روزنامه ابتکار

آیا موسیقی اصیل ایران رو به فراموشی و زوال می‌رود؟ نت‌های ایرانی در بیم و امید جاودانگی

فاطمه امین‌الرعایا
حسین علی‌شاپور، خواننده موسیقی اصیل ایرانی، در گفت‌وگویی که با امیرحسین مدرس در برنامه «بیست و پنج» گفته بود: «اگر به گونه‌ای پیش برود که محتوای آواز پسرفت کند و تمرین و تدبر را کم کنند آینده موسیقی ایرانی آینده خوبی نیست و امثال من، دست تنها کاری نمی‌توانند بکنند بلکه موسیقی باید دغدغه باشد نه اینکه تنها ۱۰ روز فستیوال فجر داشته باشیم. چه بسا کنسرتی که در جشنواره برگزار کنیم در برخی شهرها اجازه اجرا نداشته باشد و اگر افرادی که دغدغه آواز دارند تنها بمانند آن وقت آینده خوبی نخواهیم داشت». اما آیا واقعا موسیقی اصیل ایرانی در چند دهه آینده به فراموشی و زوال سپرده می‌شود.
همان‌طور که زبان فارسی ماند، موسیقی هم می‌ماند
کیوان ساکت، آهنگساز، نوازنده تار و سه‌تار، درباره آنچه که حسین علیشاپور در برنامه ساعت «بیست و پنج» مطرح کرده بود به «ابتکار» می‌گوید: عقیده من در این مورد چیز دیگری است. هیچکس نمی‌تواند به صورت دقیق و متقن بگویید که بخشی از فرهنگ یا موسیقی اصیل ما یا هر ملت دیگری چه سالی از بین خواهد رفت. اگر «دو قرن سکوت» زرین‌کوب را مطالعه کرده باشید، دیده‌اید که 200 سال پس از حمله اعراب، سخن گفتن به زبان فارسی جرم بود و مجازات سنگینی هم برای کسانی که به زبان فارسی حرف بزنند. در نظر گرفته شده بود. اما می‌بینیم که پس از گذشت هزار سال زبان پارسی با تمام این دشواری‌ها زنده است و یکی از شیرین‌ترین زبان‌های دنیا به حساب می‌آید. بزرگترین شاعران جهان مثل فردوسی، سعدی، مولانا و ... به این زبان اشعاری گفته‌اند که امروز سر تعظیم در مقابل اشعارشان فرود می‌آورند. در مورد موسیقی هم به نظر من چنین اتقاقی خواهد افتاد. همان‌طور که در مورد زبان، برخی واژه‌ها یا عبارات به مرور کاربرد خودشان را از دست می‌دهند و کم‌کم از دایره متداول زبان خارج می‌شوند، همان‌طور برخی نغمه‌ها به دلایل مختلفی فراموش شده اند. به هر حال با همین شرایط هم موسیقی ایرانی به حیات خود ادامه داده وخواهد داد.


