روزنامه جهان صنعت
1397/01/15
تعطیلاتی که مطبوعات را از مردم دور می‌کند
غلامرضا کیامهر - یکی از مهم‌ترین رسالت‌های مطبوعات نقد عملکرد مسوولان اجرایی کشور در قوای سه‌گانه است، اما منطقی است آن‌که می‌گوید عملکرد دیگران را مورد انتقاد قرار می‌دهد، خودش هم باید عمیقا انتقادپذیر باشد چه در غیر این صورت عنوان واعظ غیرمتعظ درباره‌اش مصداق پیدا می‌کند و برای انتقاد از عملکرد مطبوعات چه کسی بهتر از خودش می‌تواند باشد. مطبوعات ما در بسیاری از زمینه‌های ساختاری و محتوایی به نقد عملکرد خود نیاز جدی دارد. یکی از زمینه‌های درخور نقد مطبوعات ما که صاحب این قلم همه ساله در همین ایام در قالب یادداشت‌هایی به آن پرداخته است، توقف انتشار و تعطیل شدن فعالیت‌های روزنامه‌های ما از آخرین روزهای اسفندماه تا پایان تعطیلات نوروزی از نوع تعطیلات مدارس و دانشگاه‌هاست. تازه این تعطیلی طولانی به جز 52 روز تعطیل پنجشنبه‌ها، حدود 20 روز از تعطیلات رسمی مربوط به سالروزهای مذهبی و ملی و نیز تعدادی روزهای معروف به بین‌التعطیلین است که با احتساب همه آنها متوجه می‌شویم که روزنامه‌های ما در طول سال نزدیک به سه ماه منتشر نمی‌شوند و به تعطیلات می‌روند. تعطیل شدن طولانی‌مدت روزنامه‌ها در ایام نوروز و در سایر تعطیلات رسمی و شبه رسمی در کمال تاسف این پیام ضمنی و زیرپوستی را به جامعه مخابره می‌کند که در عصر شبکه‌های خبری مجازی و با وجود نشریات اینترنتی، بودن یا نبودن رسانه‌های مکتوب در کشور واقعه مهمی به حساب نمی‌آید و خلا خبری و اطلاع‌رسانی در کشور ایجاد نمی‌شود. واقعیت امر هم غیر از این نیست، چه در تمام روزهای تعطیل سال نو و در سایر روزهای تعطیل سال خبرگزاری‌ها و وب‌سایت‌های دولتی و خصوصی همراه با شبکه‌های مجازی همچون تلگرام به صورت شبانه‌روزی و آنلاین مردم را در جریان اخبار رویدادهای داخلی و بین‌المللی قرار داده‌اند و چرخه اطلاع‌رسانی مجازی به جامعه در این مدت حتی برای لحظه‌ای متوقف نشده است. مهم‌ترین پیام سوء وفور تعطیلات رسانه‌های مکتوب در کشور ما انقطاع ارتباط آنها با جامعه و افکار عمومی است که بر اثر تکرار به امری عادی برای مردم و رویگردانی درصد بالایی از آنها از مطبوعات شده است. سوای مسایل کیفی و محتوایی و پایین بودن شدید میزان تولید محتوا در بسیاری از روزنامه‌ها، وابستگی شدید آنها به خبرهای تولیدی خبرگزاری‌ها و وب‌سایت‌های خبری و نیز به خبرهای ارسالی از سوی روابط عمومی‌های بانک‌ها و سازمان‌های دولتی فاقد ارزش خبری، تعداد زیاد روزهای تعطیل رسانه‌های مکتوب در کشور ما یکی از عوامل موثر در پایین بودن تیراژ و فروش روزنامه‌ها در کشور محسوب میشود. ولی ما چنین وضعیتی را در مورد تیراژ روزنامه‌ها در کشورهای پیشرفته جهان همچون آمریکای شمالی، کره‌جنوبی، ژاپن یا کشورهای عضو اتحادیه اروپا که مردم آنها به مراتب بیشتر از ما به اینترنت و شبکه‌های مجازی دسترسی آزادانه دارند، مشاهده نمی‌کنیم. تیراژ 10، 15 میلیونی روزنامه‌ها در ژاپن، آمریکا و دیگر کشورهایی از این دست، بهترین گواه بر این مدعاست. همین چندماه پیش بود که معاون مطبوعاتی سابق وزارت ارشاد اعلام کرد که کل تیراژ رسانه‌ها و نشریات مکتوب ما از 900 هزار نسخه تجاوز نمی‌کند.