چهل میلیون کاربر ایرانی نگران فیلترشدن تلگرام؛

گروه فناوری- یکی از داغ‌ترین خبرهای سال 97 و اواخر سال گذشته خبر فیلتر شدن تلگرام بوده است؛ نرم‌افزاری که در ایران بیش از 40 میلیون نفر کاربر مجازی دارد. تلگرام تا اندازه‌ای جای خود را در زندگی ایرانی‌ها باز کرده که حتی جایگزین پیامک‌ها و تماس‌های تلفنی شده است‌. از دوستان و آشنایانی که در مسافت‌های دور از یکدیگر زندگی می‌کنند تا اقوام درجه یک و حتی اعضای خانواده‌ها از تلگرام برای ارسال پیام‌های صوتی، تصویری و متنی استفاده می‌کنند‌. البته فراگیر شدن این پیام‌رسان مشکلاتی را نیز در جامعه به همراه داشته است؛ اعتیاد به تلگرام و صرف زمان طولانی برای خواندن پیام‌های تلگرامی، کاهش سرانه مطالعه نسبت به گذشته و اعتماد به خبرهای نادرست و شایعات منتشر شده از جمله مشکلاتی هستند که تلگرام به همراه داشته اما در کنار آن کارآفرینی، اشتغالزایی و سود اقتصادی برای اقشار مختلف اجتماعی و انتشار به‌روزترین خبرها و اطلاع از آخرین اخبار نیز از جمله فواید این پیام‌رسان بوده است‌. با وجود تمامی ضررها و مزایای این پیام‌رسان، مردم نسبت به فیلتر شدن تلگرام و واکنش نشان داده‌اند و با انتشار خبرهایی مبنی بر اینکه پس از فیلتر، حتی با پیشرفته‌ترین نرم‌افزارها نیز نمی‌توان از تلگرام استفاده کرد، 40 میلیون نفر کاربر تلگرام این روزها نگرانند که پیام‌رسان محبوب خود را برای همیشه از دست بدهند‌.
نگرانی‌ها تا پایان فروردین ادامه دارند
طی روزهای اخیر خبرهای ضد و نقیضی درباره فیلتر شدن تلگرام منتشر شده که در این میان شایعات کم نیستند‌. شبکه خبر به نقل از علاء‌الدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران گزارش کرد که پیام‌رسان تلگرام تا پایان فروردین فیلتر می‌شود اما یکی از نمایندگان مجلس گفته است که زمان فیلترینگ این پیام‌رسان دقیقا مشخص نیست‌.
علاءالدین بروجردی گفته است: این تصمیمی است که در بالاترین سطح اتخاذ شده و تلگرام جای خود را به یک سامانه مشابه ملی خواهد داد‌. فکر می‌کنم حداکثر تا پایان ماه جاری (فروردین ماه) این اتفاق خواهد افتاد‌. این موضوع به لحاظ امنیت ملی ما مهم است؛ نقش تلگرام در بحران‌های سال گذشته مخرب بود‌. زمانی که تلگرام از مدار خارج شد مردم به یک سامانه ملی روی می‌آورند‌.


بروجردی افزود: ما به توانمندی ایجاد و توسعه پیام‌رسان داخلی رسیده‌ایم البته ممکن است تعداد مشترکین یک پیام‌رسان ملی سه میلیون باشد و تعداد مشترکین تلگرام چهل میلیون، اما وقتی تلگرام از مدار خارج شد مردم به یک سامانه ملی روی می‌آورند‌.
این نماینده مجلس ایران تصریح کرده است: در رابطه با نگرانی‌هایی که رسانه‌های بیگانه بیشتر به آن دامن می‌زنند که سامانه‌های داخلی ایمن نیست یا مسایلی از این گونه، به لحاظ بسترسازی فنی و سالم‌سازی محیط آن، کار گسترده‌ای در حال انجام است‌.
تبعات منفی فیلترینگ تلگرام
ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه گفت: زمان فیلتر تلگرام زمان دقیقی نیست و نباید اخباری به جامعه پمپاژ شود که امنیت روانی مردم را مخدوش کند‌.
رمضانعلی سبحانی‌فر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به توسعه روزافزون فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و اقبال عمومی به آنها نمی‌توان جامعه را از آنها محروم کرد اما باید تلاش کرد با اعتمادسازی نسبت به نرم‌افزار‌های داخلی، مردم به اراده خود از تلگرام یا سایر شبکه‌های اجتماعی به اپلیکیشن‌های داخلی اقبال پیدا کنند‌.
رییس کمیته ارتباطات مجلس ادامه داد: بنا بر گزارش‌های رسمی کسب‌و‌کارهای مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی موجب اشتغالزایی بخش زیادی از جوانان بیکار شده و فیلتر آنها تبعات اقتصادی و اجتماعی نامناسبی دارد البته توجه به مسایل امنیتی نیز برای نظام بسیار حیاتی و مهم است و باید با در نظر گرفتن جمیع جهات تصمیم‌گیری کرد‌.
