اقتصاد ایران قفل شد

محمدقلی یوسفی*- علامت نادرست دولتمردان به اقتصاد موجب سلب شدن اعتماد مردم شده و همین موضوع باعث آن شده که مردم سیاست‌های دولتمردان را نادیده بگیرند و بدون توجه به آنچه این مقامات اعلام می‌کنند خود مسیر درست برای حضور در بازار را پیدا کنند‌. سیر صعودی هزینه‌های دولت و ناتوانی دولت در حمایت از بخش تولید دولت را ناچار کرده بازار واردات را آزاد بگذارد‌. در چنین شرایطی که قیمت ارز بالا می‌رود واردکننده‌ها می‌توانند کالاهای مورد نیاز داخلی را با قیمت‌های بیشتری وارد کنند و از این طریق به درآمدهای هنگفتی برسند، در مقابل اما صادرکنندگان نیز درآمدهای ارزی خود را به اقتصاد کشور تزریق نمی‌کنند و آن را در کشورهایی همچون امارات متحده عربی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری می‌کنند‌. از طرفی منابع درآمدی دولت پایین است و توانی برای حمایت از بخش تولید در کشور ندارد بنابراین چنین شرایطی دولت را در یک بن‌‌بست کامل اقتصادی قرار داده است‌. برای چنین شرایطی می‌توان معادله‌ای را طراحی کرد که صورت این معادله را ریال و مخرج آن را ارز تشکیل می‌دهد، از آنجا که صورت چنین معادله‌ای به راحتی می‌تواند با چاپ پول توسط بانک مرکزی رشد کند اما مخرج این کسر یا خیلی کند حرکت می‌کند یا اصلا حرکتی از سوی آن صورت نمی‌گیرد. همین موضوع باعث می‌شود نرخ دلار افزایش‌های شدیدی داشته باشد‌. از طرفی نمی‌توان کاهش نرخ سود بانکی را به عنوان یکی از مقصران این شرایط دانست چراکه با وجود ابلاغ نرخ سود کاهشی بانک مرکزی به بانک‌ها باز هم نرخ سودهایی که در بانک‌ها وجود دارد بالاتر از 18 درصد است‌. بنابراین چنین اوضاع نابسامانی تنها ریشه در سیاست‌های نادرست اقتصادی دارد و دولتمردان باید پاسخگوی چنین شرایطی باشند. در غیر این صورت نمی‌توان انتظار کاهش نرخ دلار را در آینده نزدیک داشت‌. از طرفی شکاف قیمت‌های داخلی با بازارهای جهانی نیز مزید بر علت شده و به بحران‌های بیشتری در اقتصاد کشور دامن زده است‌. در چنین شرایطی و به دلیل کاهش ارزش پول ملی با اوج گرفتن قیمت ارز، نتیجه‌ای جز قفل شدن اقتصاد را نمی‌توان برای کشور متصور شد‌. به عبارتی ادامه‌دار شدن این نابسامانی‌ها منجر به به‌کارگیری سیاست‌های غلط جدیدی می‌شود به‌گونه‌ای که قیمت کالاها افزایش می‌یابد و بانک مرکزی ناچار خواهد بود پول بیشتری چاپ و به اقتصاد تزریق کند‌. بنابراین به نظر می‌رسد به دلیل شرایط بحرانی در فضای بین‌الملل و به دلیل شرایط رکودی حاکم بر اقتصاد کشور و به دلیل کسری‌های بودجه‌ای که دولت متحمل می‌شود دولت مجبور می‌شود به چاپ پول بیشتر در اقتصاد متوسل شود که در پی آن تورم بر مدار صعودی قرار می‌گیرد‌. با این اوصاف چشم‌انداز روشنی را نمی‌توان برای اقتصاد ایران متصور شد و هر چه می‌گذرد بحران تشدید می‌شود‌.
* عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی