«همدلی» دلایل سقوط‌های پی در پی هواپیماها در ایران را آسیب‌شناسی کرد خارج از «رده» خارج از «رادار»

در دولت‌های نهم و دهم تعداد هواپیماهای ناوگان مسافری ایران از 140 فروند به 240 فروند افزایش یافت، اما به دلیل ورود هواپیماهای فرسوده
عملاً تعداد ناوگان فعال کشور فقط 20 درصد رشد داشت
همدلی| فرشته بهروزی‌نیک- خارج از «رادار» یا خارج از «رده»؟ پاسخ به همین یک پرسش می‌تواند تکلیف پهنه آسمان را با تابوت‌های پیر مرگ روشن ‌کند. تابوت ‌هایی که هر چند سال یک بار مسافرانش را به یک سفر بی بازگشت می‌برد. دیروز یک فروند هواپیمای ATR هواپیمایی آسمان بعد از 50 دقیقه پرواز از رادار خارج شد و با همه 60 سرنشینش سقوط کرد تا ایران دوباره رخت عزا بر تن کند، تا مام وطن دوباره داغدار شود. اگرچه تا لحظه تنظیم این گزارش، دلایل بروز این حادثه مشخص نیست، اما خبر آمد که این فروند هواپیما سال‌ها در شیراز زمین‌گیر بوده است. آبان ماه همین امسال اورهال و دوباره به آسمان فرستاده می‌شود، اما ... سایت روزآروز در این باره نوشت: در حالی که هواپیمایی آسمان روز چهارم آبان امسال، با افتخار از پایان اورهال هواپیمای EP-ATS این شرکت هواپیمایی خبر داده بود؛ امروز و بعد از سقوط این هواپیما، این خبر را از صفحه اینستاگرام خود حذف کرده است.
شبیه به همان اتفاقی که درباره هواپیمای ایران 140 افتاد. در ساعت ۹:۳۰ صبح روز یکشنبه ۱۹ مرداد سال ۹۳ یک فروند هواپیمای آنتونوف-۱۴۰ که به ایران ۱۴۰ هم مشهور بود، با ۴۸ مسافر و خدمه از تهران به مقصد طبس، از فرودگاه مهرآباد بلند شد و چند دقیقه پس از بلند شدن از باند، در بلوار شیشه مینا واقع در غرب تهران سقوط کرد. در این حادثه ۳۸ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند. این هواپیما متعلق به شرکت سپاهان ایر (هواپیمایی هسا) بود. اما بعد از حادثه، هواپیمایی هسا دیگر از عنوان «ایران- 140» استفاده نکرد. به نظر می‌رسد هیچ مسئولی حاضر نیست مسئولیت سقوط‌های پی در پی در صنعت هوایی ایران را بپذیرد. در ایران رسم اینگونه است، پرنده که می‌میرد کسی پرواز را به خاطر نمی‌سپارد...


واقعا کسی پاسخگو نیست. تا جایی که کاربران در شبکه‌های مجازی این طنز تلخ را مطرح کردند که اصلا کوه دنا مقصر است بد جایی ایستاده است. با این اوصاف به نظر می‌رسد ناوگان حمل و نقل هوایی ایران پیرتر از آن هستند که بتوانند به پرواز فکر کنند. آمارها به خوبی در این باره سخن می‌گویند. میانگین سن ناوگان هوایی ایران 24 سال است و از 292 هواپیمای موجود شرکت‌های هوایی در کشور120 فروند آن زمینگیر هستند. توقف و زمینگیرشدن این هواپیماها علاوه بر تحمیل هزینه‌های بیشتربه شرکت ها، مشکلات زیادی را در صنعت هوانوردی به وجود آورده است. به دنبال توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام، تحریم‌های صنعت هوایی ایران بعد از نزدیک به 37 سال برداشته‌ شد و باردیگر امکان خرید هواپیماهای نو به ‌صورت مستقیم از شرکت‌های بزرگ سازنده هواپیما در جهان فراهم شد به طوری که هم اکنون چهار شرکت ایرانی خرید 315 فروند هواپیمای جدید از شرکت های بوئینگ، ایرباس و ای تی آر را در دستور کار خود قرار دادند.
