سیاست های نا امیدانه

گروه اقتصادی- سونامی افزایش قیمت‌ها در بازار ارز و سکه سوژه هر روز رسانه‌ها شده است‌‌. فروش در بازار بار دیگر متوقف شده و تابلوی معاملاتی صرافی‌ها از اعلام قیمت‌های روز بازار خالی شده است‌‌. سیاست‌های غلط دولت هم راه به جایی نمی‌برد و قیمت‌ها در بازار تخته گاز به جلو حرکت می‌کند‌.
در این بازار نابسمان ارزی هر بار یکی از مقامات لب به سخن می‌گشاید و با اعلام اینکه قیمت‌ها به زودی کاهشی می‌شود به التهابات بیشتری در بازار دامن می‌زند‌‌. در گوشه‌ای از این ادعاهای مقامات دولتی، هفته گذشته حسن روحانی در نشست خبری‌اش به فعالان بازار ارز اطمینان داده بود که ذخایر کافی برای ارز داریم و قیمت 4800 دلاری برای ارز صحت ندارد‌‌.
البته روحانی قبل‌تر هم به مردم اطمینان داده بود که خیال‌شان راجع به دلار راحت باشد و به نظر می‌رسد از زمانی که روحانی خیال مردم را برای دلار راحت کرد، نرخ دلار بیش از 200 تومان گران شده است‌‌. روز گذشته اما جولان قیمت‌ها نرخ دلار را به 4850 تومان نیز رساند و به نظر می‌رسد خیال مقامات زمانی به‌طور کامل راحت می‌شود که قیمت دلار تا 5000 تومان نیز بالا برود‌‌.
رییس کل بانک مرکزی نیز در تازه‌ترین اقدام خود دست به دامان سازمان مالیاتی شده است‌‌. ولی‌اله سیف در نامه‌ای به رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور ضمن معرفی خریداران عمده ارز به همراه میزان دلار خریداری شده از ابتدای سال‌جاری تا ۱۷ دی‌ماه، خواستار رسیدگی به مبادلات این اشخاص و اقدام لازم در خصوص وصول مالیات‌های متعلقه شده است‌‌.


رییس کل بانک مرکزی در این نامه آورده است با توجه به لزوم استقرار ثبات در بازار ارز، استمرار روند معرفی خریداران موصوف در راستای اجرای سیاست‌های کنترل بازار ارز و با هدف جلوگیری از اقدامات سوداگرانه و فعالیت‌های دلالی که منجر به کتمان درآمد واقعی و فرار مالیاتی می‌شود، بانک مرکزی به منظور ارتقای سطح تعاملات خود با آن سازمان تا سرحد امکان و شناسایی و وصول دقیق درآمدهای مالیاتی دولت، ضمن ردیابی و تشخیص دلالان ارزی، اقدام به استخراج و ارائه اطلاعات این اشخاص کرده است.
به نظر می‌رسد حال که اقدامات قبلی دولت با درهای بسته مواجه شده، این بار مقامات می‌خواهند با اهرم مالیات به ثبات برسند، ثباتی که قصد ندارد به این زودی‌ها در چهره اقتصاد کشور ظاهر شود‌‌.
در چنین شرایطی جای این پرسش خالی است که دولتمردان ما تا کجا می‌خواهند به این ادعاهای بی‌اساس خود در بازار ادامه دهند و هدف واقعی این مقامات از تکرار چند باره این ادعاها چیست؟
هجوم مردم به بازار
به نظر می‌رسد دولتمردان سعی داشته‌اند همانند سال‌های گذشته با افزایش یک باره قیمت‌ها منبع درآمدی جدیدی برای روزهای منتهی به پایان سال برای خود بسازند اما این بار شرایط عوض شد و درآمد حاصل از افزایش قیمت‌ها بیشتر از آنکه به جیب دولت برود به جیب دلالان و سوداگران بازار رسیده است‌.
