سرپل ذهاب؛ کوچ از چادر به کانکس

هادی محمدی – در قسمت اول گزارش از مناطق زلزله زده استان کرمانشاه به موضوع اسکان موقت زلزله زدگان در مناطق روستایی پرداختیم و امروز در قسمت دوم این گزارش به شهر سرپل ذهاب که کانون اصلی زلزله بوده است و بیشترین تلفات و خسارت ها را نیز داشته می پردازیم .
 
محله «فولادی» بیشترین تخریب رادارد
در داخل شهر سرپل ذهاب وضعیت با روستاها تا حدود زیادی متفاوت است. در محله ای مانند "فولادی" که بیشترین تخریب را شاهد بوده و اتفاقا محلی است که رهبر انقلاب در بازدید خود آن جا را برای سخنرانی میان مردم انتخاب کردند ، اردوگاه زلزله زدگان با کانکس پر شده و تقریبا جایی نیست که خانواده ای در چادر باشد مگر این که آن خانواده در کنار کانکس چادر خود را نیز جمع نکرده باشد.
کمبود سرویس های بهداشتی


تعداد زیاد کانکس ها در سه محله زعفران ، خیابان شهید باهنر و پایانه مسافری کمتر دیده می شود و بیشتر مردم هنوز در چادر به سر می برند. به میان شان که می روی دنیایی از غم و مشکل و البته امید دارند . غم از دست دادن عزیزان تا غم خانه و کاشانه و اسباب و اثاثیه منزل . هر جا که می رویم مردم با خوشرویی پذیرای مان می شوند و از دردهایشان می گویند ، دردهایی که سعی داریم اگر کاری هم از دستمان برنمی آید، گوش شنوایی باشیم برای داشته ها و نداشته هایشان. مشکل کمبود سرویس های بهداشتی از جمله توالت و حمام مهم ترین مشکل اردوگاه های زلزله زدگان در این دوره از اسکان است . مشکلی که به ویژه برای زنان و بچه ها سختی های بیشتری به همراه دارد و نزدیکی به فصل گرما نیز می تواند دغدغه ها را افزایش دهد . برخی کانکس های اهدایی سرویس بهداشتی از سوی مردم یا نهادها دیده می شد که مورد استفاده قرار نمی گرفت و مردم مشکل را در همکاری نکردن شهرداری می دانستند.بعضی نیز از جمع آوری نشدن زباله گلایه می کردند . در منطقه پایانه مسافری تعداد زیادی از خانوارها در چادرهایی زندگی می کنند که در یک پارک عمومی و روی فضای سبز برپا شده است . مردم در این منطقه نیز گلایه سرویس بهداشتی داشتند و البته قطع شدن آب و حتی این شایعه ناجوانمردانه که شهرداری می خواهد آن ها را از پارک خارج کند تا فضای سبز برای شهر آزاد شود .
کمبود هنوز وجود دارد
مهندس حیدری شهردار سرپل ذهاب را پای گفت وگو با خراسان آوردیم و از این گلایه ها و مشکلات پرسیدیم . وی در پاسخ درباره ایجاد کانکس های سرویس بهداشتی ، اظهار کرد: ما تا آن جایی که به صورت اردوگاهی و مجموعه ای بوده، حمایت کردیم و اکنون موضوع انفرادی ها ، شخصی ها و کسانی که بیمار یا سالخورده دارند مطرح است و روزانه با تعداد زیادی درخواست روبه رو هستیم. با این اوصاف دوباره کارشناسی کردیم و لکه گیری می کنیم تا جاهایی که جا مانده را درست کنیم.وی افزود : نزدیک 600سرویس بهداشتی و حدود 400حمام نصب کردیم . بخش های نظافت و مایع دست شویی را شهرداری انجام می دهد و کانکس و سازه های جدیدی برای سرویس های بهداشتی در حال ساخت داریم .  البته یک سری از این کانکس ها را خیران آورده اند و زمانی که می رویم تا آن ها را جابه جا و نزدیک به شبکه آب و فاضلاب نصب کنیم، مردم راضی به جابه جایی نمی شوند و  دوست دارند نزدیک چادر یا کانکس آن ها باشد که این موضوع مشکل آفرین است.شهردار به مشکل آینده نیز اشاره دارد و می گوید : متاسفانه برخی از مردم حاضر نیستند سرویس ها را چند متر دورتر قرار دهند و نزدیک کانکس چاله فاضلاب می زنند ، در حالی که این چاله با گرم شدن هوا عامل بیماری های عفونی زیادی می شود. ما به لحاظ فنی بیش از ظرفیت، سرویس بهداشتی احداث کرده ایم اما بیشتر چادرها و کانکس هایی که می بینید بیش از 40درصدشان خانه های تعمیری دارند و با ریختن ترس شان از زندگی زیر سقف یا با پایان تعمیر خانه ها، همین تعداد سرویس هم جواب گو خواهد بود.
