در سوريه
ديدار سه‌جانبه در پايتخت تركيه در روزهايي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده سرسختانه اصرار دارد كه نيروهاي امريكايي بايد از اين كشور خارج شوند در رسانه‌هاي بين‌المللي بازتاب بسياري پيدا كرد. از رسانه‌هاي منطقه‌اي تا فرامنطقه‌اي به خصوص امريكايي در گزارش‌هاي خبري- تحليلي خود از اين ديدار تاكيد كردند كه تركيه، ايران و روسيه به گفت‌وگوهاي متناوب در سطوح كارشناسي، وزرا و روساي جمهور براي حل هرچه سريع‌تر بحران در سوريه ادامه مي‌دهند. سه بازيگري كه حالا هركدام حضور نظامي خود در سوريه را تثبيت كرده‌اند همچنان با وجود همه اختلاف‌ها تاكيد دارند كه تجزيه سوريه الگوي مطلوب آنها نيست و آتش‌بس‌هاي منطقه‌اي و موردي هم بايد ادامه پيدا كنند. علاوه بر اين مساله تدوين قانون اساسي سوريه و تداوم كمك‌هاي انساني به مردم در بخش‌هاي مختلف نيز در دستور كار اين اجلاس قرار داشت. در حالي كه اروپا، امريكا و كشورهاي منطقه‌اي روي خوشي به مثلث ايران، سوريه و تركيه نشان نداده‌اند اما رسانه‌اي مانند واشنگتن پست در اين باره مي‌نويسد: سه كشور توانسته‌اند در چهار منطقه مهم در سوريه كاهش تنش را برقرار كنند و همزمان چند دور از رايزني و گفت‌وگو ميان دولت سوريه و مخالفان برگزار شده است. همزمان ارتش روسيه نيز اعلام كرده كه قرار است در چند روز آينده گروه‌هاي شورشي از حومه دمشق منتقل شوند كه اين مساله مي‌تواند پيروزي ديگري براي بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه باشد.
توافق موردي، اما نه همه‌جانبه
رويترز نيز در نگاهي به اين ديدار سه‌جانبه به مساله رقيب بودن ايران، روسيه و تركيه در ماجراي سوريه اشاره كرد و نوشت: همكاري ميان رقباي قديمي اين اميد را به وجود آورده كه شايد اين سه كشور بتوانند به جنگي هفت ساله كه تاكنون حداقل 500 هزار كشته برجا گذاشته پايان دهند. اين خبرگزاري نيز مساله تدوين قانون اساسي سوريه و افزايش ضريب امنيتي و ثبات در مناطق كاهش تنش را به عنوان اصلي‌ترين سوژه‌هاي روي ميز در آنكارا اعلام كرده است. رويترز در ادامه نوشته است: تنش‌هاي امنيتي در سوريه افزايش پيدا كرده و اين نشان‌دهنده اختلاف‌هاي استراتژيك ميان سه كشور ايران، روسيه و تركيه است كه در غياب عزم غرب براي مداخله بيشتر در سوريه عملا اين پرونده را در اختيار گرفته‌اند. تركيه كه از منتقدان عمليات در غوطه بود به اسم مبارزه با كردهاي يگان مدافع خلق در حال توسعه حضور خود در شمال غربي سوريه و منطقه عفرين است و البته به نظر مي‌رسد كه قرار است دامنه نفوذ خود را به سمت شرق نيز گسترش دهد كه اين مساله احتمالا با مخالفت ايران روبه‌رو خواهد شد. همزمان با نشست سه‌جانبه در آنكارا، يك مقام ترك به خبرنگاران گفت كه تركيه از روسيه خواسته كه اسد را براي اعطاي كمك‌هاي بيشتر انساني به مردم غوطه تحت فشار قرار دهد. رويترز در ادامه تحليل خود با اشاره به توسعه رابطه سه‌جانبه ميان كشورهاي مبتكر روند آستانه مي‌نويسد: رابطه تهران و آنكارا گسترش پيدا كرده و ديد و بازديدهاي چهره‌هاي نظامي و امنيتي نيز به آن اضافه شده است و اين در حالي است كه هنوز برخي تحليلگران اعتقاد دارند كه توسعه همكاري ميان ايران، روسيه و تركيه را نمي‌توان به توافقي همه‌جانبه ميان سه كشور بر سر آينده سوريه تعبير كرد. به اعتقاد اين تحليلگران براي ايران باقي ماندن بشار اسد در قدرت يك اصل است و اين در حالي است كه روسيه ظاهرا تعهد كمتري نسبت به اسد در خود احساس مي‌كند. تركيه نيز كاملا در جبهه مخالف بشار اسد ايستاده و اعتقاد دارد كه وي مشروعيت خود را از دست داده و جايي در آينده سوريه ندارد. (آنكارا در چند ماه اخير كمتر لب به انتقاد از مقام‌هاي رسمي سوريه گشوده است.) پيش از برگزاري دومين نشست سه‌جانبه ميان ايران، روسيه و تركيه در آنكارا، يك مقام ترك به خبرگزاري رويترز در اين باره گفته بود: مسائلي وجود دارد كه سه كشور درباره آن با هم اختلاف‌هاي اساسي دارند. به همين منظور هدف اين است كه سه طرف بتوانند به راهكاري ميانه كه رضايت هر سه طرف را جلب كند و تبيين سياست‌هايي براي بهبود اوضاع كنوني روي آورند.
