لودریان از سد تهران- مسکو عبور نکرد

نادر کریمی‌جونی- در پایان دیدار وزرای امور خارجه ایران و فرانسه دیروز حتی بیانیه مشترکی هم منتشر نشد و تقریبا تمام خبرگزاری‌های ایرانی و بین‌المللی خبر دقیقی در این‌باره منتشر نساختند. عمده خبرها در این‌باره محدود به اطلاعاتی بود که از طریق وزارت امور خارجه ایران انتشار یافته بود و طی آن محمدجواد ظریف زبان به انتقاد از طرف اروپایی گشوده بود و طرف اروپایی نیز بر حسن همکاری ایران با مجامع بین‌المللی و ضرورت حفظ برجام تاکید می‌کرد.
این در حالی است که طرف فرانسوی چه در مصاحبه و چه از طریق صدور بیانیه بارها تاکید کرده بود که موضوع موشک‌های ایران و فعالیت‌های نظامی یا شبه‌نظامی کشورمان و هوادارانش در خاورمیانه از موضوع‌های مورد توجه وزیر خارجه فرانسه برای گفت‌وگو با مقامات تهران است. با صراحتی که از لودریان شنیده شده، بسیار بعید و دور از ذهن به نظر می‌رسد که این وزیر فرانسوی- که به صورت دو فاکتو از سوی آمریکایی‌ها نیز ماموریت دارد- در ملاقات با ایرانیان دچار خودسانسوری شود بنابراین با احتمال نسبتا بالایی می‌توان مطمئن بود که موضوع موشک‌ها و نقش‌آفرینی ایران در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه در سوریه و یمن در مذاکرات دیروز مطرح شده است.
البته اگر به عقب بازگردیم براساس اظهارات عباس عراقچی پیش از این نیز مسایل گوناگون و از جمله توان موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در خاورمیانه در تبادل‌نظرهایی که میان مقامات کشورمان با اروپایی انجام شده بود، مطرح شده و مورد بحث قرار گرفته بود ولی عباس عراقچی درباره این گفت‌و‌گوها بلافاصله تاکید می‌کند که در این‌گونه گفت‌وگوها دو طرف، حرف‌های خود را بیان می‌کنند و به نظریات طرف مقابل گوش می‌کنند. بدیهی است که چنین مذاکراتی فقط برای آگاهی یافتن از نظریات و دیدگاه‌های مذاکره‌کنندگان است.
پس از وقوع تحولات اخیر خاورمیانه و به‌ویژه افزایش نگرانی اسراییل از تشدید حضور ایران در سوریه و لبنان، اکنون قابل درک است که آنچه تا دیروز فقط برای مفاهمه و درک نظریات متقابل بوده، اکنون مورد استفاده‌های دیگر نیز پیدا کند. از جمله این موارد استفاده کاهش نگرانی‌های مقامات اسراییلی و آمریکایی است که در حال حاضر تهران تمایلی ندارد به این نگرانی‌ها توجه کند.
از دید تهران هیچ امیدی به پایبندی آمریکایی‌ها بر برجام وجود ندارد و واشنگتن در برهه‌ها و با ابزارهای گوناگون تلاش کرده تا از اثربخشی نتایج برجام به نفع ایران جلوگیری کند. به همین دلیل تهران همیشه به اتحادیه اروپا فشار آورده تا در غیاب واشنگتن تعهدات خود را به‌گونه‌ای انجام دهند تا منافع حاصل از برجام، هزینه‌های اجرای تعهدات ایران را تادیه کند. تهران همچنین بر این باور است که حتی اگر اروپایی‌ها، کامل به تعهدات خویش عمل نکنند باز هم باقی ماندن در برجام از آنجا که یک حاشیه امن از سوی شورای امنیت برای جلوگیری از اجماع جهانی علیه ایران وجود دارد، مجموعا مثبت و به نفع تهران است. بنابراین تلاش مجدانه رهبران و سیاستگذاران ایرانی صرف آن شده تا حتی در غیاب اروپا و آمریکا، برجام حفظ شود. گام هم‌ارز ایرانیان آن است که از کشیده شدن پرونده و حتی نام ایران به شورای امنیت به هر وسیله و تحت هر شرایطی جلوگیری کنند. وتوی اخیر روسیه که دقیقا براساس این استراتژی و به نفع تهران انجام شد، نشان می‌دهد که حداقل و در شرایط موجود، روس‌ها نیز این خط قرمز ایران را درک کرده، محترم می‌شمارند و برای رعایت آن با کشورمان همکاری می‌کنند.همکاری راهبردی تهران- مسکو که اکنون در میانه راه است به تهران امکان داده تا از موضع تقویت شده با طرف اروپایی مذاکره کند بنابراین تهران به درستی دریافته که حتی بدترین تهدیدهای اروپا و آمریکا فقط در قاره‌های خودشان محصور می‌شود و به همین دلیل راه‌های بسیار زیادی برای عبور از کنار آنها وجود دارد. اینکه نفروختن سوخت از سوی شرکت‌های آلمانی به هواپیمای ظریف، از سوی وزارت خارجه ایران به عنوان یک موضوع کم اهمیت تلقی می‌شود، در واقع حاوی این پیام به اروپایی‌هاست که ایران به تهدیدها یا تظاهر به تهدیدهایی که میدان اجرای آن خاک آمریکا یا اروپا باشد، چندان اهمیت نمی‌دهد.با این سناریو احتمالا لودریان با دست پر تهران را ترک نکرده است به ویژه در شرایط کنونی که ایران در حاشیه امن روسیه قرار گرفته و مسکو برای اولین بار از حق وتوی خود به نفع تهران استفاده کرده، مقامات ایرانی دلگرم‌تر و امیدوارتر از گذشته اقدامات خود را در منطقه ادامه می‌دهند. چه آنها امیدوارند که همکاری تهران- مسکو که ابعادی استراتژیک به خود گرفته همچنان ادامه یابد و سپر بلای اقدامات خصمانه غرب و بالاخص ایالات متحده علیه ایران باشد.روشن است که این امیدواری تهران، ما‌به‌ازای خارجی دارد و در شرایط حاضر که ترامپ و آمریکایی‌ها برای به انزوا کشاندن روسیه اقدامات گوناگونی را انجام می‌دهند، مسکو نیز امیدوار است در ازای خدمت به ایران، سهم بیشتری از نقش‌آفرینی در خاورمیانه به دست آورد.