دولت مقصر اصلی گرانی ارز

مهدی تقوی*- درآمد ارزی حاصل از نفت که قبل از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک عاید اقتصاد کشور می‌شد بر اساس صادرات یک میلیون بشکه‌ای در روز بود، اما پس از برجام میزان صادرات نفت کشور به 5/2 میلیون بشکه در روز با قیمت 60 دلار رسید. این واقعیت بیان می‌کند که درآمد ارزی کشور پس از اجرای برجام به مراتب افزایش بیشتری نسبت به قبل از آن داشته است. این موضوع حکایت از آن دارد که شوک‌های ارزی که این روزها با آن مواجه می‌شویم، تصنعی بوده و دلیل اقتصادی و علمی برای آن وجود ندارد‌. زمانی که دولت با کسری بودجه مواجه می‌شود، با چاپ پول سعی دارد درآمد پولی خود را افزایش دهد که تبعات تورمی دارد‌. در چنین شرایطی به جای آنکه دست به دامان درآمد پولی برای جبران کسری بودجه‌ای خود شود به بازار ارز روی آورده و سعی دارد با افزایش قیمت‌ها به درآمدهای سرشاری از این کانال برسد‌. یکی از سیاست‌های مثبت دولت حسن روحانی کاهش نرخ تورم از 40 به زیر 10 درصد بوده است اما اگر جولان قیمت‌ها در بازار ارز ادامه داشته باشد می‌توانیم به زودی شاهد تبعات تورمی آن نیز باشیم به گونه‌ای که در چنین شرایطی نرخ تورم باز هم به بالای 10 درصد و به کانال تورم دو رقمی بازمی‌گردد‌. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد قیمت واقعی دلار باید به‌گونه‌ای باشد که نرخ دلار در بازار آزاد به قیمت این ارز در بازار مبادله‌ای که پایین‌تر است برسد اما در شرایط فعلی گویی بازار روند معکوس به خود گرفته و قیمت مبادله‌ای نیز همگام با قیمت‌ها در بازار آزاد افزایشی شده است‌. با این اوصاف آنچه این روز‌ها با آن مواجه شدیم چیزی نیست جز اینکه دولت تنها به دنبال تامین کسری‌های بودجه‌ای خود است که این کسری بودجه را با افزایش قیمت دلار در بازار تامین می‌کند بنابراین افزایش قیمت دلار تا مرز پنج هزار تومان نیز چندان دور از دسترس باشد؛ چه آنکه دستیابی به چنین قیمتی تحت تاثیر نیروهای عرضه و تقاضا نیست و در واقع قیمتی است که دولت در بازار به آن دامن زده و در یک کلام باید گفت مقصر اصلی گرانی در بازار ارز دولت است‌.
* عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی