سیر تا پیاز «طرح ترافیک جدید» پایتخت؛

گروه جامعه- قصه دامنه‌دار طرح ترافیک یک ماهی است تبدیل به کلاف سردرگم و پیچیده و پر‌انتقادی شده است که هر بار طیفی، نقدی بر آن وارد می‌کند و آن را غیر قابل اجرا آن هم به این سرعت می‌پندارد. محسن پورسیدآقایی نخستین کسی بود که از سوی شهرداری بنای طرح ترافیک جدید را گذاشت و پس از آن خیلی محکم از آن دفاع کرد. کش‌و‌‌قوس‌های طرح ترافیک جدید به خصوص پس از حذف سهمیه طرح خبرنگاران، همچنان ادامه دارد. اما این طرح از کجا آغاز شد.
معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران همان ابتدا‌ با تشریح جزییات طرح ترافیک جدید و گروه‌های معاف از پرداخت عوارض، درباره نحوه تردد ساکنان محدوده طرح، تکلیف خودروهای پلاک شهرستان، تاکسی‌ها و آژانس‌ها و نحوه رزرو و ثبت پلاک خودروها برای تردد در طرح ترافیک جدید توضیحاتی بیان کرد.
محسن پورسیدآقایی در گفت‌وگو با ایسنا در تشریح جزییات طرح جدید ترافیک، گفته بود: خوشحالم که طرح ترافیک‌ جدید تهران تصویب شد‌ چراکه این طرح برای من نشانه‌های امید و سازندگی بود که با همه دشواری‌ها و قدم سختی که باید برداشته می‌شد، تصویب شد.همه سازمان‌هایی که باید نظر مثبت‌شان برای اجرای این طرح جلب می‌شد اعم از اعضای شورای شهر، شهرداری، شورای ترافیک تهران و... ذی‌نفع بودند؛ اما باید به این وفاق می‌رسیدند که از آنچه که خودشان ذی‌نفع هستند، عبور کنند.
پورسیدآقایی همچنین بیان کرده بود: در عین حال شهردار و تیم جدید شهرداری هم پذیرفت که ابزار قدرت خود یعنی «آرم طرح ترافیک» را رها کند؛ چراکه سال‌های زیادی شهرداری با این ابزار شروع به معامله و بیزینس با همه کرده بود و باید اعلام کنم که 441 نهاد، وزارتخانه و... از شهرداری وقت، سهمیه خاص می‌گرفتند!


از سویی دیگر، اعضای اصلی شورای ترافیک همچون پلیس، استانداری و... در جلسات مختلف کلیات طرح را پذیرفتند، اما همه این افراد دغدغه داشتند که با اجرای طرح جدید، به چه مقدار آلودگی هوا و ترافیک کاهش می‌یابد که باید بگویم مقاومت جدی در برابر طرح، در رده‌های مسوولان مختلف ندیدیم و حتی در مجلس و کمیسیون اجتماعی که حضور یافتم گرایش همه نمایندگان این بود که اگر با اجرای این طرح آلودگی هوا و ترافیک کاهش می‌یابد موافق هستند و می‌گفتند اگر این دو مهم محقق می‌شود ما از این سهمیه‌های اختصاصی کوتاه می‌آییم، البته هنوز برای برخی قابل پذیرش نیست که همه اقشار جامعه در این طرح یکسان بوده و باید پول بدهند و حتی می‌گفتند که ما اجرای طرح را قبول می‌کنیم اما این‌گونه نشود که فقط صنف ما از سبد حذف شود و بعد ببینیم سهمیه‌ها برای بقیه پا برجاست. بنابراین باید برای همه اجرایی شود. اما این همه ماجرا نبود. چون پلیس همین چند روز پیش آب پاکی را روی دست طراحان طرح ترافیک جدید ریخت و اعلام کرد تا زمانی که زیرساخت‌های مورد نیاز در شهر تهران فراهم نشود، امکان اجرای طرح ترافیک جدید وجود ندارد و سهمیه‌ها هم در سال 97 اعتبار خواهند داشت.