از طرفی به دلیل نزدیک شدن به روزهای پایانی سال تمایل به خرید ارز از سوی مردم از هر زمان دیگری بیشتر شده اما بازار از خرید و فروش‌ها خالی است‌‌. هجوم مردم به صرافی‌ها برای تامین ارز شب عید بیشتر شده و همین مهم خود به تشدید بیشتر تقاضا در بازار دامن زده است‌‌ اما نکته مهم این است که صرافی‌ها باز هم درهای خود را روی خریداران خرد می‌بندد و دلارهایشان را در پستوهای خود برای روز مبادا پنهان می‌کنند‌‌. از طرفی در بازار روز گذشته ارز، تمامی صرافی‌ها بر اساس دستور بانک مرکزی و کنترل بازار ارز، از فروش دلار بانکی به دلالان خودداری کردند؛ براساس گزارش‌ها چنین اقدامی از سوی مقامات برای جلوگیری از افزایش بیشتر قیمت‌ها بوده است‌.
در این بین تعبیرهای متفاوتی از بازار ارز از سوی صرافان شده است؛ عده‌ای از فعالان بازار ارز معتقدند افزایش قیمت دلار از سوی صرافی‌های بانکی مهم‌ترین عامل افزایش قیمت دلار در این بخش است؛ حضور نمایندگان پتروشیمی‌ها در روزهای اخیر نیز قیمت‌ها را بالا برده که با نرخی نزدیک نرخ کف بازار به عموم مردم دلار می‌فروشند‌.
استقبال سرد از پیش‌فروش سکه
به اعتقاد یکی از صراف‌های بازار ارز افزایش نرخ دلار از سوی بانک مرکزی چند دلیل دارد که نخستین دلیل آن پراکنده‌ کردن مردم از صف‌های طولانی خرید دلار است، چراکه اگر اختلاف دلار دولتی با آزاد کم باشد مردم تمایلی به حضور در صف و انتظار چندین ساعته برای خرید دلار ندارند‌‌. یکی دیگر از دلایل این است که وقتی بازار میل به خرید دارد بانک از قیمت بالا تزریق را شروع می‌کند و سومین دلیل هم این است که قیمت بانک واقعی‌تر و به قیمت بازار نزدیک شود‌.
یکی از فعالان بازار ارز نیز می‌گوید: اگر بانک مرکزی در طرح پیش‌فروش سکه قیمت نهایی را اعلام می‌کرد مردم به جای اینکه برای خرید دلار صف بکشند باید در شعب بانک ملی تجمع می‌کردند ولی پیش‌فروش برای مردم جذاب نبود و به خاطر همین کماکان شوق خرید دلار بالاست‌.
کاهش سپرده‌گذاری در بانک‌ها
در این خصوص کامران ندری، کارشناس اقتصادی نیز اعتقاد دارد کاهش سود سپرده‌های بانکی، شهروندان را ناچار به تغییر ماهیت گرایش دارایی‌های خود کرد‌‌. با این کاهش، بیشتر سپرده‌گذاران سرمایه خود را از بانک خارج می‌کنند و به سمت کارهایی سوق می‌دهند که بیشترین سود ممکن را داشته باشد. یکی از این بازارها بازار ارز بود‌‌. بنابراین تغییر ماهیت دادن دارایی شخصی از سپرده‌گذاری بانکی به سمت خرید ارز را می‌توان از مهم‌ترین دلایل گرانی کنونی دانست و به عبارتی در شرایط کنونی مردم از خرید ارز به عنوان افزایش سرمایه و کسب سود بیشتر نام می‌برند‌.
در چنین شرایطی راهی جز انتقاد از سیاست‌های غلط دولتمردان باقی نمی‌ماند‌‌. اما سوال اینجاست که این مقامات تا کی می‌خواهند در قبال این نابسامانی‌ها در بازار سکوت کنند یا با ادعاهای بی‌اساس خود در بازار، کام خریداران خرد در بازار را تلخ کنند‌‌. گویی دولتمردان ما اعتقادی به آینده‌نگری ندارند و فراموش کرده‌اند ادامه چنین نابسامانی‌هایی می‌تواند اقتصاد را به یک‌باره زیر و رو کند‌‌. به عبارتی اگر برنامه‌ای از سوی مقامات برای اصلاح نظام ارزی طراحی نشود، به زودی می‌توانیم شاهد این باشیم که دلار به کانال پنج هزار تومان نیز وارد شود. در چنین شرایطی نیز باید باز هم پرسید که آیا خیال مقامات باز هم نسبت به آینده نامطمئن بازار راحت است؟
از طرفی بازار معاملات سکه روز گذشته قیمت یک میلیون و 565 هزار تومانی را به ثبت رساند که به نظر می‌رسد سیاست‌های دولت در بازار سکه نیز تنها چوب حراج به ذخایر مالی کشور بوده است چراکه بر اساس اعلام بانک ملی بیش از 43 هزار قطعه سکه از سوی بانک ملی پیش‌فروش شده است. این اقدام با هدف به تعادل رساندن بازار بوده است اما افزایش نزدیک به 30 هزار تومانی قیمت سکه نشان از آن دارد که این اقدام نیز به جایی نرسیده است‌‌.
