وعده تکمیل خانه های روستایی زلزله زده تا خرداد97

هادی محمدی - " هیچ جا خانه خودمان نمی شود " این جمله ای است که زیاد شنیده ایم. مردم منطقه زلزله زده سرپل ذهاب حرفشان این است و می گویند هرچند چادر و کانکس خوب باشد و امکانات هم مهیا اما اسکان دایمی زیر سقف های محکم و مقاوم چیز دیگری است به ویژه این که حتی کانکس هم طاقت گرمای سوزان تابستان این منطقه را ندارد و باید هر چه سریع تر خانه های جدید مردم ساخته شود.
 
اسکان موقت زلزله زدگان در روستاها و شهر سرپل ذهاب موضوعی بود که در قسمت های قبلی گزارش سفر به مناطق زلزله زده کرمانشاه به آن پرداختیم و در این بخش موضوع بازسازی و اسکان دایم درمناطق روستایی را بررسی می کنیم با ذکر این نکته که اگر مسئولان خوش قول باشند و بر سر حرفشان باقی بمانند، خرداد ماه 97 روستاییان از زندگی در کانکس و چادر رها می شوند و می توانند آرامش را زیر سقف خانه هایی تجربه کنند که بدون تردید این بار در برابر زلزله مقاوم تر خواهند بود.
سرعت کم اعطای پول تسهیلات ساخت به مردم
طبق آخرین آمار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در مجموع حدود 14 هزار خانه در یک هزار و 900 روستای منطقه زلزله زده به طورکامل تخریب شده اند که می توانند از تسهیلات 30میلیونی وام ساخت و پنج میلیون تومانی بلاعوض استفاده کنند همچنین 21هزار خانه نیز آسیب هایی دیده بودند که به عنوان منازل تعمیری از آن ها یاد می شود و می توانند متناسب با میزان آسیبی که دیده اند از وام 12، هشت و شش میلیون تومانی تعمیرات و مبلغ دو، 1.5 و یک میلیون تومانی بلاعوض بهره مند شوند. درآخرین آماری که از بنیاد مسکن گرفتیم تا تاریخ 19بهمن و در فاصله سه ماه از زلزله کرمانشاه 33هزار واحد مسکونی شهری و روستایی که تخریب کامل شده بودند یا نیاز به تعمیر داشتند، از سوی بنیاد برای دریافت تسهیلات و وام  بلاعوض به بانک ها معرفی شده اند و از این میان تنها 13 هزار و500واحد پول دریافت کرده اند که البته رقم نسبتا کمی است. بررسی های میدانی ما نیز نشان داد کندی اختصاص اعتبارات با وجود تصویب آن ها در دولت و به ویژه کمبود شعبه های بانک ها در منطقه باعث این مشکل در اعطای تسهیلات بوده که باید برای افزایش سرعت ساخت و سازها فکری کرد. البته روند عقد قرارداد و معرفی به بانک و دریافت پول در زمین لرزه های قبلی طولانی تربوده است و به گفته مهندس مجید جودی مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که سابقه حضور در زلزله بم را نیز دارد، در زلزله بم حدود هفت ماه بعد اززلزله اولین وام داده شده بود. همچنین در زلزله بم اولین خانه ای که در شهر مجوز ساخت گرفت، شهریور 83 یعنی 9ماه بعد بود و در روستاها نیز اولین فونداسیون اردیبهشت ریخته شد که حدود پنج ماه بعد از زلزله بود در حالی که الان حدود چهار هزار واحد در روستاها کار را شروع کرده اند و تقریبا برای هزار واحد هم فونداسیون ریخته و 150واحد اسکلت زده شده است ضمن این که به صورت نمادین مردم در دو واحد هم ساکن شده اند.
8تن سیمان رایگان بنیاد مستضعفان برای ساخت خانه ها


وی توضیح داد که در این فرایند پول تسهیلات به حساب افراد و خانوارها می رود اما نمی توانند برداشت نقدی داشته باشند و ما متناسب با پیشرفت پروژه ساختمانی خانواده ها از این پول به پیمانکار می دهیم. حتی بر اساس قولی که بنیاد مستضعفان داده برای هر خانه تخریبی هشت تن سیمان مجانی به صورت تحویل پای ساختمان درنظر گرفته شده است که حدود 40درصد سیمان مورد نیاز آن ها را شامل می شود. با این حساب طبق برآورد ما قیمت هر مترمربع حدود 520هزار تومان می شود و قرار است ساختمان های تخریبی را توسط پیمانکار تا مرحله سفت کاری و گچ و خاک برسانیم و تحویل مردم دهیم. مردم هم طبق سلیقه و توان مالی که دارند مراحل نازک کاری را انجام می دهند.
تحویل اولین خانه های بازسازی شده، کمتر از سه ماه از زلزله
برای بررسی نحوه بازسازی در روستاها و کم و کیف اظهارات مسئولان بنیاد مسکن، عازم سه روستای شنقال خالدی، میرمیرو و «کوییک عزیز» شدیم. طبق مشاهدات ما، در این روستاها کار آواربرداری به صورت کامل انجام شده است و بیشتر خانه های تخریب شده در مرحله فونداسیون یا اسکلت بتنی یا فولادی بودند. حتی در روستای شنقال خالدی، دو باب منزل مسکونی 65 متری نیز تکمیل شده بود و در روزی که ما برای بازدید به روستا رفته بودیم به صاحبانش تحویل شده بود.
روستای شنقال خالدی، دهکده ای زیبا در دره ای سرسبز است که پای کوهی بلند و صخره ای در غرب سرپل ذهاب آرام گرفته است و باید برای رسیدن به آن از جاده ای بگذری که زمین های کشاورزی رنگارنگ و چشمه ای جوشان که تامین آب بخش بزرگی از شهرستان را برعهده دارد در دو سمت جاده خودنمایی می کنند. وارد روستا که می شوی در گوشه ای سرگرمی و شور و نشاط کودکانه بچه ها با وسایل بازی پارکی که به نظر جدید می آیند آرامش بخش است و وقتی می شنوی در این روستا با وجود تخریب بالای 90درصدی خانه ها، به لطف خدا تلفاتی حادث نشده است، بیشتر خوشحال می شوی. در ابتدای روستا چند خانه سالم به چشم می آید که از منازل مقاوم سازی شده هستند و زلزله 7.3 ریشتری 21 آبان را تحمل کرده اند اما از مجموع 90خانه این روستا 86 باب منزل مسکونی دیگر و تعداد زیادی از اماکن نگهداری دام ها تخریب شده است. کار آواربرداری تمام شده است و در روستا اثر ویژه ای از خرابی های زلزله نیست مگر چند محل نگهداری دام که هنوز ویران باقی مانده اند. پیمانکارها و کارگران مشغول اجرای فونداسیون و اسکلت زدن و مردم روستا نیز یا کنار خانه های در حال ساخت خود نظاره گر یا دست به کار شده و مشغول کمک هستند. در این روستا فونداسیون به صورت بتنی کار می شود. مردم روستا که در ساخت منازل همکاری دارند به ازای کاری که می کنند دستمزد نقدی می گیرند یا در ساختمانشان امکانات بیشتری استفاده می شود.طبق گفته پیمانکار در حدود یک ماه نیم گذشته از شروع به کار، 28 فونداسیون آماده شده، 13 واحد دیوارچینی و دو واحد هم سقف خورده است. پیمانکار با امیدواری می گوید همه واحدهای روستای شنقال خالدی و چند روستای اطراف که تحت نظر وی هستند تا خرداد و آغاز فصل گرما به پایان می رسد و مردم می توانند از چادر و کانکس به خانه های خود بروند.
توان مالی نداریم تا وام را بازپرداخت کنیم
سعی کردم با صاحب اولین واحد تحویل شده که خانم میان سالی بود و همسری معلول داشت در گوشه ای از حیاط خانه و بدون حضورمسئولان بنیاد و پیمانکار صحبت کنم. با رویی گشاده پذیرفت. پسرش که بیشتر نقش مترجم را برعهده داشت به من گفت که در مجموع از عملکرد مسئولان راضی است چراکه شب و روز کار کردند تا این خانه را به او بدهند.صحبت مشکلات که می شود می گوید: مشکل ما این است که توان مالی نداریم تا وام را بازپرداخت کنیم. شوهرم معلول است و تحت پوشش کمیته امداد هستیم. در کمیته امداد پرونده تشکیل دادیم اما هنوز کاری نکرده اند. یکی از مشکلاتش نداشتن حمام و دست شویی در خانه جدید است که وقتی از پیمانکار دلیل را می پرسیم می گوید طبق نقشه، سرویس بهداشتی داخل خانه بود اما گفتند بیرون بگذارید تا جای بیشتری برای آشپزخانه داشته باشند.
خانه140متری65مترشد
فرزند صاحبخانه گلایه می کند که خانه ما قبل از زلزله 140متر بود و الان 65 متر شده است. قرار شد در خارج خانه حمام و دست شویی برای شان بسازند اما مسئله این است که پیمانکار به اندازه 35 میلیون وام و بلاعوض، خانه را می سازد و زمانی می تواند خانه بزرگ تر و مجهز تری بسازد که مردم یا دستگاه ها پول بیشتری بدهند در حالی که روستاییان و به ویژه افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد توان پرداخت پول بیشتر را ندارند.
از سوی دیگر کمیته امداد و بهزیستی قول داده اند تا علاوه برتسهیلات دولت، 10 میلیون هم برای نازک کاری به خانوارهای تحت پوشش خود بپردازند که این پول هنوز داده نشده است و به نظر می رسد اگر حین ساخت پول تزریق شود، مردم هم بتوانند خانه های بزرگ تر و کامل تری تحویل بگیرند.
در این زمینه مهندس جودی می گوید: کمیته امداد با ما تفاهم کرد تا خانه های هر روستا یک شکل ساخته شود و مشخص نباشد خانه کمیته امدادی کدام است و همان وام 30میلیونی و پنج میلیونی بلاعوض و هشت تن سیمان را به روستاها هم می دهیم اما خانه در حد 43تا 44 میلیون تومان تمام می شود و بقیه را یا خود مردم برای پیمانکار کارگری می کنند یا این که نقدی می دهند، بهزیستی و کمیته امداد نیز از این مابه التفاوت تا سقف 10 میلیون را متقبل می شود تا بعد از این که پیمانکاران کار سفت کاری را تمام کردند و خانه امکان سکونت داشت با این 10میلیون نازک کاری صورت بگیرد.
تفاهم بسیج سازندگی با بهزیستی برای ساخت خانه
درباره ساخت و تعمیر مسکن منازل افراد تحت پوشش بهزیستی با رئیس اداره بهزیستی شهرستان سرپل ذهاب نیز صحبت کردیم. ویسانی با بیان این که حدود چهارهزار مددجوی بهزیستی در این زلزله آسیب دیده اند و از این تعداد هزارو200واحد تخریبی داشتیم، اظهار کرد: قرار شد برای ساخت خانه ها به ازای هر خانوار با شرایط مختلف 10 میلیون وام ساخت داده شود. یک تفاهم هم با بنیاد مسکن و بسیج سازندگی داشتیم تا خانواده هایی که خودشان نمی توانند خانه ها را بسازند، بسیج سازندگی کار را انجام دهد. تا الان حدود 450خانوار گفته اند ما خودمان نمی توانیم بسازیم که کار این 450واحد شروع شده است.خانه هایی هم که می سازیم 85 متری، دو خوابه و کلید تحویل است یعنی مرحله نازک کاری نیز صورت می گیرد.
رئیس اداره بهزیستی سرپل ذهاب خاطرنشان می کند: بسیج سازندگی تعهد داده است که این 450خانوار تا سه ماه آینده به خانه خود بروند و ما پیگیر هستیم تا خانه مدد جوهای دیگر هم تا اردیبهشت و خرداد به پایان برسد.
