ایران در دکترین هسته‌ای ترامپ

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) روز جمعه نسخه نهایی سند بررسی وضعیت هسته‌ای آمریکا را منتشر کرد. اگر‌چه راهبرد هسته‌ای وقت حاضر آمریکا در ادامه ‌سیاست‌های هسته‌ای دولت اوباما تنظیم شده است‌ اما در این دکترین جدید چند تغییر به چشم می‌خورد. ضرورت نوسازی زرادخانه هسته‌ای آمریکا و تقویت آن، پایین آورده شدن آستانه و صبر استراتژیک آمریکا در واکنش و پاسخ متقابل به هر گونه حملات غیر‌هسته‌ای و همچنین مجوز افزوده شدن قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای غیر‌راهبردی به هواپیما‌های جنگنده نسل جدید اف-۳۵ به منظور افزایش توانمندی ناتو و تقویت بازدارندگی ارتش آمریکا، از مهم‌ترین جلوه‌ها و نشانگان این تغییر هستند. همانند سایر سندهای راهبردی آمریکای ترامپ، نام کشورهای روسیه، چین، کره‌شمالی و ایران در این دکترین دیده می‌شود.
اگرچه توجیهی برای دیده شدن نام روسیه، چین و کره شمالی آن هم در راستای ضرورت‌های راهبردی و رقابت‌های هسته‌ای در دکترین هسته‌ای آمریکای ترامپ وجود دارد‌ اما قرار گرفتن نام ایران در این دکترین همچون گذشته، ناشی از تهدید ایران در نگرش و تفکر راهبردی سیاست‌ورزان کاخ سفید است. به واقع قرار گرفتن نام ایران در دکترین هسته‌ای ترامپ نشان می‌دهد نگرش آمریکا در قبال ایران نه‌تنها دست‌نخورده باقی مانده است، بلکه همچون گذشته تنش‌آلود و همراه با مخاصمه فزاینده خواهد بود و آن‌گونه که تجربه روابط خارجی این دو کشور طی چهار دهه نشان داده است، ایران در عین آنکه بزرگ‌ترین چالش امنیتی برای آمریکا و متحدانش است، همچنین خطرناک‌ترین و البته رادیکال‌ترین مخالفی است که ایالات متحده با آن روبه‌رو بوده است. چنین نگرشی از سوی آمریکا در قبال ایران به معنای آن است که سیاست‌های ایران در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، سیاست خارجی و هسته‌ای می‌تواند برای آمریکا مخاطره‌آفرین و چالش‌زا باشد. البته توان دفاعی و برنامه توسعه‌یافته موشکی در کنار قابلیت‌های هسته‌ای ایران در پسا‌برجام علت اصلی توجه و دغدغه‌های آمریکا در این دکترین جدید در قبال ایران شده است. آن‌گونه که راهبرد‌های کابینه ترامپ می‌گویند، همین قابلیت‌های موشکی و توانایی ایران در وارد کردن ضربه دوم و واکنش متقابل در قبال حملات هسته‌ای و غیر‌هسته‌ای آمریکا و متحدانش سبب شده ایران برای اختلال نظم ژئوپلیتیکی منطقه و براندازی متحدان آمریکا اقدام کند و به تداوم نفوذ بد‌خیم خود بر کشورهای همسایه و مقابله با نفوذ آمریکا و رفتار‌های ثبات‌زدای خود امیدوار باشد. البته توان دفاعی ایران همه دلیل توجه آمریکا به ایران در این دکترین هسته‌ای نیست. محققا بخش اعظم و شاید دلیل‌ اصلی توجه آمریکا در دکترین هسته‌ای، ناشی از تحولی است که در برنامه موشکی ایران رخ داده است. واقعیت آن است که ایران توانسته از ساخت موشک‌های حجمی و بردی به سمت موشک‌های دقیق و هدف‌زن حرکت کند. ضمن آنکه در وقت حاضر نوعی تغییر در کارکرد برنامه موشکی ایران به وجود آمده است‌ به این معنی که ایران در راستای تعقیب و تحقق دکترین دفاعی خود از لاک دفاعی خارج شده و به روش آفندی و تهاجمی عملا برای امنیت خود در برابر تهدیدات مقابله می‌کند. بنابراین چنین تحولی در برنامه موشکی و توان بازدارندگی ایران سیاست‌های ایالات متحده را در این زمینه پیچیده‌تر می‌کند و منافع حیاتی مورد نظر آن و متحدانش را در محیط‌ها و حوزه‌های منطقه‌ای مورد هدف قرار ‌می‌دهد. به همین خاطر است که آمریکا در این دکترین به صراحت به ایران هشدار داده است که هر گونه حمله راهبردی غیرهسته‌ای ایران علیه ایالات متحده، متحدان و شریکایش شکست خواهد خورد و هزینه‌های آن را بالاتر از مزایایش افزایش خواهد داد. *مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com