چنین تیراژ نازلی برای کشوری با 80 میلیون جمعیت که درصد بالایی از آنها از سواد خواندن و نوشتن و نیز تحصیلات دانشگاهی برخوردارند یک فاجعه تمام‌عیار فرهنگی، اجتماعی به حساب می‌آید و نشان می‌دهد که با گذشت بیش از یک قرن از عمر رسانه‌های مکتوب در ایران، مطبوعات ما به دلایل گوناگون که پیشتر به برخی از آنها اشاره شد، هنوز نتوانسته در اعماق روح و روان مردم حتی قشرهای تحصیلکرده جامعه نفوذ و خواندن روزنامه را به چیزی در حد یک فریضه واجب برای آنها تبدیل کنند. عمق این فاجعه فرهنگی، اجتماعی بیشتر زمانی آشکار میشود که از آمار بسیار بالای نسخ مرجوعی روزنامه‌ها و سایر نشریات مکتوب در هر روز و هر هفته آگاه می‌شویم. متاسفانه این فاجعه بزرگ هم از چشم خود مسوولان و دست‌اندرکاران مطبوعات و هم از دید متولیان فرهنگی و جامعه‌شناسان ما پنهان مانده است. همچنان که پیشتر ذکر آن رفت، وابستگی بیش از حد مطبوعات ما به خبرهای دستگاه‌های دولتی و کم‌توجهی آنها به خبرها و رویدادهایی که در تمام روزهای سال در بطن جامعه موج می‌زند یکی از دلایل گرایش بیش از حد آنها به تعطیل کردن کار و فعالیت در ایام نوروز و دیگر تعطیلات رسمی کشور است. این در حالی است که گرانیگاه اصلی تهیه خبر و تولید محتوای مطبوعات در جوامع پیشرفته را توده‌های مردم، مشکلات، دغدغه‌ها و مطالبات آنها در طول سال و در مناسبت‌های مختلف و نیز وقایع مهم جاری در سطح جهان تشکیل می‌دهد که مطبوعات شانه به شانه خبرگزاری‌ها و شبکه‌های رادیو و تلویزیونی، فارغ از تعطیل بودن یا نبودن دستگاه‌های دولتی بی‌وقفه به ثبت و ضبط و انتشار آنها می‌پردازند. نمونه بارز این گرانیگاه بزرگ خبری و تولید محتوا همین مسایل مرتبط با سال نو و نوروز ما ایرانی‌هاست که مطبوعات ما به عنوان غایب بزرگ هیچ نقشی در نشر و انعکاس آنها ندارند این در حالی است که در عرف جهانی کار مطبوعات همچون سایر رسانه‌ها، مراکز درمانی، شبکه‌های حمل‌و‌نقل، برج مراقبت فرودگاه‌ها، خدمات آبرسانی و برق و گازرسانی و نیروهای نظامی و انتظامی در هیچ شرایطی تعطیلی‌بردار نیست ولی عرف جهانی برای دست‌اندرکاران رسانه‌های مکتوب ما محلی از اعراب ندارد، طبیعی است که کارکنان مطبوعات هم مانند کارکنان دیگر مشاغل باید در طول سال برای استراحت و تجدید قوا در حد متعارف از مرخصی استفاده کنند که در مقاطعی چون تعطیلات نوروز انجام این خواسته با کشیک‌بندی برنامه کاری کارکنان هر روزنامه و البته با دست یازیدن به تمهیدات دیگری چون کاهش تعداد صفحات همراه یا ایجاد تغییراتی در رویکردهای خبری و اطلاع‌رسانی خود متناسب با این قبیل مناسبت‌ها کاملا امکان‌پذیر است و عملی ساختن آن از انقطاع ارتباط رسانه‌های مکتوب با جامعه و تنزل درجه آن در افکار عمومی به عنوان رسانه‌هایی که بودن یا نبودن‌شان حادثه مهمی محسوب نمی‌شود، جلوگیری خواهد کرد. سخن آخر اینکه رسانه‌های مکتوب ما برای راه یافتن به خانه‌های شمار بیشتری از شهروندان ایرانی، افزایش تیراژ، کاهش وابستگی به یارانه‌های دولتی و جدی‌تر گرفته شدن از سوی مدیران اجرایی کشور در سال نو، به یک رنسانس و خانه‌تکانی فکری و اجرایی بزرگ نیاز دارند.
Kiamehr_gh@yahoo.com
سایر اخبار این روزنامه
قیمت تضمینی کابوس وزیر کشاورزی
موزه‌های ایرانی جا ماندند؛
الزامات تحقق «حمایت از کالای ایرانی» از دیدگاه کارشناسان؛
ورود شاخص بورس به کانال ۹۷ هزار واحد
سقف وام افزایش یافت؛
ممنوع برای مردم، مجاز برای خودی ها؛
بازار دلالان داغ شد
نگاهی مجدد به موضوع احیای دریاچه ارومیه؛
سروش، نمی‌رود فروش!
جفتش!
جای خالی اصلاحات ساختاری
مخالفت با اصرار نجفی برای استعفا از شهرداری تهران؛
آمریکا ناچار به عقب نشینی است
لایحه‌ای با حواشی مبهم؛
تعطیلاتی که مطبوعات را از مردم دور می‌کند
تعطیلاتی که مطبوعات را از مردم دور می‌کند
آیا شعار حمایت از تولید ایرانی محقق میشود
ولادیمیر پوتین برای ملاقات با اردوغان به ترکیه رفت؛
منویات مسکو
منویات مسکو
منویات مسکو
