نگاهی به دید و بازدیدهای اخیر حاتمی کیا و حمایت ها و انتقادهایی که بر سرش می بارد

«اوجِ» حاتمی‌کیا
در چند روز گذشته رئیس سازمان اوج از حاتمی‌کیا حمایت کرد؛ آقای کارگردان به دیدار تولیت آستان قدس رضوی رفت و غلامعباس فاضلی او را به فاطمه زهرا (س) واگذار کرد
همدلی| کسی فکرش را هم نمی کرد آن چند دقیقه سخنرانی آتشین کارگردان اختتامیه جشنواره، هنوز محل بحث و نظر و جنجال باشد. حاتمی کیا حرفش را زد و رفت اما نمی دانست آن انگشت اتهام که به سوی مجری سال ها ممنوع التصویر تلویزیون نشانه گرفت، در ادامه زمینه ساز چه اتفاقاتی خواهد شد. شاید حالا رشیدپور به دستور مستقیم علی عسگری رئیس سازمان صدا و سیما مجبور باشد باز هم پشت در رسانه ملی بماند و شاید آنها که نقدهای یک طرفه آقای کارگردان بر سرشان بارید آماده باشند برای بازگرداندن موج آن انتقاد رک و بی پیرایه بر سر گوینده اش!
اینها همه نشان از اهمیت کارگردان «به وقت شام» دارد. فارغ از بعد فنی آخرین فیلم ابراهیم حاتمی کیا که تنها بهانه ای بود برای آغاز این همه جنجال در صدر ماندن نامش در محافل سینمایی و رسانه های مرتبط با هنر سینما، گواهی است بر اهمیت حاتمی‌کیا بودن! در ادامه همین اتفاق ها وقتی اختیار امور از دست رفته به نظر می رسید، کارگردان معترض خودش دوباره دست به کار شد. او حرف هایش را زده بود و درست روز بعد از آن انتقادهای تند و تیز، رئیس سازمان صداوسیما با قدرت هرچه تمام تر پشتش درآمده بود. با این وجود حالا درست در شرایطی که دستکم به گفته بسیاری از هنرمندان و صاحب نظران تلویزیون دیگر رسانه مرجع به حساب نمی آید، منتقدانی که با او زاویه غیر سینمایی داشتند، یا آنها که ملحوظ کردن فاکتورهای سینمایی بیش از هر موضوع دیگری بر روی تحلیل‌شان از فیلم ها سایه می‌اندازند راه فضای مجازی را برای پاسخ دادن به برخی از این انتقادها انتخاب کردند. حالا ابراهیم حاتمی‌کیا در شرایطی قرار گرفته بود که می شد نامش را موضع ضعف نامید. شاید ورود رئیس سازمان اوج به قائله پیش آمده راهی بود برای متعادل تر کردن کفه ترازو؛اگر نگوییم آنقدر تاثیر داشت که کفه را به سمت کارگردان «به وقت شام» سنگین تر کند.


احسان محمد حسنی رئیس سازمان «اوج» که برای تولید آثار شاخص در جهت گفتمان انقلاب اسلامی در اختتامیه هفتمین هم اندیشی سینمای انقلاب جایزه ققنوس گرفت خیلی صریح به هواخواهی حاتمی کیا وارد میدان شد:«افتخار می‌کنم پول تولیدات‌مان را از سپاه می‌گیرم، نه از سفارتخانه‌‌های حامی داعش!»
او که برای برای اولین بار بود به حرف‌های ابراهیم حاتمی کیا در اختتامیه جشنواره واکنش نشان می‌داد به احتمال در حال دهن کجی به دیگر کارگردان نامدار ایرانی بود:«اصغر فرهادی»! نشانه صحت احتمالی این گمانه زنی شاید تامین بخشی از هزینه ساخت «فروشنده» اصغر فرهادی از سوی موسسه فیلم دوحه باشد.
او در ادامه حرف‌هایش به صحبت‌های ابراهیم حاتمی‌کیا اشاره کرد: «دوستان، فرمایشات حاتمی‌کیا را شنیدیم. این تازه آغاز راه مبارزه است، ما مسیر طولانی و مین گذاری شده ای داریم. به حول قوه الهی با همکاری نسل جوان، مومن، انقلابی و با استعدادی که سر برآوردند در آینده ای بسیار نزدیک شاهد ابراهیم حاتمی کیاهای جسور و حرفه ای و کار بلدی در عرصه سینما و هنر خواهیم بود. وعده توخالی به دوستان نمی دهم. بلکه جوانان انقلابی و مومن ایستادند و کار می کنند. ان شاء الله آرایش جدیدشان را برای تغییر صحنه میدان به حال خود رها شده فرهنگ خواهیم دید.»
این البته پایان ماجرای حاتمی کیا و جشنواره سی‌و ششم نبود. شنبه شب بعد از آنکه حجت الاسلام ابراهیم رئیسی به واسطه حضورش در کنار امیر حسین مقصودلو (تتلو) مدت ها مورد انتقاد گروه های مختلف سیاسی داخل کشور قرار گرفته بود، از حضور ابراهیم حاتمی کیا در کنار او رونمایی شد. ابراهیم حاتمی‌کیا که به خاطر نمایش «به وقت شام» برای خانواده‌های شهدای مدافع حرم به مشهد سفر کرده بود ، با ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی و نامزد انتخابات ریاست جمهوری انتخابات اخیر دیدار کرد. در این دیدار رئیسی از او به خاطر حرف‌هایش در اختتامیه جشنواره فیلم فجر تقدیر کرد.