ایران برای 10 سال آینده نیازمند بیش از 400 فروند هواپیمای مسافری است و هم اکنون شرکت های ایرانی برای نوسازی ناوگان فرسوده قراردادهای خوبی را با شرکت های سازنده منعقد کرده اند تا بتوانند تا حدودی این عقب ماندگی های بزرگ خود را جبران کنند.
تحریم های ظالمانه در طول 37 سال گذشته شرکت‌های هوایی از جمله ایران ایر را در تنگناهای تامین قطعه قرارداد به طوری که عدم دسترسی به شرکت های تولیدکننده قطعه سبب شده تعدادی از هواپیماهای شرکت‌های ایرانی در سال های اخیر در فرودگاه‌های کشور زمینگیر شوند. برخی از شرکت های هوایی نیز برای تامین قطعه تلاش کردند با خرید هواپیماهای دست‌دوم فرسوده از سایر شرکت های هوایی جهان و انتقال آن به کشور از قطعات یدکی این هواپیماها به عنوان انبار قطعات استفاده کنند تا بتوانند با این هواپیماهای فرسوده، تعدادی از هواپیماهای خود را در حوزه عملیاتی نگه دارند.
واردات هواپیمای دست چندم
دولت یازدهم در حالی توانست راه برای ورود هواپیماهای تازه نفس بویینگ و ایرباس به آسمان ایران باز کند که پیش از این هواپیماهای فرسوده و دست چندم به ناوگان هوایی کشور وارد می‌شد. اتفاقی که در ابتدا هم مخالفان خارجی داشت و هم دلواپسان داخلی. اما این اتفاق افتاد تا دیگر ایران به خوابگاه هواپیماهای دست چندم و کهنه روسی تبدیل نشود.
اواسط سال 92 بود که جهانگیریان معاون وزیر راه و‌ شهرسازی اعلام کرد: در طول هشت سال گذشته، تعداد هواپیماهای ناوگان مسافری ایران از 140 فروند به 240 فروند افزایش یافت، اما به دلیل ورود هواپیماهای فرسوده، عملاً تعداد ناوگان فعال کشور فقط 20 درصد رشد داشت.
جهانگیریان اضافه کرد: این در حالی است که طبق سند چشم‌انداز 1404 و سند توسعه هوا‌فضا تا 12 سال آینده نیازمند دارا بودن 400 فروند هواپیمای فعال هستیم. او تاکید کرده بود: با در نظر گرفتن از رده خارج شدن ناوگان موجود تا چند سال آینده، سالانه 30 فروند هواپیما با عمر کمتر از 10 سال باید به ناوگان هوایی کشور افزوده شود. معاون وزیر راه و‌ شهرسازی ادامه داد: برای تحقق این هدف سالانه یک میلیارد دلار نیاز داریم.
غم این عزا به کنار، نگرانی از تکرار بی‌امان سقوط خواب را از چشم مسافران گرفته است.آنچه بر این نگرانی دامن می‌زند ناوگان هوایی پیروفرسوده‌ای است که دیگر جانی برای پرواز ندارند؛ پرهایشان دیگر ریخته است.
خبر کوتاه است؛ پرنده باز هم مرد
چقدر این روزها تلخ شده اند. هنوز داغ سانچی از روی سینه پایین نیامده بود که این بار دنا دستش را دراز کرد و داغی دیگر روی پیشانی ایران نشاند. به خودمان و شما باز هم تسلیت می گوییم؛ از همان تسلیت های جانسوزی که حالا دیگر زیاد عادت به شنیدنشان داریم. باور کنید دیگر می ترسیم؛ از طلوع خورشید و از غروب خورشید که شاید کمی آنسوتر از آنها خبر ناگواری خودش را پنهان کرده باشد. داغ اما صبورمان نکرده است. این واهمه نشان می دهد که زانوهایمان سست شده اند و قلبمان خودش را مثل مشت به در و دیوار تنمان می کوید. بیم فردا و خبر دیگری که مثل تازیانه از راه می رسد و روی گونه می نشیند، آسودگی را از چشمان همه ما ربوده است. روزگار تلخی را مزمزه می کنیم. امیدوارم ما را ببخشید، از نوشتن و آوردن این همه خبرهای سخت و ناخوشایند شرمنده حضور بزرگوار شما شده ایم. ای کاش شهر یک چاه بزرگ می‌شد و ما را می‌ربود تا مجبور نباشیم سفیران قصه ها و داغ های شما و داغ ها ما باشیم. ایران عزیز تسلیت ما را بپذیر.