در بخشی از روستای شنقال خالدی کارگران و لودرها در حال پی کنی مدرسه جدید روستا هستند. مدرسه قدیمی تخریب نشده و همچنان نظاره گر این ساخت و سازهاست اما به واسطه ترس مردم از تخریب کامل در جریان پس لرزه ها، بچه ها در کانکس درس می خوانند و منتظر می مانند تا مدرسه نونوار خود را برای سال آینده تحصیلی داشته باشند.
به طرف روستای «میرمیرو» حرکت می کنیم. روستایی کوچک در کنار جاده فرعی و چند تک درخت قطور که نشان از قدمت روستا دارد. نوای اذان که در روستا می پیچد به ما می فهماند که اهالی روستای میرمیرو از مردمان شریف ونجیب اهل سنت هستند. این جا هم به جز خانه هایی انگشت شمار بقیه ویران شده اند.23 واحد تخریبی وجود دارد که همگی مرحله فونداسیون ریزی را گذرانده اند و برخی هم اسکلت فلزی دارند. این اسکلت ها را به صوت پیچ و مهره ای بنا می کنند و در کارخانه انواع تست های مقاومت را گذرانده اند. در زمانی که ما در روستا بودیم ظاهرا کاری انجام نمی شد و تعطیل به نظر می رسید برای همین با یکی از اهالی به ضیافت چایی نسبتا تلخ همکلام می شوم، او می گوید سرعت شان خوب بوده اما یک هفته ای است که کارگران برای استراحت به دیار خود رفته اند و کار خوابیده است. این جا همه ساکنان خانه های تخریبی روستا کانکس دارند و برخی هم که ندارند خانه های شان تعمیری تشخیص داده شده است. در میرمیرو حتی مردم کمک مالی هم به پیمانکار داشته اند تا کار سریع تر و بهتر پیش برود. نکته جالب در این روستا بازدید ما از دو خانه تعمیری بود، خانه هایی بزرگ و تقریبا نوساز و بزرگ تر و زیباتر از خانه های خودمان در تهران که تنها ترک های کمی در گوشه های دیوارها به چشم می خورد و با این وجود همسر و فرزندان صاحب خانه از ترس حاضر نبودند زیر این سقف ها بروند و زندگی کنند و هنوز حضور در چادر را ترجیح می دادند. با آن ها صحبت کردیم و حتی یکی از کارشناسان همراه ما که متخصص سازه های زلزله بود توضیح داد که این خانه ها امکان سکونت دارند اما مشکل همین ترس و حالت روحی است که هنوز با وجود گذشت سه ماه و کمتر شدن پس لرزه ها وجود دارد.
از میرمیرو به روستای «کوییک عزیز» می رویم. این روستا در دامنه رشته کوهی که از شرق به غرب و به سمت مرز با عراق کشیده شده است قرار دارد و نامش ما را به یاد یکی از محصولات جدید شرکت سایپا می اندازد. یکی از روستاهای بزرگ منطقه که زلزله، تمام خانه هایش را ویران کرده و همان روستایی است که رهبر معظم انقلاب نیز در آن حاضر شدند و برای اسکان مردم، تذکراتی به مسئولان دارند.
در روستای کوییک عزیز 240واحد احداثی وجود دارد که از این تعداد 53 فونداسیون ریخته و 43 اسکلت نیز بنا شده است. از پیمانکار این بخش درباره علت تعداد کم خانه های شروع شده نسبت به تعداد کل تخریبی ها می پرسم که پاسخ می دهد: در این روستا به دلیل حضور صددرصدی اهل سنت و عمل مردم به فقه شافعی، وام با سود بانکی را درست نمی دانند، بر این اساس هنوز تعداد زیادی از مردم اقدام به گرفتن وام نکرده اند و منتظر کمک های خیران به صورت قرض الحسنه هستند و در کانکس ها زندگی می کنند.