او در مورد حذف سهمیه طرح ترافیک خبرنگاران که اعتراضات بسیار زیادی را به همراه داشت و مشکلات عدیده‌ای برای آنها ایجاد خواهد کرد عنوان کرد: همه از تبعیض بیشتر از سخت بودن اجرای طرح ناراحت هستند و یکی از دلایلی که من مخالف آن بودم که خبرنگاران با وجود اینکه می‌دانم شغل سختی دارند جزو دریافت‌کنندگان تسهیلات قرار گیرند، این بود که ممکن است اعتمادی را که در این مدت کسب کردیم از بین ببرد و اگر شروع کنیم یک قشر خاص را از پرداخت عوارض محروم کنیم مابقی اصناف و اقشار هم پشت‌بند آن شروع می‌کردند که به صورت خاص آنها را هم ببینیم و این امر شاکله کار را از دست ما خارج می‌کرد. شورای شهر عوارض خبرنگاران را نیم‌بها در نظر گرفت اما رایگان شدن طرح به اصل طرح لطمه می‌زد.
وی با تشریح جزییات این طرح با بیان اینکه در طرح ترافیک جدید هرکسی که بخواهد با خودروی خود تردد کند باید مقدماتی را انجام دهد، تصریح کرد: فقط کافی است که بانکی را مشخص کرده و از مردم بخواهیم حساب کاربری ایجاد و نسبت به شارژ این حساب اقدام کنند و این دو مقدمه‌ای است که افراد باید قبل از ورود به محدوده طرح ترافیک انجام دهند.
نحوه ثبت و محاسبه تردد خودروها در طرح ترافیک جدید
به گفته معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران،افراد صبح روزی که می‌خواهند وارد محدوده طرح ترافیک شوند، شماره خودروی خود را وارد اپلیکیشنی که به زودی معرفی خواهیم کرد، می‌کنند و بعد از آن اجازه ورود به محدوده طرح ترافیک را دارند، وقتی خودرو وارد محدوده شد دوربین‌ها، ساعت ورود خودروی مذکور را ثبت می‌کنند و احتیاجی نیست که مالک «خود‌اظهاری» داشته باشد و مثلا بگوید من در فلان ساعت وارد محدوده می‌شوم و آخرین خروج خودرو نیز توسط دوربین‌ها ثبت خواهد شد؛ البته ممکن است یک خودرو در طول روز چندین مرتبه در محدوده تردد داشته باشد؛ اما تنها اولین ورود و خروج ثبت خواهد شد و عوارض خودرو را طبق فرمول محاسبه کرده و از آن حساب کاربری که شارژ شده کسر خواهد شد و این عملیاتی روزانه و ساده است.
سقف ورود به محدوده طرح ترافیک 103 هزار خودرو است
براساس طرح ترافیک جدید، 103 هزار خودرو روزانه می‌توانند وارد محدوده شوند که از این میان 63 هزار سهمیه‌ متعلق به افرادی است که به دلیل ماهیت شغلی باید وارد محدوده شوند و مابقی مجوزها یعنی 40 هزار سهمیه ورود نیز در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. این63 هزار نفر برای رزرو خودروهای خود باید حین ثبت اطلاعات خودرویی خود، 100 هزار تومان پرداخت کنند و به این ترتیب پلاک خودروی خود را تا یک‌سال رزرو می‌کنند. چنانچه افراد به صورت غیرمجاز وارد محدوده شوند یا پولی در حساب نداشته باشند، اعداد جرایم مانند ارقام فعلی است، اما وزارت کشور قول داده که رقم جریمه را در هیات دولت اصلاح کند و افزایش دهد تا بازدارنده باشد.