بنابراین در توضیح چنین شرایطی باید گفت اگر دولت باز هم بر تکرار سیاست‌های شکست‌خورده خود در گذشته اصرار می‌ورزد، بهتر آن است که به جای عرضه‌های قطره‌چکانی، دست به عرضه‌های گسترده‌تری در بازار بزند و دست دلالان را از بازار کوتاه کند؛ چه آنکه قفل شدن خرید و فروش‌ها در بازار ارز و سکه نشان از آن دارد که فضا برای حضور چندباره دلالان باز شده و چنین ناآرامی‌هایی در بازار تنها کام سوداگران بازار را شیرین می‌کند‌‌.
طلا هم رکورد زد
در همین رابطه رییس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلاوجواهر اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی پیش‌بینی بازار طلا میسر نیست اما به هر حال نمی‌توان انتظار بازگشت قیمت طلا به رقم‌هایی مانند ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزار تومان را داشت‌.
محمد محمدولی در ارتباط با قیمت طلا که این روزها به بالاترین رقم خود رسیده است، افزود: موضوعاتی مانند نوسانات شدید نرخ ارز در قیمت طلا هم تاثیر می‌گذارد‌‌. از سوی دیگر قیمت هر اونس طلا در بازار جهانی نیز در قیمت طلای 18 عیار تعیین‌کننده است‌.
وی ادامه داد: البته ممکن است نوسانات جهانی نسبت به قیمت طلا در ایران کمرنگ‌تر باشد اما به هر حال این موارد تاثیرات خاص خود را بر جا می‌گذارد‌.
رییس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر همچنین موضوعات سیاسی و همسایگان ایران را در قیمت طلا بی‌تاثیر ندانست و اظهار کرد: علاوه بر رکودی که از گذشته در بازار طلا حاکم بود، اکنون با شرایط پیش‌آمده این وضعیت تشدید شده است‌‌.
حواس‌تان‌ به حباب سکه باشد
محمدولی با تاکید بر تشدید رکود بازار طلا در روزهای گذشته اظهار کرد: مردم نمی‌دانند که باید طلا بخرند یا خیر‌‌. امیدواریم شرایط هر چه زودتر به ثبات برسد تا همکاران ما هم با راحتی بیشتری بتوانند فعالیت کنند و برای خود تصمیم بگیرند‌.
وی در رابطه با اینکه آیا کاهش مجدد قیمت طلا امکان‌پذیر است، تصریح کرد: نمی‌توان وضعیت بازار را به‌طور ۱۰۰ درصدی پیش‌بینی کرد‌ اما هر گاه نوسانات حالت صعودی پیدا می‌کند پس از مدتی ممکن است کمی هم شیب نزولی پیدا کند اما اینکه بخواهیم انتظار داشته باشیم تغییر قیمت‌ها به‌گونه‌ای باشد که به عنوان مثال طلای ۱۵۰ هزار تومانی به گرمی ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزار تومان بازگردد، بعید به نظر می‌رسد‌‌. اما به هر حال امیدواریم تعادل در بازار ایجاد شود‌.
رییس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر به موضوع پیش‌فروش سکه نیز اشاره و اظهار امیدواری کرد: برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای باشد که امکان واگذاری این سکه‌ها در زمان مقرر وجود داشته باشد‌‌. محمدولی در پایان اضافه کرد: ثبت‌نام‌های صورت‌گرفته می‌تواند در تنظیم بازار داخلی موثر باشد اما باید توجه کرد که شرایط به‌گونه‌ای پیش نرود که بازار سکه حالت حبابی پیدا کند‌‌.