سرنوشت سوریه در انتظار یمن

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- عدن در هفته گذشته درگیر نیروهای حامی عبد ربه منصور‌هادی و جدایی‌طلبان جنوب یمن بوده است. در این ارتباط نیرو‌های عبدربه منصور هادی از طرف عربستان و جدایی‌طلبان جنوب یمن از طرف امارات متحده عربی حمایت می‌شوند. به نظر می‌رسد با تقابلی که میان نیرو‌های منصور‌هادی و جدایی‌طلبان جنوب یمن به وجود آمده است، منافع و همکاری‌های ریاض- ابوظبی در شورای همکاری خلیج‌فارس به اختلاف و به پایین‌ترین سطح روابط دیپلماتیک خود خواهد رسید.هدف اصلی جدایی‌طلبان جنوب یمن به حداقل رساندن نقش منصور‌هادی در معادلات عدن است. این جدایی‌طلبان خواهان آن هستند که با به حداقل رساندن نقش منصور‌ هادی که مستظهر به حمایت عربستان است، مهم‌ترین و در عین حال بزرگ‌ترین هدف آنها که همان تشکیل دولت مستقل در یمن جنوبی است، محقق ‌شود. علت اصلی تحرک و نقش‌آفرینی جدایی‌طلبان در معادلات عدن در ضعف راهبردی ریاض ریشه دارد به این معنی که ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی در معادلات یمن نه‌تنها از انجام همه اقدامات ضروری بازمانده است‌ بلکه در باز‌گرداندن امنیت و همچنین خنثی کردن نقشه‌ها و ابتکارات حوثیان در حیات سیاسی عدن توفیقی نیافته است. در مقابل اهدافی که ریاض در عدن تعقیب می‌کند در مقابل سیاست‌های ابوظبی است. به واقع تعقیب سیاست‌های ریاض در عدن به معنای جدا شدن مسیر ریاض از ابوظبی در معادلات یمن است. در این ارتباط مهم‌ترین هدفی که ریاض در عدن تعقیب می‌کند، چیزی جز در حاشیه قرار دادن حوثیان و شیعیان یمن و همچنین وابسته کردن معادلات یمن به عربستان نیست.بدون تردید بیشترین تضاد منافع ریاض- ابوظبی به ترتیبی که در شرایط حاضر در حال رقم خوردن است، بیشتر از همه متوجه حیات و جغرافیای سیاسی یمن است. بنابر‌این می‌توان گفت که سناریوی تجزیه یمن آن‌گونه که از افق سیاست‌های راهبردی ریاض- ابو‌ظبی پیداست، منتفی نیست. به واقع سناریوی تجزیه، تاوانی است که یمن قرار است آن را در ازای اختلافات امارات و عربستان در عدن بپردازد. از طرف دیگر بخشی از تبعات اختلاف ریاض- ابوظبی متوجه انسجام و همگرایی کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس است. به واقع تنش در میان اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس از میزان انسجام آنها در راهبرد‌ها و اهداف می‌کاهد. بنابر‌این غیر‌منتظره نیست که ائتلاف و نظم راهبردی عربی به رهبری ریاض با توجه به بحران قطر و راهبرد‌های شناور عمان و کویت در شورا در معرض فروپاشی و به کمترین حد کار‌آمدی قرار گیرد. اما مهم‌ترین تبعات اصطکاک ریاض- ابوظبی در یمن این است که انگیزه رقابت را برای دیگر بازیگران معادلات یمن افزایش می‌دهد که محققا موجب نقش‌آفرینی بیشتر حوثیان در معادلات یمن می‌شود. این نقش‌آفرینی با توجه به نزدیکی راهبردی حوثیان با ایران غیر‌منتظره و دور از دسترس نیست. با توجه به آنچه در یمن می‌گذرد، به خصوص در پی تحولات اخیر، تکرار سرنوشت سوریه برای این کشور دور از انتظار نخواهد بود.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com