رئیسی در این دیدار گفت: «سخنان آقای حاتمی‌کیا جشنواره فیلم فجر را کاملاً تحت الشعاع قرار داد و این سخنان برای جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی یک قوت قلب بود. این سخنان نشان داد خوشبختانه خط‌شکن‌های عرصه هنر فاخر پای ارزش‌های انقلاب اسلامی ایستاده‌اند.»
این عضو مجلس خبرگان رهبری از فیلم جدید حاتمی کیا هم تقدیر کرد و گفت: «هجمه‌ها به فیلم «به وقت شام» نشانه تاثیرگذاری این اثر هنری است.»
آنطور که در متن خبر دیدار حاتمی کیا و تولیت آستان قدس رضوی در خبرگزاری مهر آمده، رئیسی در بخشی از این دیدار هم گفته: «مجاهدان دوران دفاع مقدس و جبهه مقاومت باید از سوی همه اقشار مورد توجه و تقدیر قرار گیرند زیرا این افراد قهرمانان ملی هستند. دفاع از سرزمین در بین همه ملت‌های جهان جزو حماسه‌های ملی محسوب می‌شود و نسل‌های مختلف به عنوان یک افتخار ملی از آن یاد کنند، اما متاسفانه برخی در کشور ما نسبت به هشت سال دفاع مقدس چنین نگاهی ندارند.»
همزمان با انتشار خبر دیدار رئیسی و حاتمی‌کیا،کانال تلگرام «به وقت شام» هم حرف‌های حاتمی‌کیا در این دیدار را منتشر کرده است: «آیا اگر فیلمی در نفی نظام اسلامی ساخته شود، سینمای مستقل است ولی اگر از رشادت‌ها و جانفشانی‌های این ملت سخنی بیان شود، سینمای وابسته است؟ اگر این وابستگی است، همچنان که در جشنواره فجر گفتم به وابستگی به ارزش‌ها و از جان‌گذشتگی مردم کشورم افتخار می‌کنم.» حاتمی‌کیا در ادامه گفته: «برخی می‌خواهند با هجمه به آثار هنری انقلابی، فیلم‌سازان جوان را دلسرد و از رویش‌های پر‌توان در عرصه هنر انقلاب اسلامی جلوگیری کنند.»
بعد از انتشار این حمایت ها و دیدارها بود که غلامعباس فاضلی، ‌منتقد برنامه «هفت»، در واکنش به ابراهیم حاتمی‌کیا که در مراسم اختتامیه سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر سخنانی ایراد کرده بود، جوابیه ای منتشر کرد. او در ابتدای این جوابیه آورده: نمایش پرهیاهوی شما در مراسم اختتامیه جشنواره سی‌وششم، برای من تداعی‌کننده «شو» کهنه شما در جشنواره نوزدهم بود. همان وقتی که در جلسه مطبوعاتی فیلم «موج مرده» پوزتیوهای بریده‌شده فیلم را به دلیل اعتراض به سانسور فیلم توسط سپاه پاسداران روی میز چیدید و در معرض نمایش گذاشتید.در آن جلسه دست‌به‌دامان منتقدان شدید، از آنها خواستید از فیلم شما حمایت کنند».
در ادامه این بیانیه فاضلی از حاتمی کیا پرسیده آیا «حرف‌هایتان در جشن دهم منتقدان علیه «یالثارات» یادتان هست؟!» و بعد هم نوشته: «حالا چطور به خود اجازه می‌دهید وقتی چند نفر از اعضای این انجمن، (آن‌هم کسانی که سابقه فعالیت آنها دو الی سه دهه است) از فیلم شما خوششان نیامده چنین زبان به افترا بگشایید و به‌خاطر فیلمی هالیوودی و پرزرق‌وبرق که فاصله زیادی با آثار متقدم شما دارد، به آنها برچسب سیاسی بزنید و به «اپوزیسیون» منتسب کنید؟!»
این منتقد سینما در بیان ادعاها و انتقادهای تندش علیه ابراهیم حاتمی کیا آورده است: «چه کسی گفته شما ملاک و معیار نظام هستید که مخالفت با فیلم شما بشود «اپوزیسیون»؟ مگر همین شما نبودید که با فیلم «موج مرده» بزرگ‌ترین ضربه معنوی را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وارد کردید و به‌خاطر همین رویکرد نه‌تنها فیلم‌تان تا مدت‌ها اجازه نمایش نداشت، بلکه خودتان هم «ممنوع‌التصویر» بودید؟»
بیانیه منتقد صاحب‌نام پایان بندی عجیبی هم دارد: «همکاران‌ام را نمی‌دانم، ولی من از این افترای شما درنمی‌گذرم و شما را به فاطمه زهرا(س) واگذار می‌کنم.» فضای سینما ناخواسته دارد به فضای ملتهب سال‌های نه چندان دور باز می گردد. التهابی تلخ که در اواخر دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد منجر به تعطیلی خانه سینما شد. اینکه حق با چه کسی است بماند برای وقتی دیگر اما اوضاع دارد به نحوی پیش می رود که حاشیه بر متن غلبه کرده و توبیخ مخالفان بر تشریح نگاه هنرمندان ارجحیت یافته است. آیا وقت فراموشی جنجال ها فرانرسیده است؟!