نماینده مردم سبزوار در مجلس گفت: شورای عالی فضای مجازی تصمیم‌گیر نهایی برای فیلتر شدن یا نشدن تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی است‌.
همچنین جلیل رحیمی جهان‌آبادی رییس کمیته بین‌الملل کمیسیون قضایی مجلس با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر بسته شدن تلگرام گفت که نمی‌شود با نقض حقوق بشر امنیت پایدار برای کشور ایجاد کرد‌.
وی اظهار کرد: حق ارتباطات برای مردم ضرورت زندگی امروزی است که در ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز با عنوان آزادی بیان و اعتقادات و ارتباطات فرامرزی بین مردم به عنوان یک حق مسلم بشر به رسمیت شناخته شده است‌.
رحیمی جهان‌آبادی افزود: در کشور ما از یک طرف آسیب‌های ناشی از فضاهای سایبری و ارتباطاتی غیربومی وجود دارد اما نباید برای رفع این نگرانی‌ها حق مسلم مردم در داشتن ارتباطات را نادیده گرفت‌. نمی‌شود با نقض حقوق بشر و مسدود کردن وسایل ارتباطی گوناگون و نادیده گرفتن حق ارتباط که حق ذاتی انسان امروز است به امنیت پایدار دست یافت‌.
وی بیان کرد: امنیت پایدار زمانی محقق می‌شود که مردم احساس آزادی، امنیت روانی و برخورداری از حقوق اولیه‌شان را داشته باشند‌. قطعا با نقض حقوق بشر نمی‌شود به امنیت رسید‌.
رییس کمیته بین‌الملل کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه «در قوانین داخلی حق آزادی بیان و آزادی ارتباطات به رسمیت شناخته شده است» تصریح کرد: مسوولان درباره مسدود و محدود کردن فضای مجازی به دقت عمل کنند، به گونه‌ای که از ایجاد تشویش برای مردم و از بین رفتن حقوق آنها جلوگیری شود؛ چراکه در غیر این صورت نه تنها امنیت ایجاد نمی‌شود بلکه این موضوع به عامل ضد امنیتی تبدیل خواهد شد‌.
وی با بیان اینکه خبر رسمی از نهادهای رسمی در مورد بسته شدن تلگرام اعلام نشده یادآور شد: در جلسه غیرعلنی مجلس که پیش از سال جدید برگزار شد نیز درباره آسیب‌های سیستم‌های غیربومی صحبت و بر ضرورت جایگزین کردن سیستم‌های بومی تاکید شد اما از بستن یک نرم‌افزار خاص یا اعلام یک زمان خاص در این زمینه چیزی گفته نشد‌.
محمود صادقی نماینده مردم تهران نیز در پست توئیتی خود خبر داد: طبق اطلاعات حاصل از تماس با مسوولان ذی‌ربط، تاکنون نه شورای عالی فضای مجازی نه هیچ مرجع دیگری، مصوبه‌ای درباره فیلترینگ تلگرام نداشته است‌.
دفاع تمام قد بروجردی از فیلتر شدن تلگرام
هرچند گمان می‌رفت که با انتقادات نمایندگان و بیان سازوکار تصمیم گیری شورای عالی فضای مجازی از سوی آنان، علاءالدین بروجردی صحبت‌های خود را به نحوی اصلاح کند اما او به تازگی بازهم طی مصاحبه‌ای بر گفته‌های خود پافشاری کرد و ادعاهای جدیدی را هم در مورد ناامن بودن تلگرام اضافه کرد‌.
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت با تاکید بر اینکه بخشی از تهدیدهای امنیت کشور در تلگرام رقم می‎خورد گفت: به موضوع تلگرام باید با دید منافع ملی و امنیت ملی نگاه کرد‌.
علاءالدین بروجردی افزود: مبحث گره خورده با امنیت کشور است و تنها مختص ایران نیست‌. زمانی که انگلیس به عنوان کشور شاخص غربی در سطح نخست وزیری اعلام می‌کند تلگرام بستر تولید تروریست است و کشورهایی چون چین و پاکستان تلگرام را فیلتر می‌کنند نشان دهنده این واقعیت مهم است که تلگرام عملا با طراحی‌های صورت گرفته و پیچیدگی‌های پشت پرده، عملا تهدید امنیتی و اختصاصی برای جمهوری اسلامی است‌.
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: به دلیل تهدید امنیتی تلگرام، کشورها آن را فیلتر کردند و از شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های داخلی و ملی خود استفاده می‌کنند، ما هم به عنوان کشور شاخص طبیعتا باید در این جهت فعال باشیم‌.
