روزنامه بهار
1396/11/18
همچنان وعده کاهش قیمت
درحالی تعداد زیادی از مردم دو روز گذشته را به حضور در صف‌های طولانی مقابل صرافی‌های خیابان فردوسی برای خرید دلار سپری کردند که نرخ دلار از عصر روز دوشنبه با کاهش زیادی همراه بود که در نتیجه آن خریداران ضرر کردند.در پی افزایش قیمت دلار طی روزهای اخیر بسیاری از مردم با سودای کسب سود بالا راهی خیابان فردوسی شدند تا از معرکه گرانی ارز منفعتی ببرند.
شلوغی‌های اخیر در این بخش باعث شد تا صف‌های طولانی مقابل صرافی‌های خیابان فردوسی که ارز بانکی از بانک مرکزی دریافت کرده و به مردم می‌فروختند، تشکیل شود. صف‌هایی که عمده آن را مردم عادی از جمله خانم‌های خانه دار و افراد مسن تشکیل می‌داد. البته برخی از دلال‌ها هم از این طریق به خرید دلار اقدام می‌کردند ولی تعداد مردم اینبار بیشتر از دلال‌ها بود. تجربه ثابت کرده هر بار طلا و ارز گران میشود عده زیادی از مردم علاقه مند به خرید طلا و ارز می‌شوند ولی به محض اینکه سیر نزولی قیمت در این بخش آغاز میشود بلافاصله تمام کسانی که قبلاً شوق خرید داشتن، فروشنده می‌شوند. این اتفاق بار دیگر در بازار ارز رخ داد. دیروز بازار ارز البته روز پر نوسانی را نداشت ولی از آنجایی که یکشنبه قیمت دلار اوج زیادی گرفته بود و حتی رکورد 4800 تومان را زد، عده زیادی روانه خیابان فردوسی شدند تا عملاً با خرید دلار پولی روی پول خود بگذارند ولی وقایع دوشنبه برای این گروه چندان خوشایند نبود. بانک مرکزی از ظهر یکشنبه عرضه ارز در کف بازار را افزایش داد و برخلاف روال قبل، نماینده صرافی بانک به خیابان منوچهری، مقابل پاساژ افشار رفت و به ازای دریافت کارت ملی به عموم مردم دلار با نرخ بانکی فروخت. همین کار علاوه بر اثر روانی که در بازار گذاشت موجب آغاز سیر نزولی قیمت‌ها هم شد.
دلار البته تا بعد از ظهر روز دوشنبه در دامنه 4750 تومان جا خوش کرده بود ولی از عصر دوشنبه سیر نزولی شدت گرفت و دلار به کانال 4600 تومان سقوط کرد و با قیمت 4665 تومان فروش رفت. نکته قابل تامل در پایان معاملات روز دوشنبه افرادی بودند که ساعت‌ها در صف مقابل صرافی‌ها ایستاده بودند تا دلار بخرند ولی بعد از تشدید ریزش قیمت‌ها در بازار اکثر این افراد که عمده شان مردم عادی بودند و بعضاً نسبت به نوسانات این بازار آگاهی نداشتند، سعی در فروش دلارهایشان داشتند ولی ظاهراً کسی دیگر مایل به خرید دلار نبود. این وضعیت در افشار هم نمایان بود چراکه گزارش‌های رسیده از جمع دلال هایی که مقابل افشار بودند، حکایت از آن دارد که از عصر روز دوشنبه خریداری برای دلار پیدا نمی‌شود و همه فروشنده هستند. عطش خرید دلار در مردم و شاید دلال‌ها روز دوشنبه فروکش کرد و اینبار هم خریدارانی ضرر کردند که از روی ناآگاهی و تحت تاثیر جریانات روانی وارد بازار شدند.
علت اصلی ریزش قیمت‌ها در بازار، ورود دلارهای فروخته شده در صبح بود چراکه حاضرین در بازار ارز اذعان کرده‌اند که بانک مرکزی روز دوشنبه چند میلیون دلار را بدون واسطه وارد بازار کرد و همین موجب شد تا افزایش عرضه با کاهش تقاضا همراه شود و قیمت‌ها بشکند.
برخی فعالان بازار معتقدند: 4 عامل متفاوت، عملیات عرضه بازارساز، خروج برخی معامله‌گران آتی از بازار، کاهش نرخ حواله درهم و تغییر مقطعی انتظارات در کاهش تغییرات قیمت این ارز سهم داشتند. رئیس کل بانک مرکزی همزمان با تشدید نوسانات اخیر بازار ارز ضمن آنکه یکبار دیگر به مردم توصیه کرده وارد این بازار نشوند، گفته است: در مجموع، نگاهی به روند متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهد که نوسانات اخیر نرخ ارز ارتباط معنی‌داری با تحولات متغیرهای کلان اقتصادی ندارد. همان‌طور که در سال 1394 نیز علیرغم کاهش شدید قیمت نفت، برخلاف سایر کشورهای صادرکننده نفت، بازار ارز عمدتا به واسطه استحکام متغیرهای بنیادین اقتصاد و افق مناسب انتظاری آسیب ندید و تحت تاثیر قرار نگرفت؛ لذا علت نوسانات اخیر ارزی را باید در جای دیگری جست وجو کرد که همان مقوله روابط سیاسی و انتظارات مرتبط با آن است.
سیف خاطرنشان کرد: واقعیت این است که آمریکا به ویژه بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید، با بهره‌گیری از جایگاه خود در اقتصاد جهانی، آرامش اقتصاد ایران را نشانه گرفته و با سناریوی ایجاد التهاب تصنعی و تزریق نگرانی در ذهن فعالان داخلی و خارجی به دنبال تضعیف سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران و عدم انتفاع کشورمان از فرصت‌های پسابرجام است. باید گفت که علیرغم تلاش‌های مستمر در حوزه دیپلماسی توسط وزارت امور خارجه و به تبع آن گشایش‌های قابل توجه ایجاد شده پس از برجام، کماکان برخی محدودیت‌ها در روابط بانکی بین‌المللی پا بر جا مانده است. به گفته وی، علیرغم وجود استحکام بالای داخلی اقتصاد، وضعیت مثبت‌تراز تجاری و وجود افق‌های مثبت در اقتصاد و همچنین ذخایر ارزی مطلوب، تلاش دشمن متمرکز بر این است که اقتصاد ایران در عمل نتواند به نحو مطلوبی از ظرفیت‌ها و ذخایر خود در رفع التهابات روانی موجود بهره ببرد. ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از این محدودیت‌ها اصولا ارتباطی به برجام نداشته و انتساب نوسانات ارزی اخیر به ضعف برجام در حقیقت در نظر نگرفتن کلیه مولفه‌های تأثیرگذار بر یک تحلیل قلمداد میشود. به عنوان مثال، ممنوعیت استفاده از دلار، به تحریم‌های اولیه آمریکا مربوط بوده و ارتباطی به برجام ندارد و البته قرار هم نبوده که برجام وارد حوزه تحریم‌های اولیه شود. در ضمن ارتقای قوانین و مقررات در جهت مبارزه با پولشویی و تامین مالی‌تروریسم نیز ضروری و در دست انجام است و در این زمینه بانک مرکزی با هدف افزایش شفافیت و تسهیل در مبادلات مالی بین‌المللی اقدامات مناسبی را در زمینه مقررات مربوط به پولشویی و مبارزه با تامین مالی‌تروریسم انجام داده است؛ لیکن کماکان انجام اقدامات تکمیلی بیشتر در زمینه تصویب قوانین مورد نظر توسط مجلس ضروری است.
