روزنامه ابتکار
1397/01/14
حمید هیراد، ترانه هایش و اعتراض ترانه سرایان به او جنجالی ترین موضوع موسیقی ایران در ابتدای سال 97 بود
روی مرز سرقت ادبی و صنعت تضمینگروه فرهنگ و ادب- کشمکش کپی‌رایت، به جدالی دائمی بین صاحبان اثر و سرقت‌کنندگان ادبی تبدیل شده است، بی‌آنکه مسئولان امر به این معضل جدی ورود پیدا کنند. تازه‌ترین اتفاق در این حوزه به ماجرای هشتگ #نه_به_سرقت_ادبی مربوط است که پس از صدور بیانیه جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان با موضوع تضییع حقوق مولفان و حواشی ایجاد شده توسط حمید هیراد، در شبکه‌های اجتماعی خصوصا اینستاگرام بازنشر شد.
هشتم فروردین ماه بود که جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان بیانیه‌ای را در واکنش به آنچه که تضییع حقوق مولفان توسط حمید هیراد خوانده‌اند، منتشر کردند. در این بیانیه آمده است: «در کشور ما، احترام به حق مالکیت آثار هنری امری است فراموش شده و در این میان، شاعران بسیاری نیز قربانی آن شده‌اند. از سویی عدم واکنش صنفی نیز به وخیم‌تر شدن این ناهنجاری انجامیده است. یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد، صیانت از آثار ادبی است. طبیعتا زمانی که این مسئولیت‌پذیری در قبال آثار کسانی چون مولانا و شهریار تبریزی و سیمین بهبهانی وجود نداشته باشد، شعر و ترانه امروز نیز از گزند دستبرد نوآمدگان در امان نخواهد ماند.
ما جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان ضمن ناپسند دانستن سرقت ادبی و محکوم کردن آن، موارد زیر را که توسط حمید هیراد، خواننده صورت گرفته است ناشایست دانسته و خواستار رسیدگی مراجع ذی‌ربط در جهت احقاق حقوق از دست رفته صاحبان آثار هستیم:
۱. استفاده اثر بدون کسب مجوز از صاحب اثر
۲. ضایع کردن حقوق مادی- معنوی شاعران و ترانه‌سرایان
۳. جعل نام و دستبرد در متن بدون اطلاع و رضایت صاحب اثر
۴. تلفیق ابیاتی از شعرای مختلف بدون کسب اجازه و ثبت تمامیت این کلاژ به نام حمید هیراد در پوستر و صفحه شخصی وی.
۵. هتاکی و طرح داعیه شکایت از منتقدان و افرادی که در جهت تنویر افکار عمومی اقدام کرده‌اند.
۶. اهانت‌های زننده مدیر برنامه‌های حمید هیراد به منتقدان و کاربرد عبارات سگ‌های هار و گرسنه در مورد منتقدان!
در پایان ضمن پای‌فشاری بر مصالح صنفی خویش اعلام می‌داریم که تا احقاق حق یک‌یک شعرایی که به دلیل نداشتن رسانه‌ای رسا، از گفتار وا مانده‌اند، از کار نخواهیم ماند و اما روی اصلی این پیکان به سمت تهیه‌کنندگان این دست آثار است که بدون توجه به حقوق پایمال‌شده، تنها به فکر تهیه آثاری سودآور بدون منفعت ملی و ارتقای فرهنگی هستند. بی‌شک این بنگاه‌های اقتصادی نیز باید پاسخگوی مطالبات برحق صنف شاعران و ترانه‌سرایان باشند و در صورت عدم توجه به مطالبات مذکور، با برخوردهای وسیع‌تر صنفی و دیگر اقدامات قضایی مواجه خواهند شد». در میان امضاکنندگان این بیانیه اسامی ترانه‌سرایان مطرحی مثل محمدعلی بهمنی، علیرضا بدیع، روزبه بمانی، علی آذر، نیلوفر لاری‌پور و ... به چشم می‌خورد.
هشتگ #نه_به_سرقت_ادبی با محوریت همین بیانیه در اینستاگرام در پست‌های بسیاری بازنشر شد اما همچنان واکنشی از هیراد دیده نشد تا اینکه او پس از چهار روز در 12 فروردین به این بیانیه پاسخ داد. او در بخشی از جوابیه‌ای که در اختیار رسانه‌ها قرار داد، نوشته است: «چندی قبل هم در مصاحبه مکتوبی، بی‌آنکه داعیه کارشناسی داشته باشم، گفته بودم که استفاده عینی از بخشی از سروده شاعری یا تغییر یافته بیتی از ترانه‌ای یا بهره‌مندی محتوایی از شعر سراینده محترمی، منحصر به کار بنده نیست و سابقه‌ای طولانی در ادب فارسی دارد و نمونه‌های این بهره‌مندی اینجانب هم عموما مورد تایید اهالی ادب معاصر، از جمله شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی کشور قرار گرفته است و نمونه‌های این به اصطلاح «تدوین» و پیوند، هرگز با مخالفت این شورا و یا مشروط کردن تولید این آثار، مواجه نشده‌اند و طبعا مثل سایر آثار دارای مجوز در این کشور، دارای سابقه‌های مستند در دفتر موسیقی وزارت ارشاد است.
