کنفرانس بازسازی عراق و رقابت منطقه ای و جهانی

کنفرانس بازسازی عراق که از مدت ها قبل قرار بود در کویت برگزار شود، دیروز دوشنبه با حضور صدها شرکت و ده ها کشور و مقامات بلند مرتبه خارجی   آغاز به کار کرد. این کنفرانس به طور مشترک با همکاری عراق، کویت و سازمان ملل برگزار می شود. هدف عراق از این کنفرانس این است که بتواند 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای بیش از 200 پروژه کلان و نیمه کلان در این کشور به ویژه در مناطقی که زیر ساخت های آن در جنگ با داعش نابود شده، فراهم کند. در این میان، چند نکته درباره این کنفرانس حائز اهمیت است.
نخست؛ از همان ابتدای مطرح شدن موضوع برگزاری کنفرانس، مسئله دریافت کمک های بلا عوض یا قرض بوده است و عنوان " مؤتمر المانحین " که بر آن اطلاق می شد بر همین اساس است. اما از چندی قبل مشخص شد که این کنفرانس در درجه اول برای جذب سرمایه گذاری و نه کمک بلا عوض است. حتی عنوان رسمی کنفرانس که " اعادة اعمار العراق (بازسازی عراق) " است نشان می دهد چرخشی در اهداف طرف های خارجی صورت گرفته است.
دوم؛ واهمه برخی کشورها از حضور در کنفرانس و تمایل نداشتن به دادن کمک های مستقیم به دولت عراق است. عراق در صدر کشورهای متهم به  فساد اداری و اقتصادی در  جهان قرار دارد و احتمالا این موضوع نقش جدی در تغییر هدف کنفرانس از کمک های بلا عوض و قرض به سرمایه گذاری داشته است. از همین رو ژاپن اعلام کرده کمک های خود را به جای دولت عراق در اختیار سازمان ملل قرار خواهد داد.
سوم؛ این کنفرانس را نباید یک کنفرانس صرفا اقتصادی دانست. کنفرانس بازسازی عراق نقش مهمی در ترسیم نفوذ کشورها در آینده عراق و حتی محدود کردن برخی کشورهای دیگر دارد. این کشورها علاوه بر کسب سود سرشار ناشی از سرمایه گذاری، جای پای خود را در بغداد محکم خواهند کرد. چشم ها اکنون به سمت سعودی هاست تا ببینند میزان سرمایه گذاری یا کمک آن ها چه اندازه خواهد بود. این کمک ارتباط تنگاتنگی با نقش آفرینی آینده ریاض در عراق خواهد داشت.


چهارم؛ بازی برد- برد این کنفرانس برای مقامات عراق و کشورهای سرمایه گذار است. علاوه بر امید به تسریع در بازسازی مناطق متضرر در عراق که به دلیل کسر بودجه به تنهایی از توان دولت عراق خارج است، نباید تردید کرد که سودهای کلانی از قرار دادها به جیب برخی از مقامات فاسد داخلی می رود و قطعا بسیاری از مسئولان از هم اکنون جیب های خود را برای این قراردادها دوخته اند.
پنجم ؛ محدود کردن حضور شرکت های داخلی عراقی برای مشارکت و سرمایه گذاری توسط کویتی ها در مسائلی مانند عدم صدور روادید، تلاش برای به چنگ آوردن سهم اصلی از بازار اقتصادی و نفوذ در عراق توسط شرکت ها یا کشورهای خارجی است. این که ایرانی ها نیز تا چه اندازه بتوانند از این بازار استفاده کنند یا به آن ها چنین مجالی داده شود، موضوعی مورد توجه است.دیروز اعلام شد محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه هم در این کنفرانس حضور می یابد.
ششم؛ چهار عامل در بازسازی و جذب سرمایه گذاری های خارجی در عراق نقش مهمی دارند: امنیت، بوروکراسی و فرار از آن، معافیت های مالی و تسهیلات به سرمایه گذاران خارجی و سهم نفوذ هر یک از کشورهای منطقه ای و بین المللی در آینده این کشور. این چهار مسئله تأثیر مستقیمی بر سرمایه گذاری ها دارد.
باید منتظر ماند و دید آیا انتظار بغداد از مبلغ مورد اشاره محقق خواهد شد. هر چند  دور از انتظار نیست که کشورهای غربی مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه همچون گذشته سهم مهمی دربازار بکر عراق داشته باشند اما به اعتقاد نگارنده میزان سرمایه گذاری سعودی ها و ایرانی ها موضوعی مهم و قابل اعتناست. آیا بازسازی عراق می تواند جنگی اقتصادی بر سر نفوذ میان ریاض و تهران در زمین عراق به وجود آورد؟ آیا سعودی ها با بذل و بخشش ایرانی ها را کنار خواهند زد؟ و پیش از همه آیا سعودی ها ضمانت های لازم برای سرمایه گذاری کلان در عراق را از بغداد دریافت خواهند کرد؟