چرا دلار اینقدر گران شد؟
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران معتقد است شرایط فعلی بازار ارز امکان هرگونه برنامه‌ریزی را از فعالان اقتصادی گرفته و وضعیت بی ثبات فعلی به یک بحران اقتصادی تبدیل شده است؛ بحرانی که به دلیل کاهش یکباره نرخ سود بانکی و جلوگیری از فروش دلار به قیمت واقعی به وجود آمده است. سید رضی حاجی آقا میری گفت: وضعیت فعلی بازار ارز یک بحران اقتصادی است. واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان داخلی و هر کسی که در بخش‌های مختلف اقتصادی فعالیت می‌کند، نمی‌تواند به آینده‌اش امیدوار باشد و در واقع با یک بحران اقتصادی روبه رو هستیم.
برخورد غیر منطقی
وی افزود: در این شرایط ممکن است برخی دست به اقداماتی بزنند که بعدا دچار مشکلات دیگری شوند و زیان‌های زیادی را متحمل شوند. در این شرایط ممکن است دولت اجازه دهد نرخ ارز بالا رود و بعد نرخ ارز مبادله‌ای و نرخ ارز آزاد را یکی کند؛ در این صورت ممکن است نرخ ارز از عدد فعلی پایین‌تر‌آید و روی ۴۵۰۰ تومان بایستد؛ اتفاقی که می‌تواند باعث متضرر شدن افرادی شود که ارز خریده‌اند. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره وضعیتی که این روزها برای ارزهایی مثل دلار و یورو پیش آمده و مهمترین دلایل گرانی این ارزها گفت: وقتی شیرازه یک پدیده متلاشی میشود جمع کردن آن بسیار سخت است. همواره برخورد دولت‌ها با نرخ ارز یک برخورد غیر منطقی و ساختگی بوده است. این برخورد حتی قبل از دولت‌های نهم و دهم یعنی در زمان دولت اصلاحات هم وجود داشته است. میری ادامه داد: در قانون برنامه چهارم و پنجم تکلیف ارز مشخص و قرار بر این شد که سالانه معادل نرخ تورم داخلی و خارجی افزایش یاید اما کسی به آن عمل نکرد و سعی شد که با تمهیدات صوری و ظاهری مسئله را حل کنند اما واقعیت ارز در پس این اقدامات نهان شد و در مراحل مختلف مثل دولت دهم این واقعیت خود را نشان داد.
وی تصریح کرد: در دوره روحانی نیز اتاق بازرگانی و متخصصان همگی به دولت گوشزد کردند که جلوگیری از واقعی شدن نرخ ارز تبعات خوبی ندارد و منجر به یک جهش غیر قابل کنترل خواهد شد. در یکی از جلسات هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که نباید اجازه دهیم ارزش پول ملی کاهش پیدا کند و حتی در مورد ما به‌التفاوت تورم داخلی و خارجی که در قانون آمده است و باید سالانه روی ارز لحاظ شود گفتند که ارز باید نصف این رقم افزایش پیدا کند. مشخص بود که رویکرد دولت مخصوصا آقای نوبخت این است که نباید قیمت ارز افزایش پیدا کند. وی درباره تاثیر پایین آوردن نرخ بهره بانکی بر بازا ر ارز اظهار کرد: دولت تصمیم گرفت که نرخ بهره بانکی را پایین بیاورد، این اقدام درستی بود که باید زودتر انجام می‌شد. اما وقتی یک مرتبه دست به این اقدام زدند باعث شد که پول‌ها از بانک‌ها خارج شود و طبیعتا زمانی که این اتفاق می‌افتد پول‌ها به جایی می‌رود که امن‌تر باشد. در زمانی که جلوی افزایش قیمت ارز را گرفته بودند کسانی که پول‌های‌شان در بانک‌ها بود و زمانی بهره ۲۲ درصد می‌گرفتند به سمت بازار ارز آمدند. کنترل این وضعیت بسیار سخت است و امیدوارم دولت بتواند از پس این بحران برآید.