پورسیدآقایی همچنین در تشریح قیمت عوارض جدید ورود به محدوده طرح ترافیک گفته بود: اگر مالک خودرو معاینه فنی برتر اخذ کند بسته به زمان ورود و خروجش از 13 هزار و 400 تومان شروع و تا 28 هزار و 800 تومان خواهد بود؛ ولی اگر خودرویی معاینه فنی معمولی داشته باشد، کف عوارض 16 هزار و 800 و سقف آن 36 هزار تومان خواهد بود و می‌بینید که در همه حالت‌ها، نسبت به وضع موجود که نرخ طرح روزانه از 19 هزار تا 41 هزار تومان است، وضعیت بهتر است.
همچنین لازم به ذکر است اجرای طرح ترافیک جدید فقط برای خودروهای پلاک تهران نیست و خودروهای پلاک شهرستان نیز می‌تواند با داشتن معاینه فنی معمولی با پرداخت عوارض در محدوده طرح تردد کنند و نرخ عوارض تردد هم برای آنان بر اساس معاینه فنی معمولی محاسبه می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که نحوه پرداخت عوارض برای خودروهای مسوولان و پلاک دولتی چگونه خواهد بود،گفت: به ندرت در دستگاه‌ها خودروی پلاک دولتی داریم.یعنی پلاک «الف» دولت در حال حاضر در دستگاه‌ها کم شده است و عموما غیر از خودروی مقامات سیاسی کشور، وزرا و معاونین وزرا پلاک دولتی نخواهید دید. به عنوان نمونه، بیشترین آرم‌های طرح ترافیک به افراد درگیر در این سازمان‌ها و... داده می‌شد. مثلا آرم‌ها به مدیران ارشد، کارمندان و کارشناسان ارشد و... داده می‌شد نه به ماشین نمره دولتی! به عنوان مثال800 آرم به یک وزارتخانه داده‌اند و آیا واقعا 800 خودروی پلاک دولتی در آن سازمان وجود دارد؟
وی با بیان اینکه فقط برای پلاک ویلچر «ژ» عوارض رایگان در نظر گرفته شده است، گفت: در مصوبه شورای ترافیک تهران مشخصا ذکر شده است که خودروهای تاکسی، اتوبوس، امدادی اعم از اورژانس، آتش‌نشانی و خودروهایی که اجازه نصب چراغ گردان سقفی دارند معاف از عوارض هستند و خودروهای پلاک انتظامی نیز مجاز به ورود به طرح ترافیک هستند. اما پلاک نظامی شامل این مساله نمی‌شود و معاف نیست.
وضعیت تاکسی‌ها و آژانس‌ها در طرح جدید ترافیک
در خصوص وضعیت تاکسی‌ها در طرح جدید ترافیک نیز باید گفت: براساس آنچه که مصوب شده، تاکسی‌ها در مسیری که تاکسیرانی به آنها اجازه داده می‌شود،مجاز به تردد بوده و از پرداخت عوارض معاف هستند.در واقع تاکسیرانی مسیرهایی را برای تاکسی مورد نظر اعلام می‌کند و اگر تاکسی حق ورود به محدوده طرح ترافیک را در مسیر ترددش نداشته باشد معاف از پرداخت عوارض نیست و چنانچه وارد محدوده طرح شود باید جریمه شود مگر اینکه از تاکسیرانی اجازه گرفته باشد.
ساکنان مناطق طرح ترافیک چطور تردد کنند‌
پورسیدآقایی در ادامه درباره وضعیت تردد ساکنین طرح ترافیک با بیان اینکه به‌زودی فراخوانی انجام خواهد شد تا ساکنین محدوده طرح ترافیک، نسبت به ثبت اطلاعات ملکی خود در سامانه اقدام کنند، گفت: این افراد مدارک سکونت،کدپستی و... را وارد سامانه کرده و در ادامه خواهیم خواست که اصل مدارک سکونتی را به دفاتر خدمات الکترونیک شهر ارائه دهند، چراکه قرار است مکانیسمی برای شناسایی این افراد در نظر گرفته شود. برای ساکنین محدوده طرح ترافیک تصمیمات متفاوتی گرفته شده، به گونه‌ای که این افراد تا قبل از ساعت 8:30 می‌توانند از محدوده خارج و بعد از ساعت 17 وارد محدوده شوند و از پرداخت عوارض هم در این ساعات معاف هستند،اما اگر ساکنین داخل محدوده قبل از ساعت 8:30 صبح خارج شوند اما در میانه روز بازگردند، ضریب نیم اواسط روز را باید پرداخت کنند.