روحاني: امريكايي‌ها به دنبال بهانه براي پول گرفتن هستند
حسن روحاني پيش از عزيمت به آنكارا در گفت‌وگو با خبرنگاران ايراني تاكيد كرده بود كه نيروهاي خارجي كه بدون اجازه دولت مركزي سوريه در اين كشور حضور دارند بايد فورا خاك سوريه را ترك كنند. جمله‌اي كه از سوي رويترز و همچنين برخي رسانه‌هاي ترك تعبير به اشاره به امريكا و تركيه در سوريه شد. عمليات تركيه در شمال غربي سوريه كه به اسم مبارزه با گروه‌هاي كرد صورت گرفته است يكي از نقطه‌هاي افتراق ميان ايران و تركيه است هرچند تهران تلاش كرده از زمان آغاز اين عمليات با زبان نرم‌تري از اين رويكرد نظامي تركيه در شمال سوريه انتقاد كند. حسن روحاني در سخنان خود در نشست سه‌جانبه بازهم به مساله حضور غيرقانوني امريكا در سوريه اشاره كرده و گفت: دولت امريكا بايد به اين سوال پاسخ دهد كه هزاران كيلومتر دور از سرزمين خود در سوريه چه مي‌كند؟ و نظاميان امريكا به دعوت چه كساني در سوريه حضور دارند؟ حضور غيرقانوني و مداخله نظامي امريكا در سوريه براي افزايش تنش و نهايتا تجزيه اين كشور است. مردم سوريه كه از جنگ با تروريست‌ها سربلند بيرون آمده‌اند، به هيچ‌وجه اجازه نمي‌دهند كه قدرت‌هاي خارجي در پي تجزيه كشورشان باشند و قاطعانه با اين امر مبارزه خواهند كرد.
همزماني برگزاري نشست سه‌جانبه در آنكارا با اعلام تصميم دونالد ترامپ براي خروج امريكا از سوريه نيز به سوژه‌اي براي گمانه‌زني‌هاي بيشتر درباره آينده سوريه بدل شده است. به نظر مي‌رسد كه اگر شعار ترامپ به استراتژي در ميدان عمل تبديل شود جا براي بازي بيشتر ايران، روسيه و تركيه نيز باز خواهد شد و البته در آن زمان مي‌توان درباره فرجام اين همكاري سه‌گانه با قطعيت بيشتري سخن گفت. ترامپ در حالي از خروج امريكا از سوريه سخن مي‌گويد كه چهره‌هاي امنيتي و نظامي در كابينه وي به او هشدار داده‌اند كه اين اقدام مي‌تواند برنامه‌هاي امريكا براي مبارزه تا ريشه‌كني كامل داعش و برقراري ثبات و امنيت در سوريه را تحت‌الشعاع قرار دهد. در نشست خبري سه رييس‌جمهور پس از پايان جلسه اصلي نيز حسن روحاني در پاسخ به سوالي درباره اعلام خروج امريكا از سوريه توسط دونالد ترامپ به مشخص نبودن استراتژي امريكا اشاره و تاكيد كرده كه در واشنگتن هر روز يك نفر يك حرف تازه مي‌زند و صحبت‌هاي آنها قابل اتكا و اعتماد نيست. وي با اشاره به اينكه يك روز امريكايي‌ها ادعا مي‌كنند از سوريه مي‌روند، گفت: روز ديگر هم ادعا مي‌كنند كه اگر هزينه‌هاي حضور آنها پرداخت شود، باقي مي‌مانند. به نظر مي‌رسد كه آنها بيشتر به دنبال بهانه‌اي براي پول گرفتن هستند.
روسيه و ايران، تركيه را راضي مي‌كنند؟
مذاكرات ميان روساي‌‌جمهور ايران، روسيه و تركيه در پشت درهاي بسته انجام شد اما هركدام از رسانه‌هاي منطقه‌اي سوژه‌هايي را به عنوان محورهاي اصلي براي آن مطرح كردند. ديلي صباح در‌اين‌باره نوشت: مسائل اصلي كه سه كشور بايد به آن بپردازند تعيين تكليف براي دوره انتقال سياسي در سوريه و همچنين تحولات اخير در عفرين است كه تركيه هدايت آن را بر عهده دارد. يكي ديگر از مسائلي كه مي‌تواند روي ميز باشد نيز وضعيت مناطق كاهش تنش در ادلب است. در حالي كه هيچ دورنمايي براي پايان يافتن جنگ داخلي در سوريه وجود ندارد. روساي جمهور ايران، روسيه و تركيه در آنكارا دور هم جمع شدند تا درباره راهكاري سياسي و صلح‌آميز براي پايان دادن به بحران تبادل نظر كنند. احمد اويزل از اساتيد مركز مطالعات استراتژيك خاورميانه در تركيه در‌اين‌باره به ديلي‌صلح مي‌گويد: سه كشور ايران، روسيه و تركيه تمايل بسياري براي حل بحران سوريه از خود نشان داده‌اند و نشست سه‌جانبه در آنكارا از اين منظر حائز اهميت است كه روساي جمهور سه كشور درباره گام‌هاي بعدي كه مي‌تواند به تلاش‌ها براي رسيدن به راهكاري سياسي منتهي شود، بحث و تبادل‌نظر كرده‌اند.