در گوشه ای از روستا نیروهای قرارگاه حاج احمد متوسلیان سپاه در حال ساختن خانه هایی از جنس ال اس اف هستند. خانه هایی که از نوعی فوم در دیواره آن ها استفاده می شود و می گویند ضد زلزله بوده و یک ماهه نیز ساخته می شود. دو نمونه از این واحدها تکمیل شده است اما هنوز کسی در آن ها ساکن نیست. برخی روستاییان به خانه ای که با آهن و سیمان و آجر ساخته نشده باشد اعتقادی ندارند و شاید همین موضوع باعث شده است آن ها به این نوع از سازه ها علاقه نداشته باشند.
ناهماهنگی میان دستگاه ها
یکی از مشکلات در روزهای بعد از زلزله تا به امروز ناهماهنگی میان دستگاه هاست. این موضوع در روستای کوییک قابل مشاهده است و برخلاف روستاهای دیگر که خانه ها به صورت یکسان و با هزینه مشابه در حال ساخت توسط یک نهاد هستند، در کوییک می توان حضور چند نهاد و دستگاه را در اسکان موقت و دایم دید که می تواند در افزایش زمان و هزینه ها اثر داشته باشد. همچنین موضوع حضور خیران نیز در این روزها به دغدغه ای بدل شده است.
خیران را راهنمایی می کنیم
مهندس جودی در این خصوص معتقد است: یک گروه می آید و می گوید دو یا سه میلیارد تومان جمع کرده است و می خواهد یک روستا را بسازد. الان 21هزارخانه خراب شده و یک خیر می خواهد 50خانه بسازد. توصیه ما این است که پول را به سمتی که متولی ندارد، هدایت کنند. مسکن متولی دارد و مردم خودشان وام می گیرند و خانه می سازند شما بروید مساجد و بناهای عمومی را بسازید. فضاهای دامی متولی ندارد یا روی اشتغال مردم کار کنید. هر روستایی می رفتیم می دیدیم یک خیر یک یا دو خانه ساخته و بقیه مردم ایستاده اند و منتظر خیر هستند تا مجانی کار بشود. مردم باور نمی کنند و می گویند علی دایی می آید و کل منطقه را می سازد. با تک تک این افراد مذاکره کردیم تا این پول را هدایت کنیم و به کار بازسازی لطمه نخورد. سرجمع کمک های مردمی به 50میلیارد تومان هم نمی رسد در حالی که هزینه بازسازی 4هزار میلیارد تومان می شود.این کار فقط باعث تاخیر در بازسازی می شود. یک گروه آمدند و گفتند می خواهیم روستا را بسازیم که مجبور شدیم به زور نیروی انتظامی بیرونشان کنیم. ما گفتیم که به جای ساخت 50خانه، در نازک کاری 200 خانه ای کمک کنید که صاحبان آن نیازمند هستند.
در روستاها کار سرعت نسبتا خوبی دارد
در مجموع به نظر می رسد در روستاها کار سرعت نسبتا خوبی دارد و طبق آن چه دیدیم و شنیدیم می توان امید داشت حدود 14هزار منزل تخریبی روستایی تا اواخر خرداد سال آینده بازسازی شوند و حداقل مردم در مرحله سفت کاری، منازل خود را تحویل بگیرند. مشکل دیگر اما خانه های تعمیری هستند که قرار نیست دولت برای ساخت آن ها پولی بدهد وصرفا مبلغی به عنوان وام یا بلاعوض خواهند داشت تا تعمیرات خود را نیز انجام دهند. ضمن این که زدودن ترس و دلهره از روح و روان زلزله زدگان که شاهد زمین لرزه مهیب آبان بوده اند نیز نباید فراموش شود.
در بازسازی دقت کنیم، منطقه روی گسل است
شاید حضور تیم های روان شناسی در این روستاها و گفت وگو با مردم بتواند در این موضوع اثرگذار باشد. در کنار این دو مسئله بحث دقت در بازسازی و رعایت نکات ایمنی نیز اهمیت بسیاری دارد. نباید فراموش کنیم که این منطقه روی گسل قراردارد و ممکن است دوباره دچار چنین زلزله مهیبی شود که در این صورت با مقاوم سازی خانه های جدید و قدیم می توان خسارت های آینده را به اندازه بسیار زیادی کاهش داد.