وضعیت موتور‌سیکلت‌ها در طرح ترافیک جدید
پورسیدآقایی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است با اجرای طرح ترافیکی جدید شاهد هجوم موتورسیکلت‌ها به داخل محدوده باشیم، گفت: هیچ ادله‌ای نداریم که با اجرای این طرح ورود موتورسیکلت بیشتر شود چراکه ورود به محدوده طرح جدید، ارزان‌تر و راحت‌تر شده است ضمن اینکه کشش موتور‌سیکلت بیشتر از شرایط فعلی نیست. در عین حال افرادی که در گروه برتر سهمیه‌بگیرها بودند، موتورسیکلت‌سوار نیستند و این قشر بر ترک موتور سوار نمی‌شوند، پس در قشر مردمی هم که پیش از این برای دسترسی به محدوده موتورسیکلت اخذ می‌کردند نیز تقاضا زیاد نمی‌شود چراکه دسترسی بهتری دارند.
وی در پاسخ به این سوال که اگر حساب کاربری فردی خالی یا موجودی کمی داشته باشد چه اتفاقی رخ می‌دهد گفت: به لحاظ قانونی در لحظه‌ای که افراد وارد به و خارج از محدوده می‌شوند باید حساب کاربری شارژ داشته باشند و اگر موجودی کم یا خالی باشد این تردد غیرمجاز محسوب می‌شود و در لیست جریمه قرار خواهد گرفت؛ اما به لحاظ عملیاتی، از آنجا‌ که شماره‌ها شب‌ها بررسی می‌شود طبیعتا اگر تا پایان روز حساب کاربری شارژ شود از لحاظ سیستم عملیاتی مانعی وجود ندارد.
همچنین محمدرضا مهماندار رییس پلیس راهور جز آنکه اعلام کرد بدون فراهم آوردن زیرساخت‌ها امکان اجرای طرح ترافیک جدید وجود ندارد، درباره تکلیف طرح زوج و فرد در سال 97 گفت: هیچ برنامه‌ای برای تغییر در طرح زوج و فرد در سال آینده وجود ندارد و این طرح مانند سال 96 اجرا می‌شود و پولی کردن طرح زوج و فرد نیز به تصویب نرسید. او درباره طرح ترافیک 97 نیز گفت: این طرح نسبت به سال 96 جز شیوه پرداخت و مبلغ آن تغییرات اساسی ندارد. به گفته مهماندار، طرح ترافیک پیشنهادی شهرداری با سه الزام ناجا، یعنی عدم افزایش آلودگی هوا، ترافیک و فشار مضاعف بر مردم تعدیل شد و به این ترتیب سقف مجوزهای طرح ترافیک روزانه از 129 هزار مورد به 103 هزار مورد کاهش یافت. او تاکید کرد: تا زمانی که شهرداری تهران زیرساخت‌های طرح ترافیک جدید مانند دوربین‌های خروجی طرح را نصب نکند، این طرح اجراشدنی نیست‌ چراکه شیوه جدید پرداخت بر مبنای زمان ورود و خروج در این طرح است. قطعا پلیس تا زمانی که این دوربین‌ها نصب و توسط پلیس تست نشوند، اجازه اجرای طرح جدید را نمی‌دهد.