وی با تاکید بر اینکه باید با هوشمندی دنبال حفظ منافع و امنیت ملی کشور باشیم، گفت: از فیلتر کردن تلگرام از منظر حفظ امنیت ملی دفاع می‌کنم ضمن اینکه بسیار مهم است که مسوولان قضایی و امنیتی کشور تشویق‌کننده پیام‌رسان داخلی و ملی باشند‌.
بستن راه‌های ارتباطی راهکار مناسبی نیست
حجت‌الاسلام احمد مازنی عضو فراکسیون امید هم در توئیتر خود در واکنش به ادعای فیلترینگ تلگرام تا اواخر فروردین ماه نوشت: متن منسوب به رییس کمیسیون امنیت ملی درباره فیلتر تلگرام مایه وهن مجلس است‌. موضوع تلگرام بیش از آن که امنیتی باشد فرهنگی، اجتماعی است‌. اگر ظرفیت فنی و محتوایی داشته باشیم فیلتر تلگرام راه‌حل نیست‌. بستن راه‌های ارتباط جمعی مایه وهن جمهوری اسلامی و برای ملت ایران تحقیرآمیز است‌.
خبر قطعی درباره فیلتر شدن تلگرام عنوان نشده است
علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این‌که انتشار اخبار ضد و نقیض از مراجع غیر مسوول و سکوت مراجع مسوول بازی کردن با روان مردم و تضعیف اعتماد عمومی است، گفت که نباید تحلیل‌های داخلی برخی جلسات را به‌عنوان تصمیم مراجع مسوول به جامعه منعکس کرد و موجب به هم ریختگی ساختار روانی جامعه شد‌.
وی با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر بسته شدن تلگرام، گفت: خبر فیلتر شدن تلگرام تا پایان ماه جاری از سوی مرجع مسوولی بیان نشده و بیش از اینکه بار خبری داشته باشد تاثیر آشفته‌سازی روانی و ایجاد نگرانی در بین مردم داشته است‌.
فیلترینگ تلگرام با هدف تامین فضای بیشتر و ایجاد انحصار برای شبکه‌های اجتماعی ایرانی با ابزار اخراج و فیلترینگ سایر شبکه‌ها از جمله تلگرام خارج از قواعد رقابت سالم بوده و صرفا به بی‌اعتمادی بخش قابل توجهی از مردم منجر می‌شود‌.
وی افزود: رویکرد تصمیم‌سازان در حوزه‌های مختلف نباید به‌گونه‌ای شود که مردم احساس ناامنی و بی اعتمادی داشته باشند‌. دستگاه‌های مسوول، قیم مردم نیستند و نباید بعضی تصمیمات منجر به هجوم بیشتر مردم به شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی شود‌.
نماینده مردم تهران در مجلس با بیان این‌که «پس از حوادث دی‌ماه ۹۶ حساسیت سیاسی و امنیتی نسبت به تلگرام بیش از حد واقعی آن بزرگنمایی شده است»، گفت: در شرایطی که تلگرام به یک ضرورت در مناسبات اجتماعی مردم از همه تفکرات و سلایق فکری تبدیل شده است اخبار ضد و نقیض از مراجع غیر مسوول و سکوت مراجع مسوول بازی کردن با روان مردم و تضعیف اعتماد عمومی است‌.
وی اضافه کرد: نباید تحلیل‌های داخلی برخی جلسات را به‌عنوان تصمیم مراجع مسوول به جامعه منعکس کرد و موجب به هم ریختگی ساختار روانی جامعه شد‌. این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ابراز عقیده کرد: سروش و سایر شبکه‌های مجازی به موازات رسانه ملی بی وقفه و محدودیت در حال فعالیت هستند و افزایش مصنوعی و حبابی مخاطبان با اهرم بستن فضای رقابت، خدمتی به شهروند ایرانی به شمار نمی‌رود‌.
وی اعتماد را مهم‌ترین رکن تصمیم‌گیری برای شهروندان جهت استفاده از شبکه‌های ایرانی دانست و گفت: به جای ایجاد انحصار بلاوجه برای شبکه‌های داخلی باید تقویت اعتماد مردم و شهروندان اولویت اول در مراجع تصمیم‌گیر باشد‌.
سخن آخر
برخی از شبکه‌های اجتماعی، نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌ها غیرقابل جایگزین هستند‌. هیچ یک از شبکه‌های مجازی که مشابه فیس‌بوک ساخته شده‌اند نمی‌توانند جای خود را در میان کاربران باز کنند، همچنان که پیام‌رسان‌های داخلی با الگوگیری از تلگرام جایگزین مناسبی برای تلگرام نیستند‌. اگر مسوولان این حقیقت را بپذیرند می‌توانند از ابداعات نخبگان فناوری کشور در راه دیگری به جز کپی کردن پیام‌رسان‌های جهانی استفاده کنند‌.