افزایش 5برابری زباله در سرپل ذهاب
حیدری به موضوع جمع آوری زباله نیز اشاره دارد و در این باره می گوید : تولید زباله در این شهر حداکثر 20تن در روز بوده اما الان به بیش از 110تن رسیده است ضمن این که به دلیل تغییر الگوی مصرف، زباله ها حجیم شده اند.  ما در طول شبانه روز فعالیت می کنیم اما میزان زباله خیلی زیاد و مکان دپوی زباله هم دور بوده و همین کمبودهایی ایجاد کرده است. البته تعداد برداشت زباله ما زیاد شده و برخی مکان ها نیز به خاطر وجود چادرها و کانکس ها دسترسی به سطل زباله سخت و زمان بر است، با این حال ناوگان خود را 5 برابر کرده ایم و بعضا تا 10 بار جمع آوری زباله در روز انجام می دهیم.
تکذیب اخراج زلزله زدگان از پارک ها
شهردار سرپل ذهاب در واکنش به شایعه جمع آوری اردوگاه هایی که در پارک ها هستند یا قطع آب در این مکان ها نیز
گفت : فضای سبز ما بعد از زلزله با حضور زلزله زدگان، 100 درصد تخریب شده است ضمن این که در برخی مواقع طبیعی است که پمپ آب بسوزد یا لوله بشکند یا برق قطع شود و چند ساعت قطعی داشته باشیم اما مورد ویژه ای نداشتیم. موضوع خارج کردن آن ها از فضای سبز هم قطعا دروغ است و ما این عزیزان را برادر و خواهر و همشهری خود می دانیم. متاسفانه جو سیاسی و فرافکنی وجود دارد در حالی که حتی مواردی بوده  که در شرایط بد جوی به دلیل  خرابی یک پمپ تا صبح درگیر تعمیر بودیم تا به سرعت حل شود زیرا این پمپ ها و سرویس های بهداشتی برای شرایط معمول بوده و نه پمپی که 90روز بدون انقطاع کار کند ضمن این که الان امکان تعویض هم  وجود ندارد و نمی توانیم خدمات رسانی را برای تعویض پمپ چند روز تعطیل کنیم.مسئه دیگر در میان چادرهای زلزله زدگان که با شکایت آن ها همراه است موضوع آب سرد و گاهی کم فشار برای شست وشوی ظروف و لباس هاست که مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرده است و باید فکری برایشان کرد . در این میان عملکرد وزارت نیرو و اداره برق شهرستان قابل تقدیر است و تقریبا همه افرادی که با ما صحبت کردند از وضعیت برق رضایت داشتند به ویژه این که بدانیم امروز گرمایش چادرهای زلزله زدگان با برق تامین می شود و مصرف برق را در این شهرستان چند برابر کرده است.
...و زندگی در سرپل جریان دارد
به بخش های غیر تخریب شده شهر که می روی کمی از نگرانی ها کاسته می شود ، جایی که زندگی جریان دارد. مغازه ها باز هستند و مردم به خرید می پردازند.نانوایی ها پخت می کنند و رستوران ها خدمات می دهند و بانک ها هم این روزها از همیشه شلوغ تر به نظر می رسند . با بعضی از کاسب های محلی که صحبت می کنم دل پردردی دارند . از کاسبی که رونق گذشته را ندارد تا اجاره هایی که عقب افتاده است و حالی که برای کاسبی نیست . مغازه داری لباس های زنانه و بچه گانه می فروخت ، در بازارچه ای که مغازه های آن را شهرداری اجاره می دهد، می گوید : کسب و کار بعد از زلزله هنوز خوب نشده است و برخی هم مغازه ها را باز نکرده اند البته شهرداری نیز فعلا اجاره نمی گیرد . مغازه دار دیگری اسباب بازی می فروخت میزان جنس های مغازه به خوبی نشان می داد که خیلی کار را جدی نمی گیرد . عکسی در موبایل اش به من نشان داد که دو پسرعمویش مرده بودند و خودش هم پایش را عمل کرده بود، با بغضی در گلو می گفت برای فراموشی مشکلات و غم ها چند ساعتی می آید. دل و دماغی برای فروش نداشت هرچند بهانه ای شد تا برای پسرم اسباب بازی بخرم.
