نشست سه جانبه آنکارا و اهداف ترکیه

صلاح الدین هرسنی* - نشست سه‌جانبه سران ترکیه، روسیه و ایران امروز در آنکارا پایتخت ترکیه برگزار می‌شود.در این نشست که گفته می‌شود در ادامه و چارچوب مذاکرات آستانه و سوچی صورت می‌گیرد، قرار است روسای جمهور سه کشور ترکیه، روسیه و ایران به عنوان ضامن روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه و همچنین در‌باره نحوه همکاری خود در سوریه پسا‌داعش با هم گفت‌وگو و مذاکره کنند.
اگر‌چه نیات و اهداف و همچنین مواضع ترکیه، روسیه و ایران در قبال بحران سوریه تا میزانی همسو و نزدیک به هم است، اما به نظر می‌رسد که ترکیه اهداف مهم‌تری را در نشست آنکارا تعقیب می‌کند.
تعقیب این اهداف از سوی مقامات آنکارا بیشتر تحت تاثیر پیروزی در نبرد عفرین است. به واقع نشست آنکارا، امنیت و شرایط روانی را برای مقامات آنکارا در نبرد علیه کردها در جبهه دیگر فراهم می‌کند.
واقعیت‌ها و شواهد نشان می‌دهند که هدف بعدی نبرد مقامات آنکارا، شهر منبج است که کردها با همکاری آمریکا آن را آزاد کرده‌اند و هم‌اینک نیروهای آمریکایی آنجا حضور دارند.


تردیدی نیست که یکی از اهداف و شاید اصلی‌ترین هدف جنگ منبج می‌تواند کمک به پیروزی اردوغان در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری آینده باشد که قرار است در سال 2019 برگزار شود. در این ارتباط اردوغان به خوبی می‌داند که اگر نتواند افکار عمومی را به نفع خود و هم‌پیمان اصلی خود یعنی حزب ‌حرکت ملی‌ هدایت کند، شکست سختی برای حزب عدالت و توسعه رقم خواهد خورد.
به واقع اردوغان و همفکرانش مانند بنعلی ییلدرییم و مولود چاووش اوغلو تلاش دارند تا بتوانند با تهییج احساسات ناسیونالیستی پایگاه آرای احزاب کردی و جریان تازه تاسیس (حزب خوب) به رهبری مرال آکشنر و سایر احزاب مخالف او را به نفع خود تضعیف کنند.از این جهت اردوغان و همفکرانش به دنبال ملی‌سازی عملیات منبج و سایر مناطق کردنشین به نفع خود خواهند بود. لذا در این شرایط نشست سه‌جانبه آنکارا را باید نقشه راهی برای اهداف کرد‌ستیزانه مقامات آنکارا دانست.
از سوی دیگر بخشی از اهداف ترکیه در نشست آنکارا پشت گرم کردن خود به حمایت مسکو و تهران برای مقابله با واشنگتن است. در نگاه مقامات آنکارا آنچه قرار است در آینده نبرد ترکیه در منبج یا سایر مناطق کرد‌نشین رقم بخورد قدرت‌نمایی آنکارا نیست‌ بلکه معضل اصلی حمایت واشنگتن از کردهای این کشور است. مقامات آنکارا می‌دانستند که سناریوی بعدی واشنگتن بعد از عدم استرداد فتح‌الله گولن به عنوان عامل اصلی کودتای 15 ژوئیه 2016، ضریه زدن و تضعیف جایگاه آنکارا در زمین تحولات میدانی سوریه است.
حال بعد از وقوف مقامات آنکارا از نیات واشنگتن، آنها همراه شدن با تهران و مسکو را مسیر مناسب و در عین حال موثری برای بی‌اثر‌سازی راهبرد‌های ایذایی واشنگتن می‌دانند. به ویژه آنکه مقامات آنکارا با توجه به خطر راهبرد‌های تجزیه‌طلبانه واشنگتن در شمال سوریه روی حمایت‌های تهران حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.
به واقع ترس و فوبیای استقلال کردها عامل کلیدی و اصلی همسویی آنکارا- تهران در مقابله راهبرد‌های تجزیه‌طلبانه واشنگتن است. لااقل غائله کردستان پسا‌رفراندوم نشان داد که تا چه میزان خطر تجزیه‌طلبی می‌تواند آنکارا را همراه تهران کند.درباره تحولات سوریه نیز شواهد نشان می‌دهد که هدف ترکیه در نشست آنکارا تلاش برای ثبات و سامان سیاسی در سوریه نیست و اساسا نوع مشارکت آنکارا در کنار مسکو و تهران‌ سلبی است نه ایجابی.
به واقع همسو کردن و همچنین راضی نگه داشتن مقامات آنکارا در قبال تحولات سوریه، بخشی از چالش‌ها و نگرانی‌های تهران و مسکو در این‌گونه نشست‌هاست.
در شرایط حاضر هم با توجه به افق نگرش و برداشت‌های گذشته به نظر نمی‌‌رسد که تغییر چندانی در مواضع مقامات آنکارا در قبال بشار اسد پیدا شده باشد. این وضعیت به معنای آن است که مواضع تهران- مسکو درباره بشار اسد مورد تایید آنکارا نبوده و اگر باشد، مقطعی و شکننده است.
پس تحت این شرایط، هدف اصلی آنکارا آن است که با سناریوی سازش و مماشات بشار اسد را علیه کردهای کشورش آماده کند و استقلال آنان را نشانه بگیرد. لذا باید دید که آیا دمشق در روزهای آتی و در پرتو نتایج نشست آنکارا، وارد چنین سناریویی که به نفع ترکیه رقم خواهد خورد، می‌شود یا خیر.
*کارشناس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com