نحوه شناسایی و آموزش تیزهوشان در کشورهای پیشرفته

دانش پور- تحصیل تیزهوشان و جدا کردن آن ها در مدارسی ویژه از جمله موضوعات حوزه آموزش در کشور ماست که موافقان و مخالفان زیادی دارد. اگر چه به نظر می رسد مخالفان وجود مدارس تیزهوشان مستندات محکم تری داشته اند که اکنون بررسی های بسیاری در این حوزه به حذف مدارس سمپاد از متوسطه اول رسیده است. درباره این موضوع گروهی از کارشناسان معتقدند آموزش تیزهوشان باید در مدارس جدا گانه انجام شود. این افراد معتقدند تیزهوشان نیازمند خدمات آموزشی ویژه ای هستند که نمی توان آن را از طریق مدارس عادی ارائه کرد. عده دیگری نیز با طرح مسئله برابری اجتماعی معتقدند جداسازی عده ای از شهروندان وآموزش ویژه آن ها، برخلاف عدالت یا حتی ممکن است ایجاد یک برنامه آموزشی ویژه برای تیز هوشان و جدا کردن این دانش آموزان از افراد عادی آن ها را به عنوان تافته جدا بافته نشان دهد.
 
چه کسانی تیز هوش هستند؟
اگرچه نمره آزمون هوش می تواند ملاک نسبتا خوبی برای تعیین و تعریف افراد با هوش باشد اما باید توجه داشت که این گونه آزمون ها قادر به اندازه گیری همه جنبه های هوش نیستند. در مقاله ای در پایگاه خبری، روان شناسی و مشاوره میگنا آمده است، در اصلاحیه1978قانون عمومی آمریکا ، کودکان تیز هوش چنین تعریف شده اند: کودکان و نوجوانان سنین قبل از دبستان، دبستان یا دبیرستانی که دارای توانایی هوشی بالا ، خلاقیت، توانایی در یک موضوع علمی خاص و توانایی مدیریت و رهبری هستند و به خدمات آموزشی خاصی نیاز دارند.در گزارش تخصصی که توسط کمیسیون مدارس استرالیا در 1980 پس از مطالعه دیدگاه های کارشناسان با عنوان آموزش دانش آموزان تیزهوش انتشاریافت نیز آمده است : تیز هوش به فردی اطلاق می شود که ضمن برخورداری از قوای فکری والا واستعداد فراوان از خلاقیت و دیگر توانایی ها نیز بهره ای برده و به آموزش فراتر از آن چه در مدارس عادی ارائه می شود نیازمند باشد.
در ایران تیزهوشی به چه معناست؟


یکی از کارشناسان آموزشی در این باره معتقد است، آموزش و جداسازی تیزهوشان دارای ساز و کارهایی است که متاسفانه در کشور ما رعایت نشده از جمله این که آموزش معلم های این دوره متناسب با آموزش دانش آموزان تیزهوش نیست به نحوی که گاهی دیده می شود برخی از این معلمان این گونه می اندیشند که دانش آموزان تیزهوش باید نسبت به دانش آموزان عادی آموزش های طولانی تر و مفصل تر و تکالیف بیشتر داشته باشند .
 این درحالی است که تفاوت اصلی این دانش آموزان با دیگران در این است که محتوای دروس این کودکان باید یادگیری خلاق را به آن ها بیاموزد نه این که دانش آموز تقلید کننده دانش ارائه شده توسط معلم باشد به ویژه آن که یکی از اصلی ترین تفاوت های بین شیوه آموزش دانش  آموزان عادی با نخبگان بر همین اصل استوار است. علی اکبر صادقی ادامه داد: بی توجهی به چنین موضوعاتی و جدا کردن بدون حساب و کتاب دانش  آموزان تیزهوش می تواند باعث کاهش انگیزه  تحصیل، ایجاد اضطراب و نگرانی برای دانش آموزان  یا خانواده های آن ها شود. بنابراین به نظر می رسد از ابتدا ایجاد این مدارس بدون آن که ساختار آموزشی دانش آموزان نخبه مشخص باشد اشکال داشته است و هم اکنون نیز باید ساز و کارهای این موضوع بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا از آسیب های بیشتر آن در آینده جلوگیری شود. وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، انجام آزمون هایی که برای این دانش آموزان انجام می شود استرس و دغدغه ای برای خانواده هاست و با توجه به محدودیت هایی که وجود دارد بسیاری از کودکان نخبه و باهوش ما امکان حضور در این مدارس را ندارند  و به همین دلیل در ابتدای راه تحصیل علم ، با شکست مواجه می شوند.
تیزهوشان اروپایی
این کارشناس آموزشی با اشاره به وضعیت دیگر کشورها درباره مدارس تیزهوشان اظهار کرد: در کشوری مانند لهستان برای دانش آموزان خصوصیت برابری قائل می شوند. بر اساس این دیدگاه همه کودکان با استعداد های فکری مشابه زاده می شوند و تنها شرایط محیطی مختلف است که به بروز تفاوت در میان آن ها می انجامد. به اعتقاد کارشناسان تعلیم و تربیت لهستان هر یک از مدارس عصر حاضر باید قدرت شناسایی استعداد و توانایی دانش آموزان خود را داشته باشند و بر اساس آن روش مناسب آموزشی را در کنار دیگر دانش آموزان انتخاب کنند. وی ادامه داد: در این کشور برای دانش آموزان تیزهوش دوره متوسطه کلاس های مقطعی ویژه دروس ریاضی، فیزیک ، زیست شناسی ، شیمی و علوم انسانی زیر نظر استادان دانشگاه ایجاد شده است.وی با اشاره به ایجاد مدارس تیزهوشان در دیگر کشورهای اروپایی توضیح داد: در کشوری مانند اتریش تیزهوشان در کلاس های معمولی درس می خوانند ولی برای آن ها ساعات آموزشی غنی شده و کارگاه های آموزشی مختلف به خصوص در دوره های پیش دبستانی تا دبیرستان برگزار می شود. صادقی خاطرنشان کرد: علاوه بر این دانش آموزان تیزهوش از طریق اطلاعات والدین و متخصصان شناسایی می شوند. وی افزود: در قوانین آموزشی کشور سوئیس نیز به عنوان کشوری پیشرو ، دانش آموزان تیزهوش به عنوان دانش آموزانی با نیازهای خاص اما در کنار دیگر دانش آموزان در نظر گرفته شده اند. یکی از تسهیلات معمول برای تیزهوشان در این کشور تسریع تحصیلی در قالب ورود زودهنگام به مدرسه یا جهش تحصیلی است . دانش آموزان تیزهوش همچنین اجازه دارند در طول روزهای معمولی در یک ماده درسی خاص در کلاس های بالاتر شرکت کنند.حال باید دید مصوبه جدید حذف مدارس سمپاد در مقطع هفتم که با واکنش منفی والدین مواجه و به تجمع آن ها مقابل آموزش و پرورش منجر شد و در نقطه مقابل اعلام رضایت معاونان آموزش ابتدایی کشور و صدور بیانیه توسط آن ها مبنی بر این که با این مصوبه 5/7 میلیون دانش‌آموز با استرس خداحافظی خواهند کرد چه تغییراتی می کند.