تعدادبیشتر چادرها از کانکس ها
دیدن این همه چادر در کنار تک کانکس هایی در شهر کمی ابهام آمیز است و شاید همین تصویر است که بسیاری را در شهرهای دیگر به این اعتراض می کشاند که چرا کانکس به زلزله زدگان داده نمی شود؟ موضوع را با مهندس جودی مطرح کردیم و خواستیم تا پاسخی برای این ابهام بزرگ و درد آور داشته باشد . وی در پاسخ اظهار کرد: برنامه ریزی اولیه ما این بود که برای واحدهای 100 درصد تخریبی شهر پنج میلیون تومان به عنوان اجاره بها دهیم که در این شهر و شهرهای اطراف مستاجر شوند تا این چندماه زمستان به پایان برسد . برای روستاها هم سه میلیون درنظر گرفتیم تا با مصالح باقی مانده از خانه هایشان یک سقف موقت درست کنند، برنامه این بود که کمک نقدی به مردم داده شود تا مردم انتخاب کنند. کسی اگر می خواهد کانکس بخرد و کسی هم اگر می خواهد خودش یک منزل موقتی بسازد یا منزل اقوام برود یا اجاره کند. بعد دیدیم در فصل سرما مردم اذیت می شوند و شاید همه هم نتوانند خودشان کانکس بخرند بنابراین قرار شد برای 21هزار خانه 100 درصد تخریبی، هشت هزار کانکس را سپاه و دو هزار کانکس را ارتش به مبلغ هرکدام هفت میلیون تومان برایمان بسازند که این کار صورت گرفت و حتی سپاه هشت هزارو300کانکس ساخت. هزار کانکس را هم خودمان در انبار داشتیم و 3500 عدد هم از کمک های مردمی و خیران رسید. در روستاها توزیع کانکس را شروع کردیم و در شهر هم آزاد گذاشتیم . 15هزار کانکس در مناطق توزیع شده و سه هزار و 400 نفر هم پول نقد گرفتند . 300نفر دیگر افرادی هستند که خانه آن ها از نظر ما تخریب است و باید بکوبند و بسازند اما هنوز اتاق های سالم دارد که بشود کانکس نگرفت و پول هم ندادیم و گفتیم در زمان ساخت منزل می توانند آن پول بلاعوض را از ما بگیرند از سوی دیگر تعدادی از این 21هزار نفر از منطقه رفته اند و به ما هم مراجعه نکردند و شاید هزار نفر باشند که تعیین تکلیف نشدند و کانکس هم داریم که اگر بخواهند بدهیم.
وی ادامه داد: کانکس که داده می شود دلیل ندارد که چادر جمع شود زیرا مردم کلی وسایل داشتند که در چادر می گذارند و علت این که منطقه را پر از چادر می بینید همین است . همچنین ما 50هزار واحد تعمیری داشتیم که باید خانه ها تعمیر می شد که به آن ها کانکس و پول نمی دهیم اما به سرعت وام تعمیر داده ایم تا خانه را تعمیر کنند. خیلی ها تعمیر کردند حتی برخی خانه ها سالم است . او به خانه ای که در آن اقامت داریم اشاره می کند و می گوید : همین خانه را صاحب اش به ما اجاره داده اما خود او در چادر زندگی می کند و می گوید، من می آیم اما بچه من از پس لرزه ها می ترسد. ما هم قرار نیست به همه خانه ها و هر ترسی یک کانکس بدهیم  ضمن این که همین چادرها و کانکس ها باعث شده تا راه تردد در کوچه ها مسدود شود . ما در این کوچه ها می خواهیم ساخت و ساز کنیم و در این شهر سه هزار واحد آواربرداری کردیم . برخی تعمیری ها پول تعمیر را گرفته اند اما هنوز در چادر زندگی می کنند همه این ها چهره عمومی منطقه را با چادر نشان می دهد . من به دوستانی که مخالف پول دادن به جای کانکس بودند گفتم روزی که خانه ها ساخته شود، کانکس ها جمع نمی شود و همه آن ها محلی برای مشاغل کاذب می شوند و این به مصلحت آینده شهر نیست.مهندس جودی به خاطره جالبی نیز اشاره می کند و می گوید : یک جا برای بازدید رفتیم. یک پیرمردی گفت به من کانکس ندادید با او رفتیم تا خانه اش را ببینیم، در راه گفت من یک کانکس گرفتم اما دو همسر دارم و برای همسر دوم خودم هم می خواهم.