البته بنده هم به عنوان عضو کوچکی از جامعه هنری این خاک، برای نشان دادن اعتقادم به ناپسند بودن سرقت ادبی از آثار دیگران و رعایت عرف و ادب، در پیوست معرفی آثار ارائه شده، به ویژه در قطعات اخیر، مرجع هر برداشت را هم ذکر کرده و در صورت دسترسی، از شاعر مورد نظر هم کسب اجازه و رضایت نموده‌ام. ناگفته هم نماند که پرهیز از ذکر نام صریح و همگانی این عزیزان، صرفا به دلیل فقدان اعتماد کامل به صحت اسامی در محدوده فضای مجازی و تردید اخلاقی در ضایع شدن حقوق صاحبان حقیقی این آثار بوده است نه نیتی دیگر. اما عجالتا عرض می‌کنم که بهره‌گیری از تجربیات ادبی شاعران و ترانه‌سرایان هموطنم، عموما دلایلی از این قرار داشته‌اند: یادآوری ظرفیت‌های متفاوت گنجینه ارزشمند شعر کهن فارسی و تشویق مخاطبان به نگاهی دیگر گونه به این میراث ملی. معرفی دیگرباره و متفاوت سروده های شاعران معاصر و هم‌نسلان ترانه‌سرا و همچنین بهره‌گیری از آشنایی‌های تاریخی و پاره‌های ادبی مشهور ایشان در «پیوندها»ی کلامی خودم به علت تناسبات وزنی یا معنایی با کل قطعه درحال ساخت، با هدف ارتقای صمیمیت کار و تقویت ماندگاری مجموعه اثر در ذهن مخاطبان و طبعا تسهیل در انتقال مفهوم کلی یک قطعه موسیقایی با استفاده از صرفا یک، دو بیت از سروده شاعر یا ترانه‌سرایی دیگر. ایجاد طیف جدیدی از نشاط اجتماعی در خیل عظیم مردم و بخصوص میلیون‌ها جوان علاقه مند به شنیدن صداهای تازه از بستر موسیقی پویای ایرانی ...»
ماجرای سرقت ادبی در موسیقی ایران، بسیار قدیمی‌تر از امروز و دیروز است. اقتباس از ملودی‌های داخلی و خارجی بدون ذکر نام سازنده اصلی اثر، استفاده بی‌اجازه از ترانه‌های ترانه‌سرایان و ... تنها مختص به موسیقی زیرزمینی و بدون مجوز نماند و در بعضی موارد آهنگ‌هایی هم که از وزرات فرهنگ و ارشاد مجوز انتشار دریافت کرده بودند نیز چنین اقداماتی را انجام داده‌اند. اما با وجود شکایات صاحبان اثر، صدای آنها به جایی نرسید.
با وجود آنکه ایران به کنوانسیون برن (یک معاهده بین‌المللی در خصوص حق تکثیر و حق مولف) نپیوسته است اما در داخل کشور قانونی با عنوان «قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان» وضع شده است که بر طبق آن، حقوق پدید‌آورنده شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرصه و اجرای اثر و حقوق بهره برداری مادی و معنوی از نام و اثر او است و این حقوق محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل انتقال است. همچنین هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدید آورنده ممنوع است و هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید‌آورنده بدون اجازه او یا عامداً به شخص دیگری غیر از پدید‌آورنده نشر، پخش یا عرضه کند به حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. گرچه این قوانین تا همین اواخر بیشتر جنبه تزئینی داشت و چندان به کمک مولفان و صاحبان اثر نمی‌آمد اما چندی پیش در پی شکایت اردلان سرفراز، شاعر و ترانه‌سرا، رضا صادقی، علی لهراسبی و سینا سرلک به دلیل آنچه سرقت ادبی نامیده شد، مطابق همین قانون به حبس محکوم شدند، گرچه در همان پرونده هم در نهایت سرانجامِ پرونده و حکم مشخص نشد اما باز هم صدور رای دادگاه به نفع یک ترانه‌سرا باعث ایجاد فضای امیدوارکننده‌ای بین صاحبان اثر شد.
فارغ از صحت اتهاماتی که به افراد مختلف وارد میشود، در نهایت آنچه که از متولیان امر انتظار می‌رود این است که در زمینه رعایت حقوق مولفان و مصنفان، اهتمام بیشتری داشته باشند و با جدیت با افراد خاطی برخورد شود تا هنرمندان با احساس امنیت بیشتری به تولید و انتشار آثارشان بپردازند.
سایر اخبار این روزنامه
نامگذاری سال 97 از سوی رهبر انقلاب با عنوان «حمایت از کالای ایرانی»
مخاطب شعار امسال همه آحاد ملت از جمله مسئولان هستند
دلایل اقدامات انجام شده، نتایج و راهکارها درباره عبور نرخ دلار از مرز 5هزار تومان بررسی شد
آیا فیلترینگ تلگرام واقعا مردم را به سوی استفاده از پیام رسان های داخلی سوق می دهد؟
رضا دهکی
از آن 13 روز برای این 352 روز
شعار سال 97 چگونه محقق می شود؟
بایدها ونبایدهای « ساخت ایران »
سال 97 با رشد 21 درصدی سفر آغاز شد
هدیه نوروز به گردشگری
«ابتکار» از حاشیه های فصل طلایی سینمای ایران گزارش می‌دهد
دوئل نابرابر اکران‌های نوروزی
حمید هیراد، ترانه هایش و اعتراض ترانه سرایان به او جنجالی ترین موضوع موسیقی ایران در ابتدای سال 97 بود
انتصاب جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا 10 روز پس از انتصاب مایک پمپئو به وزارت خارجه چه پیامی دارد؟
عبدالفتاح السیسی دوباره رئیس جمهوری مصر شد
سیسی در راه مبارک
عبدالفتاح السیسی دوباره رئیس جمهوری مصر شد
سیسی در راه مبارک
پرسپولیس با تساوی صعود کرد، استقلال با برد صدرنشین ماند
سیزده بدر خوش سرخابی در آسیا
تلگرام و مساله اعتماد اجتماعی
