روزنامه شرق
1396/12/28
بيم خشک‌سالي
با نزديک شدن به آغاز سال نو بنا به عادت مألوف و مرسوم سال نو را به هم تبريک مي‌گوييم و آرزوي سالي پرخير و برکت براي هم مي‌کنيم اما ته دلمان چيز ديگري است. مي‌دانيم که فشارهاي بين‌المللي و منطقه‌اي رو به فزوني است و ناکارآمدي، بخشي از سرشت ساختار مديريت شده که در کليت خود به نارضايتي انجاميده است. اعتراض‌هاي فراگير دي‌ماه گذشته بازتابي از شرايط پيش‌گفته است. وضعيتي که چنانچه به درستي تحليل و راهکاريابي نشود، با توجه به انباشت نارضايتي‌ها باز هم ناگهاني سر بر خواهد آورد. درست يا نادرست نيز اين احساس پديد آمده است که اميدي به بهبود وضعيت موجود هم نيست.بر اساس آمار وزارت نيرو مقدار بارندگي سال آبي جاري تا 10 روز مانده به سال نو نسبت به ميانگين دوره‌هاي مشابه درازمدت (۱۶2 ميلي‌متر) ۴5 درصد كاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبي گذشته (160 ميلي‌متر)41 درصد كاهش نشان مي‌دهد. در اين ميان، بيشترين کاهش بارش مربوط به حوضه‌هاي آبريز فلات مرکزي، مرز شرقي و خليج فارس است. گستره‌اي که بيش از 85 درصد کشور را پوشش مي‌دهد. از همه مهم‌تر آنکه پيش‌بيني‌ها براي دو ماه نخست بهار نيز اميدوارکننده نيست. در اين ميان، استان‌هاي اصفهان، چهارمحال‌وبختياري، خراسان جنوبي و رضوي، خوزستان، سمنان، يزد، سيستان‌و‌بلوچستان، فارس، کرمان، کهگيلويه‌و‌بويراحمد، قم، مرکزي و هرمزگان نسبت به ميانگين درازمدت و سال آبي گذشته بيش از 55 درصد کاهش بارش داشته‌اند. آنچه بر پيامدها و هزينه‌هاي اين کاهش بارش گسترده مي‌افزايد، خشک‌سالي‌هاي انباشتي سال‌هاي پيشين است که با افزايش برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، افزايش دما و افزايش مصرف همراه شده اما واقعيت آن است که ديگر آب چنداني نمانده است و سال 1397 بسياري از شهرهاي کشور به واسطه کاهش حجم ورودي آب سدها به‌طور کم‌سابقه‌اي وارد تنش آبي خواهند شد و بسياري از کشاورزان ديم‌کار نيز به خاطر عدم‌بارش چهار ماه نخست سال آبي جاري عملا ورشکسته خواهند بود. براي نخستين بار در صد سال اخير به صورت ارگانيک کشاورزان، شهرنشينان کم‌آب، حاشيه‌نشينان فقير بي‌آب، جوانان بي‌کار تحصيل‌کرده، بي‌کاران و کارگران کارخانجات ورشکسته که ماه‌هاست حقوق دريافت نکرده‌‌اند را در يک صف قرار خواهد داد.حوادث مربوط به اعتراض چندباره کشاورزان ورزنه اصفهان در اين موقع از سال که با قطع انتقال آب از اين منطقه و انتقال آن به شهرستان‌هاي استان يزد شروع شد و با سرنگون‌سازي چند تير برق و درگيري با مأموران همراه بود، هشدار جدي براي دست‌اندرکاران بخش آب و ديگر سازمان‌ها و نهادهاست که اگر منابع آب موجود به صورت راهبردي مديريت نشوند، سال آينده مديريت کشور با دست‌اندازهايی جدي همراه خواهد شد. به ياد داشته باشيم وضعيت بارش ديگر به گذشته برنخواهد گشت و چنانچه نتوانيم فرهنگ و مديريت کشور را با خشک‌سالي فزاينده سازگار کنيم، رويکردهاي ديگري جايگزين مديريت بحران مي‌شود و بر ابعاد و اعماق هزينه‌هاي اداره کشور خواهد افزود.