یکی از اتفاقات خوبی که در این زلزله به چشم می خورد موضوع سامانه پایش آنلاین بازسازی مناطق زلزله زده است که از شروع بازسازی زلزله کرمانشاه آنلاین شده و همه ستادها به صورت همزمان می توانند اطلاعات را ببینند .در این سامانه هر متقاضی با یک کد ملی مشخص شده و در آن همه اطلاعات وی را از جمله این که کانکس گرفته یا پول گرفته یا چه تسهیلاتی گرفته است  می توان بازیابی کرد ضمن این که اگر فردی ادعا کند وام یا کانکس یا بلاعوض نگرفته، با مراجعه به این سایت متوجه می شود که در چه وضعیتی است. این سامانه در طول بازدیدهای ما استفاده بسیار زیادی داشت و دوستان بنیاد مسکن که همراه مان بودند با حضور مردم برایشان مشخص می کردند که پرونده بازسازی آن ها در چه مرحله ای است و این که چه کسی کانکس یا پول بلاعوض گرفته است .
مردم زلزله زده انتقاد و مشکلاتی دارند از پارتی بازی در دادن کانکس یا پاسخ گو نبودن مسئولان شهری ، از مشکلات بهداشتی و سرعت کم در دادن وام و دادن پروانه های شهرداری اما برآیند همه مشکلات و آن چه در چهره این مردم صبور می توان دید امید به آینده است. تشکر خاضعانه مردم صبور سرپل ذهاب از مردم بزرگ ایران که در سخت ترین روزها ، مردمان این منطقه را که در دوره ای سینه ستبر ایران عزیز بودند، فراموش نکردند و مهرشان را روانه آن جا کردند.
 بچه ها با نشاط و شادی بازی می کنند و در کنار چادرها به سختی درس می خوانند. خواستم با چند نفرشان سلفی بگیرم دیدم نمی خندند ، خانمی آن جا بود خطاب به کودکان گفت بخندید شما امید آینده سرپل هستید و باید این پیام را به ایران بدهید که سرپل به آینده امید دارد .
ما و یک جشن تولد
دیگر شب شده و باید به محل اقامت مان که از جمله خانه های تعمیری در شهر است بازگردیم. بوی غذای گرم در میان چادرها و تعارف مردم بی پیرایه آن ها برای صرف چای یا شام ساده ای که داشتند ما را شرمنده محبت شان می کرد و سعی می کردیم تا مزاحمت ایجاد نکنیم اما در برابر یک دعوت نتوانستیم مقاومت کنیم . در چادری مجلس جشنی برای سالگرد تولد 4 سالگی دختربچه ای برپا بود که پدرشان به دلایلی خانواده را با همسر و دوفرزندش ترک کرده بود . آیناز آن شب قرار بود میزبان بقیه همسن و سال هایش در میان چادرها باشد و ما دقایقی برای عرض تبریک و تقدیم هدیه ای ناقابل داخل شدیم و سعی کردیم فضای شادی ایجادکنیم . مشکل عمده این بانوی سرپرست خانواده که علاوه بر بچه ها، سرپرستی مادر کهنسالش را نیز برعهده داشت، موضوع صاحب خانه اش بود که حاضر به همکاری برای دادن کانکس یا پول به مستاجرش نمی شد که بعد از سفر ما و با همکاری بنیاد مسکن کانکس به وی اهدا شد که شاید بزرگ ترین برکت سفر ما نیز همین باشد.در مسیر برگشت از مقابل امامزاده احمد ابن اسحاق(ع) از نوادگان امام موسی کاظم (ع)، مصلای نماز جمعه و بیمارستان شهدا عبور کردیم که تخریب شده بودند و نشان می داد که باید در ساخت اماکن عمومی و غیر خصوصی هم نظارت و توجه بیش از گذشته ای داشته باشیم.