لزوم نگاه واقع‌بینانه به بودجه ۹۷

امروز اقتصاد ایران بیش از هر زمانی نیازمند اصلاحات ساختاری است. اگرچه اکنون شرایط مانند دولت دهم نیست و به واسطه برجام تحریم‌های هسته‌ای را در کشور نداریم و بخشی از مشکلات اقتصادی نظیر تورم در دولت یازدهم حل شده است. اما با این همه میراث به جا مانده از دولت دهم چون ناکارآمدی مدیریتی و بی‌برنامگی، دولت روحانی را دچار مشکلات فراوانی کرده است، مشکلاتی که نه تنها در دوره قبل بلکه حتی امروز نیز دولت دوازدهم با آن دست به گریبان است. بنابراین با توجه به این مهم و نیز مشکلاتی نظیر بیکاری و رکود که جامعه ایران را دچار تنگنا ساخته است نباید با نگاهی سیاسی به بودجه 97 پرداخت و مصلحت فردی را به منافع ملی ترجیح داد. به عبارتی هر رخدادی نظیر حوادث دی ماه را نباید به بودجه گره زد و به خاطر رخدادهای اخیر و یا به هر دلیل دیگری مصلحت کشور را نادیده گرفت. اگرچه در لایحه بودجه 97 وابستگی به نفت برخلاف بودجه 96 تقریبا 13 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است اما در این میان برخلاف انتظار، مجلس در رابطه با یارانه‌ها عملکرد مطلوبی نداشته است. زیرا با توجه به مشکلات کنونی یارانه‌ها باید هدفمند شود و تنها باید به سه دهک پایین درآمدی جامعه تعلق گیرد. واریز یارانه نقدی به حساب همه دهک‌های جامعه برای کشور مشکلات بسیاری به وجود آورده است. به عبارتی 76 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران یارانه دریافت می‌کنند در حالی تنها باید سه دهک پایین درآمدی یارانه دریافت کنند و رقم آن هم باید افزایش یابد. علاوه بر این، حامل‌های انرژی باید قیمت واقعی‌اش را داشته باشد. اگر قیمت‌ها به طور مصنوعی ثابت بماند در بلند مدت عوارض ناشی از آن را نیز باید پرداخت کرد. همچنین سه برابر شدن عوارض خروج از کشور، طبقه متوسط را دچار زیان می‌کند. زیرا جامعه نیاز به تعامل با جهان دارد. طبقه متوسط از جمله دانشگاهیان، محققان و پژوهشگران به هر میزان که بتوانند با جامعه جهانی ارتباط داشته باشند، به نفع منافع ملی ایران و در جهت رشد کشور است. هر چقدر که از دستاوردهای بصری برای رشد کشور بهره برده نشود از کشورهای منطقه عقب خواهیم ماند. از سویی باید اذعان داشت که بزرگترین مشکل جامعه ایران در تبعیض، نابرابری و فساد اقتصادی است. متاسفانه بودجه 97 همزمان با رخدادهای اخیر بوده است و مجلس از موضع اصلی و صحیح خود به دلیل رخدادهای اخیر عقب نشینی کرد. در حالی که هر اندازه اصلاحات اقتصادی در ایران به تاخیر بیفتد تبعات بسیار منفی برای اقتصاد ملی به دنبال خواهد داشت. اگر اصلاحات اقتصادی در ایران صورت نگیرد به طور قطع مشکلات اقتصادی بر زندگی و اداره امور جامعه مستولی خواهد شد. علاوه بر تاثیر رخدادهای اخیر بر بودجه 97، با کمال تاسف عده‌ای از نماینده‌ها به دلیل منافع فردی و نیز نیاز به رای مردم در انتخابات مجلس 98 مصلحت کشور و ملت را نادیده می‌گیرند. در حالی که نماینده‌ها باید هزینه‌های غیر ضروری دولت را کاهش دهند و بخشی از بودجه کشور باید صرف تعلیم و تربیت و آموزش صحیح جوانان و کودکان شود. در نهایت باید اذعان داشت که اصلاحات ساختاری در ایران یک ضرورت است و باید توجه جدی نسبت به آن صورت بگیرد در غیر این صورت در بلند مدت کشور دچار مشکلات جدی خواهد شد.
* اقتصاددان و استاد دانشگاه