افشین حبیب‌زاده، نایب رییس کمیته عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نیز، در پاسخ به اینکه منظور از زیرساخت‌های مورد نظر پلیس راهور درباره طرح جدید ترافیک چیست، گفت: «مساله مورد نظر پلیس راهور، مساله دوربین‌هاست. راهور فشار می‌آورد که شهرداری هرچه سریع‌تر زیرساخت‌هایی را که قول داده فراهم کند. ما در ورودی به طرح تقریبا دوربین‌هایمان کامل است و فقط در برخی اماکن نواقص داریم. آقای سیدآقایی قول داده‌اند در نهایت این زیرساخت‌ها تا پایان فروردین 97 فراهم شود، زیرا طرح 96 تا پایان فروردین‌ماه اعتبار دارد. ایشان هم قول دادند تا پایان فروردین این دوربین‌ها تست شود و به پلیس راهور تحویل دهند». حبیب‌زاده در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین نکات مثبت طرح جدید را در چه می‌داند، عنوان کرده بود: «‌یکی از ویژگی‌های مهم این طرح آنجاست که تمام کسانی که بعد از اجرای این طرح می‌خواهند به محدوده طرح وارد شوند، عوارض یکسانی را پرداخت می‌کنند؛ جز مواردی که عینا در مصوبه شورا آمده است. مثل معلولان جسمی- حرکتی، جانبازان و خبرنگاران... به جز اینها همه برای ورود به طرح عوارض یکسانی پرداخت می‌کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این است با توجه به عوارض متغیر، افراد می‌توانند زمان ورود خود به محدوده ترافیک را مدیریت کنند.»
اما از آن سو همین چندی قبل، مصوبه شورای شهر تهران در خصوص طرح جدید ترافیک از سوی فرمانداری به شورا برگشت خورد و فرمانداری شش ابهام را در این رابطه مطرح کرد‌. با تمام انتقادات و اعترضات برخی مسوولان و افراد به طرح جدید ترافیک پایتخت، عضو هیات تطبیق مصوبات شورای شهر تهران با بیان اینکه طرح ترافیک جدید زیر سوال است و تصویب آن به امسال نمی‌رسد، گفت: در نهایت طرح به هیات حل اختلاف خواهد رفت و آنها به نفع ما رای خواهند داد.
به گزارش ایلنا، محمد قانبیلی بیان کرده: «اگرچه اسم خبرنگاران را در ابلاغیه نیاورده‌ایم، اما اینکه سهمیه خبرنگاران را به حداقل رساندند، مورد اعتراض ما نیز هست. یک درصد از 103 هزار سهمیه ویژه را به خبرنگاران اختصاص داده‌اند که عددی نزدیک به هزار عدد می‌شود و سوال این است؛ شهرداری می‌خواهد این هزار عدد را به چه کسی بدهد؟ از آنها پرسیدیم که آیا می‌خواهید خبرنگاران را فریب دهید؟ من به صراحت می‌گویم اکثر کسانی که در شورای شهر تهران هستند، متاسفانه نسبت به قوانین شوراها اشراف ندارند.»‌ این درحالی است که خبرنگاران و مدیران رسانه برای توزیع نشریات و روزنامه‌هایشان به خصوص، تبعات و هزینه‌های زیادی را متحمل خواهند شد که به هیچ عنوان به صرفه نیست.
نماینده استان تهران در شورای عالی استان‌ها با اشاره به مواردی که در ابلاغیه فرمانداری ذکر شده است در پاسخ به سوالی درباره تصویب اصل طرح در شورای عالی ترافیک گفت: برخی از اعضای شورای شهر اذعان می‌کنند از آنجا‌ که شورای عالی ترافیک این طرح را تایید و تصویب کرده است، کمیته انطباق نمی‌تواند روی آن نظری ‌دهد‌ اما همه طرح زیر سوال است. مصوبات شورا براساس قانون باید در کمیته انطباق بررسی شود. طرح به کمیته انطباق آمده و کلی ایراد دارد. همین که می‌خواهند برای طرح زوج و فرد نیز از مردم پول بگیرند یک طرح جدا می‌خواهد. باید ابتدا شهرداری یا شورا در قالب یک طرح یا لایحه، مصوبه و مجوز را از شورا می‌گرفت که می‌خواهد برای ورود به محدوده زوج و فرد هم عوارض دریافت کند و پس از تصویب در شورای شهر به کمیته انطباق می‌آمد‌ اما طرح را در دل طرح ترافیک جدید جا داده‌اند، چرا‌که متاسفانه سواد قانونی شورایی را ندارند.