يك تحليلگر ديگر ترك نيز در‌اين‌باره به ديلي‌صلح مي‌گويد: هرچند شايد اين نشست نتايج نهايي براي اين بحران را مشخص نكند اما حداقل مي‌تواند منجر به يافتن درك مشترك بيشتر ميان سه كشور شود.
هرچند سه كشور درباره مساله‌اي مانند سرنوشت بشار اسد با هم اختلاف نظر دارند اما در مورد مسائلي چون حفظ تماميت ارضي سوريه كاملا متفق‌القول هستند. شايد روسيه و ايران بتوانند در نتيجه اين رايزني‌ها تركيه را متقاعد كنند كه به باقي ماندن بشار اسد در قدرت در دوره انتقالي رضايت دهد. همزمان مي‌توان گفت كه موفقيت‌هاي تركيه در عمليات نظامي عفرين دست اين كشور را در مذاكره درباره آينده سوريه با ايران و روسيه پر‌تر از قبل كرده است. برخي تحليلگران ترك اعتقاد دارند كه آنكارا با توجه به برهم خوردن احتمالي توافق هسته‌اي ايران با 1+5 يا ايجاد چالش براي آن از سوي امريكا اميدوار است كه بتواند جاي ايران را در پرونده سوريه بگيرد. در اين ميان تركيه بر افزايش همكاري با روسيه در سوريه حساب بسياري باز‌كرده است و حتي اميدوار است كه بتواند از پس بحران با كردهاي سوريه نيز در سايه كمك روس‌ها برآيد.
مهم‌ترين محورهاي سخنان حسن روحاني در نشست سه‌جانبه در آنكارا
كنترل اوضاع در عفرين در اختيار ارتش سوريه قرار بگيرد
تحولات عفرين برنامه برخي قدرت‌ها براي سوءاستفاده از تمايزات قومي و نژادي در مسير تثبيت تجزيه سوريه و ديگر كشورهاي منطقه را تحت‌الشعاع قرار داد اما تنها در صورتي مي‌تواند به تحقق اهداف مشترك ما در روند آستانه كمك كند كه خود منجر به نقض تماميت ارضي و حاكميت ملي سوريه نشده و كنترل اين مناطق در اختيار ارتش سوريه قرار گيرد كه با وجود رويارويي‌هاي جاري، همچنان نماد حاكميت ملي كشور است.
هيچ كشوري حق ندارد درباره آينده سوريه تصميم بگيرد و اين تصميم حق مردم سوريه است.
روز جشن سوريه، روز پايان جنگ و باز شدن دروازه‌ها براي بازگشت آوارگان و رانده شدن تروريست‌ها از سوريه است.
دولت امريكا بايد به اين سوال پاسخ دهد كه هزاران كيلومتر دور از سرزمين خود در سوريه چه مي‌كند؟
شهروندان بي‌گناه سوري، چه در غوطه باشند يا در عفرين يا در فوعا و كفريا بايد مورد حمايت جهاني قرار بگيرند و در عين حال تلاش واقعي براي پايان بحران سوريه و ايجاد بسترهاي لازم براي بازسازي اين كشور و فراهم كردن زمينه‌هاي بازگشت آوارگان به محل زندگي خود بايد مورد اهتمام ما و جامعه جهاني قرار گيرد.
چشمداشت بيگانگان به سرزمين سوريه و تلاش براي تجزيه آن كشور تحت هيچ شرايطي پذيرفته نيست و صلح و ثبات در سوريه را به مخاطره خواهد انداخت.
سایر اخبار این روزنامه
معماران آتش‌بس
بگو مگوي دو نماينده درباره يك بحران ملي
خود را موظف به حمايت از شما از هر نوع آن مي‌دانيم
ايست و بازرسي قيمت خودرو
آن سوي ديوار فرات
روزنامه‌ها بازندگي مردم قهر كرده‌اند! حكومت به افكار عمومي اعتنا نكند نوشته روزنامه باد هوا است
تلگرام، اينترنت نيست
صداوسيما و امنيت ملي
رابطه تيراندازي با محل تيراندازي
تلنگري به صنعت خودرو
اهميت احساس
