روزنامه جهان صنعت
1396/11/26
همهپرسی و منطق آن
محمد هدایتی - حسن روحانی امسال و در سالگرد انقلاب، راه حل اختلافات در کشور را رجوع مستقیم به آرای مردم و برگزاری همهپرسی دانست. این گفته با واکنشهای مختلف مواجه شد و بهخصوص مورد انتقاد محافظهکاران قرار گرفت. این گفته را باید از طریق بازاندیشی در ایده همهپرسی و درنظر گرفتن منطق زیربنایی آن سنجید.تفاوت اساسی حکومتها در جوامع مدرن و سنتی احتمالا مبنای مشروعیت آنهاست. در جوامع سنتی که البته تفاوتهای بسیاری میان آنها دیده میشود، مبنای مشروعیت چیزی است غیر از جمهور مردم و از این رو عموما نظر و خواست فردی یا گروهی خاص حاکم فصلالخطاب تصمیمگیریهاست. بنابراین این نظامها کمتر با بنبستهای سیاسی در زمینه شیوههای اداره جامعه مواجه میشدند. در جامعه مدرن اما وضعیت متفاوت است. مدرنیته خواست مردم را به عنوان مهمترین و اساسیترین مبنای مشروعیت قرار داده است که در آن تصمیمات و شیوه اداره جامعه، در نهایت مشروعیتش را از مردم میگیرد. از سوی دیگر نظامهای حکمرانی مدرن مبتنی هستند بر تفکیک قوا و تکثر تصمیمگیرندگان در ساحتهای مختلف. از این رو ممکن است بر سر مسایلی، درباره شیوه کار و چگونگی تصمیمگیری، اختلاف نظرهای بنیادی پیش بیاید؛ اختلافهایی که نتوان از طریق چانهزنی و مذاکره آن را حل کرد. چنین شرایطی زمانی حاد میشود که این احساس به وجود آید که جامعه حول این اختلاف نظرها خصلت قطبیشده یافته است یعنی درباره یک مساله دستهبندیها و دیدگاههای مختلفی وجود داشته باشد. این یکی از اساسیترین چالشها در نظامهای سیاسی مدرن بوده است و هر نظامی تلاش کرده است برای عبور از این اختلافها و بنبستها، تمهیداتی بیندیشد، نهادهایی را در نظر بگیرد یا اینکه سازوکارهایی را تعریف کند. در نظام سیاسی ما و در اصول مختلف قانون اساسی، برای چنین موارد و بنبستهایی برگزاری همهپرسی یا رفراندوم پیشبینی شده است. مثلا در اصل 59 همهپرسی به صراحت پیشبینی و بر آن تاکید شده است. این به خودی خود مسالهای برای یک نظام سیاسی نیست. پس از چند دهه از انقلاب، طبیعی است که آرایش نیروها تغییر یافته، شرایط اجتماعی دگرگون شده و دغدغههای جدیدی به وجود آمدهاند. بنابراین درباره مسایلی که چند دیدگاه مختلف در جامعه درباره آن وجود دارد میشود به آرای عمومی رجوع کرد و این نه به معنای بر هم زدن امور است و نه براندازی بلکه کنشی است دموکراتیک و ادای خواستی که در قانون اساسی پیشبینی شده است.
hedayati.mohammad@yahoo.com
سایر اخبار این روزنامه
پرونده سید امامی را دنبال میکنیم
آینده سیاسی «بیبی» در ابهام
معافیتهای مالیاتی هدفمند شد
سنگاندازی در مسیر بازار مشتقه ارز
اولین واگذاری شرکتهای زیرمجموعه سیستم بانکهای دولتی
«کطبس» اطلاعات داد
بررسی عملکرد «اورژانس اجتماعی»؛
همه تناقضگوییهای آقای دبیرکل؛
حال ما را هم مراعات کنید!
در باب دلار 5000 تومانی!
«جهان صنعت»عملکرد نهادی نوظهور را در بازار فیلم و سریال کشور بررسی میکند؛
بوی توطئه به مشام می رسد
آنفلوآنزای فوقحاد پرندگان بیخ گوش پایتختنشینان؛
موج دستگیری دلالان
مصوبه جنجالی مجلس برای واریز یک درصدی درآمد به خزانه؛
جادهها در غیاب نظارت جدی همچنان قربانی میگیرند
تیراندازی اطراف ساختمان آژانس امنیت ملی آمریکا
جوابیه شرکت ملی گاز ایران
اقدام قهری در بازار جواب نمیدهد
همهپرسی و منطق آن