آثار مثبت استیضاح فارغ از نتیجه

مجلس شورای اسلامی باید به نقش نظارتی خود به همان کیفیتی که در قواعد سیاسی از آن توقع می‌رود، توجه داشته باشد. مجلس در این مسیر در صورت صلاح‌دید به‌طور طبیعی حق استیضاح دارد و به طور معمول در استفاده از این حق این فرصت برای دولت فراهم می‌شود که با توجه به فضای به وجود آمده در استیضاح با مشکلات و بازتاب عملکرد خود در نزد افکار عمومی آشنا شود. استیضاح تمرین‌خوبی برای گفت‌وگوی جدی میان دولت و نمایندگان مجلس است. از این رو اهمیت بیشتری از سوال دارد. جامعه در زمان استیضاح نسبت به مباحث مختلف مطرح شده در جریان استیضاح هوشمندانه رفتار می‌کند و به طور طبیعی در این عرصه هر وزیری که از توان بیشتری در استدلال و ارائه آمار برخوردار باشد به طور طبیعی می‌تواند درجریان استیضاح اطلاعات خوبی به نمایندگان بدهد و در عین حال موفق از این استیضاح خارج شود. استیضاح می‌تواند وزارتخانه‌ها را فعال کند زیرا معاونت‌ها و بخش‌های مختلف که مورد پرسش مجلس قرار می‌گیرند به ارزیابی جدی از عملکرد خود پرداخته و گزارش‌های دقیق‌تری ارائه می‌دهند. از این منظر و از دریچه استیضاح هم‌ مجلس وارد نقش‌پردازی خود می‌شود و هم دولت از خود دفاع کرده و هم نیارهای خود را برای عملکرد بهتر با مردم در میان می‌گذارد. درعین حال نیز اگر در بخش‌هایی ناکارآمدی و بی‌انگیزگی وجود دارد، دلایل آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت وزارتخانه‌ها می‌توانند مشکلات خود را پوشش دهند. بنابراین استیضاح حتی می‌تواند به این موضوع کمک کند که سایر وزارتخانه‌هایی که در جریان استیضاح قرار نگرفته‌اند، به صورت جدی‌تری به وظایف خود عمل کرده و به رفع تنگناها و محدودیت‌ها و در عین حال رفع اشکالات خود بپردارند. ضمن اینکه استیضاح فارغ از نتیجه مثبت و منفی آن، این فرصت را در اختیار وزارتخانه‌های مختلف قرار‌ می‌دهد که موانع مالی و حتی قانونی انجام وظیفه خود را با مجلس در میان بگذارند تا مجلس در راستای تامین منافع ملی و حتی تامین نیاز‌های قانونی بیش از گذشته با این وزارتخانه و یا حتی شخص وزیر تلاش کند. از این رو باید استیضاح را به منزله یک امید مورد تحلیل قرار داد زیرا هم مردم و هم دولتمردان با مشکلات مختلفی که در مسیر آنها وجود دارد، آشنا می‌شوند و می‌توانند به مردم در مقابل عملکردشان پاسخ دهند.
* استاد دانشگاه