او ادامه می‌دهد: در دوره‌هایی از تاریخ ایران که موسیقی بسیار مورد بی‌مهری و کم‌توجهی حاکمان بوده است، موسیقی در سوگنامه های دینی و جشن‌ها و اعیاد مذهبی و نظایر آن راه خودش را ادامه داده است. بنابراین اینکه بگوییم موسیقی ایرانی در 50 سال آینده از بین نخواهد رفت سخن درستی نیست. قطعا مانند همه موارد موسیقی نیز دچار تحولاتی مثل ساختار و فرم، خواهد شد اما اینکه در پنجاه سال آینده کسی نداند موسیقی سنتی چیست و به چه چیزی مثلا دشتی یا ... می‌گویند و ... به نظر من چندان با واقعیت تطابق ندارد و موسیقی همیشه در فرهنگ، زبان، شعر، ادبیات و خرد جمعی جایگاه دارد و تا زمانی که ایران پایدار و پاینده است، موسیقی ایرانی پابرجا خواهند ماند. ممکن است تحولاتی در موسیقی رخ دهد و این طبیعت یک موسیقی پویا است.
تهدید‌هایی برای موسیقی سنتی
ساکت درباره تهدیدهای پیش روی موسیقی سنتی در چند دهه آینده می‌گوید: به چندین مورد در این زمینه می‌توان اشاره کرد. آگاه نبودن نسل معاصر و ناآشنایی آنها با ادبیات و ساختار و شاکله زیباو مقدس و شریف موسیقی و دوم تعصب و خشک‌اندیشی برخی کسانی که در این حوزه نه اطلاعات و نه مسئولیت کافی دارند.
جلوی نفوذها گرفته شود
این استاد دانشگاه درباره چگونگی استفاده از پتانسیل‌های موجود برای ارتقای موسیقی اصیل ایرانی می‌گوید: به نظر من باید از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهیم که در انتخاب معاونان هنری و همچنین در انتخاب مشاوران در حوزه موسیقی دقت کافی به عمل بیاید تا یک گروه معدود و مانند آنچه تا امروز هست به صورت محفلی، با اعمال نفوذ موسیقی را به سمت جریان‌ها یک طرفه که سود مالی برای یک محفل خاص داشته باشند، بکشند چون این اتفاق زوال موسیقی و فروپاشی آن را در پی خواهد داشت. به نظر من برای مدیریت درست جریان موسیقی وزیر ارشاد باید از مشاورین ذی‌صلاح استفاده کند و نگذارد کسانی که باعث بدنامی جشنواره موسیقی فجر شدند بتوانند در کار ارشاد و مسائل دیگر اعمال نفوذ کنند.
تماشاچی داشتن به معنای هنر نیست
اردشیر کامکار، نوازنده کمانچه، قیچک و ویولن، با بیان این نکته که موسیقی سرجای خود پابرجا هست، به «ابتکار» می‌گوید: موسیقی سنتی و ردیف‌ها سرجای خودشان هستند از بین نمی‌روند. چطور ممکن است این موسیقی از بین برود؟ به طور مثال ردیف‌های میرزا عبدالله وجود دارد، ردیف میزرا حسین قلی هست. ولی این نوازنده و عوامل موسیقی هستند که ممکن است تغییر رویه بدهند و راه‌شان را کج کنند. این موضوع هم به عواملی بستگی دارد.
او می افزاید: افراد زیادی هستند که ریاضت می‌کشند و نه از لحاظ مالی کسی به آنها توجه می‌کند و نه از لحاظ معنوی. ولی این افراد حاضر هستند با همین شرایط موسیقی خود را به نحو احسنت اجرا کنند و موسیقی خودشان را کار کنند ولی این افراد تماشاچی ندارند.
او ادامه‌ می‌دهد: بسیاری از افراد به دنبال تماشاچی هستند و فکر می‌کنند اگر تماشاچی باشد، آن اجرا و موسیقی به معنی هنر خواهد بود. در صورتی که هنر ربطی به تماشاچی ندارد. اگر این‌گونه بود مایکل جکسون از همه هنرمندتر است چون میلیاردها انسان او را نگاه می‌کنندو آن وقت شجریان و تمام استاتید موسیقی دیگر به حساب نیایند.
پس موسیقی ربطی به تماشاچی ندارد، موسیقی باید در ماهیت خودش شکل بگیرد. یعنی موزیسین باید رسالت خودش را داشته باشد. متاسفانه ژانر در مملکت ما از بین رفته است. یعنی فردی را به عنوان موزیسین سنتی می‌شناسیم اما کار بعدی او پاپ است، کار بعدی‌اش با ارکستر سمفونیک است، کار بعدی‌اش کوچه بازاری است. این افراد راه مشخصی ندارند. مشکل از موزیسن‌ها است نه از موسیقی.
اسپانسر و حامی نداریم
کامکار با اشاره به اینکه هنوز هم هستند کسانی که برای حفظ موسیقی ریاضت می‌کشند ادامه می‌دهد: کسانی هستند هنوز هم که بدون اینکه بخواند کلاهبرداری کنند و مردم را بیشتر به هر قیمتی به سالن بکشانند.
ما نباید سطح موسیقی را به هر قیمتی پایین بیاوریم که مخاطب به سالن بیاید، خب نیاید! یکی از علت‌های این ماجرا عدم حمایت دولت و ارگان‌هاست چون ما اسپانسر نداریم و مجبوریم خودمان گلیم‌مان را از آب بیرون بکشیم. و اگر کسی تزلزل داشته باشم و شهرت و پول فریبم دهد ممکن است از راهم خارج شوم.
او در پاسخ به این سوال که چگونه موزیسین‌ها جوان را ترغیب کنیم که در یک راه مشخص حرکت کنند، می‌گوید: متاسفانه حتی جامعه روشنفکری ما هم اسیر همین مسائل است. این افراد فکر می‌کنند هر کس تماشاچی بیشتری داشته باشد هنرمندتر است و حتی در رسانه‌ها از آن‌ها تعریف می‌کنند که فلان خواننده به آسمان متصل است. وقتی روشنفکرهای ما این‌گونه هستند، فاتحه جوانان ما خوانده است. وظیفه موزیسن‌های مسن‌تر این است که با هم کنار بیایند و خیلی به خاطر شهرت و پول تلاش نکنند. وقتی این افراد یکدیگر را حمایت کنند، جوانان هم از این افراد یاد می‌گیرند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» تقلای ایرانی ها برای سودهای اندک حاصل از افزایش قیمت هارا بررسی می‌کند حرص و آز سوار بر موج بی‌ثباتی 37 اخراج و استعفا، جنجال و تنش مداوم، محصول یک سال ریاست جمهوری ترامپ بوده است خانه تکانی های کاخ سفید نمایندگان از توضیحات آخوندی و ربیعی قانع نشدند جهانبخش محبی نیا باب گفت وگو «ابتکار» از ادامه ماجرای همه پرسی و بایدها و نبایدهای آن گزارش می‌دهد رفراندوم، سیاسی یا غیر سیاسی ؟ آیا موسیقی اصیل ایران رو به فراموشی و زوال می‌رود؟ نت‌های ایرانی در بیم و امید جاودانگی آیا گردشگری ایران نیاز به پیوند با اپلیکیشن‌های جهانی دارد؟ سهم ناچیز ایرانی ها از خدمات گردشگری آنلاین «ابتکار» از دلایل طراحی دومین سوال از رئیس جمهوری گزارش می دهد چرخش از مطالبات مردمی به تسویه حساب سیاسی داویده آستوری، مدافع تیم ملی ایتالیا در خواب درگذشت سری آ در شوک درگذشت کاپیتان فیورنتینا تعبیر رئیس جمهوری از «کم عقلی » ! برخی به بهانه مخالفت با دولت به امید و آینده ملت ضربه می زنند چرا دولت در تحقق مطالبات جوانان عاجز مانده؟ پارسایی از پشت پرده روند واگذاری جعبه سیاه به دادستانی دنا خبر داد