روزنامه ابتکار
1396/11/04
«گودریدز» ، شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها فیلتر شد سنگ فیلترینگ پیش پای لنگ کتابخوانان
فاطمه امین‌الرعایا«گودریدز، شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها فیلتر شده است»، صبح دیروز این خبر در میان کاربران توییتر با تعجب دست به دست می‌شد. پرسش این کاربران این بود که یک شبکه اجتماعی برای کتاب‌خوان‌ها حاوی چه محتوای مجرمانه‌ای است که تصمیم بر فیلتر شدن آن گرفته میشود؟
«گودریدز» (Goodreads) یک شبکه اجتماعی کتاب است. کاربران در این شبکه اجتماعی کتاب‌هایی را که خوانده‌اند، پیدا می‌کنند، به آن‌ها امتیاز می‌دهند و کتاب‌های محبوب‌شان را به دوستان خود توصیه می‌کنند. اصطلاح «گودریدز» در زبان انگلیسی به معنای کتاب، مجله یا هر نوع نوشته خوب و جالب است. در این شبکه اجتماعی کاربران به سه شکل می‌توانند وضعیت مطالعه کتاب را نشان دهند؛ یا کتاب را پیش‌تر خوانده‌اند یا در حال مطالعه‌اند یا قرار است بعدا کتاب را بخوانند. کاربران می‌توانند در مورد کتاب‌ها نظرشان را بنویسند و در کلوب‌های مجازی بحث کنند. برای هر کتاب امکان امتیازدهی اعضا هم وجود دارد و کسانی که کتاب را مطالعه کرده‌اند به کتاب امتیاز می‌دهند. اعضای این وبگاه می‌توانند در خبرنامه عضو شده و از جدیدترین کتاب‌ها، پیشنهادها، مصاحبه با نویسندگان، و شعرها مطلع شوند. از ویژگی‌های این شبکه، امکان یافتن کتاب‌های قدیمی، کتاب‌های ناشران غیررسمی یا کتاب‌هایی کمترشناخته‌شده در کنار دیگر کتاب‌های مشهور به زبان‌های گوناگون است.
واکنش‌های توییتری
هر سال آمار مختلفی از پایین بودن سرانه مطالعه در کشور منتشر میشود و مسئولان امر به دنبال یافتن راهکاری برای افزایش کتابخوانی هستند. در این میان از سال 2006 یک شبکه اجتماعی جهانی به نام «گودریدز» برای کتاب‌خوان‌ها راه‌اندازی شد. قشر کتابخوان ایرانی هم با عضویت در این شبکه اجتماعی از مزایایش بهره می‌بردند. سال 2010 این شبکه اجتماعی در ایران فیلتر و پس از مدتی رفع فیلتر شد. دیروز صبح دوباره خبر فیلتر شدن «گودریدز» در توییتر منتشر شد. کاربران توییتر واکنش‌های مختلفی به این خبر نشان دادند و با هشتگ‌هایی مثل #سانسور #فیلترینگ #کتاب و #بیشتر_بخوانیم به این ماجرا اعتراض کردند. یکی از کاربران نوشت: «شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها #گودریدز فیلتر شده است. در این شبکه کاربران به معرفی، مرور و نقد کتاب می‌پردازند. حدود 720 هزار کتاب در این شبکه، کتب فارسی است. کدام مورد اخلاقی باعث شده چنین شبکه‌ای برای کتابخوان‌های ایرانی فیلتر شود؟» کاربر دیگری با نوشتن «خواندن و معرفی کتاب هم از مصادیق «محتوای مجرمانه» محسوب میشه!» اعتراض خود را به این ماجرا اعلام کرد. کاربر دیگری با کنایه به وعده‌های حسن روحانی، رئیس‌جمهوری نوشت: «تنها یک روز پس از وعده آزاد شدن فضای مجازی از سوی حسن #روحانی، شبکه اجتماعی #گودریدز که مربوط به معرفی #کتاب و تبادل نظر کتابخوان ها است #فیلتر شد!»
فیلتر کردن، ذهن‌ها را تغییر نمی‌دهد
نیلوفر یکی از کاربران گودریدز است که ادبیات خوانده و به قول خودش یک خوره کتاب است. او درباره فیلتر شدن این شبکه اجتماعی به «ابتکار» می‌گوید: من اصلا این ماجرا را نمی‌فهمم. چرا این کار را کردند؟ گودریدز یک شبکه اجتماعی است برای کسانی که کتاب می‌خوانند. مگر در ایران چند نفر وجود دارند که کتاب می‌خوانند و پیگیر کتاب‌ها هستند؟ مگر چنین نرم‌افزار یا سایتی چه تبعاتی به همراه دارد؟ شاید وجود بعضی کتاب‌ها که خط فکری متفاوتی دارند، دلیل فیلتر شدن این شبکه باشد. در این شبکه تنها عکس کتاب، شناسنامه آن و خلاصه کوتاهی از کتاب وجود دارد که کاربران درباره آن نظر می‌دهند. گودریدز مثل توییتر و تلگرام نیست، فضای آن کاملا با شبکه‌های اجتماعی دیگر فرق می‌کند.
نیلوفر ادامه می‌دهد: بیشتر به نظر می‌رسد این اقدام یک نوع سانسور کردن ذهن مخاطبان باشد یعنی حالا که سانسور محتوای کتاب امکان‌پذیر نیست، دسترسی به کتاب را سانسور می‌کنند. شاید دسترسی ما به این شبکه اجتماعی را کمی سخت کنند اما ما با استفاده از فیلترشکن به هر حال از این شبکه استفاده می‌کنیم. نمی‌شود با فیلتر کردن ذهن کسی را تغییر داد.
راه رقابت، از بین بردن رقیب نیست
آرش، یکی از کاربران قدیمی «گودریدز» است. او به «ابتکار» می‌گوید: تجربه و سابقه نشان داده که هر کجا محتوایی خلاف سلیقه ساختار کلی منتشر و ارائه شود، با موانعی روبه‌رو خواهد شد، این محتوا می‌تواند موسیقی، کتاب یا هر محتوای دیگری باشد. گویا «گودریدز» هم دچار همین سرنوشت شده است. «گودریدز» فضایی است که می‌توان در آن آزادانه و بدون سانسور کتاب معرفی کرد. سال‌ها است که ما از پایین بودن سرانه مطالعه در کشور صحبت می‌کنیم. پروژه‌های شهرداری مثل کتابخوانی در اتوبوس‌ها راه‌اندازی شد، در منبرها، در مدرسه‌ها، رسانه‌ها و ... فقط مدام گفتند کتاب بخوانید. حالا ماجرا شبیه این است که به فردی بگویید غذا بخور که نمیری ولی هیچگاه به او نگوییم که چه غذایی برای چه قسمتی از بدن مفید است. حالا فضایی فراهم شده که در آن بدون نظارت‌های هدفمند و ممیزی بگویند چه کتابی بخوان و این کتاب برای چه خوب است و در آن صرفا آزادانه نوع فکر منتشر شود، اما این فضا هم مشمول همان قانون کهنه شد که باید چنین محیطی بسته شود و عملا هم چنین کاری کردند. این شبکه اجتماعی هیچ محتوای خلاف اخلاقی ندارد و صرفا کتاب‌هایی به زبان‌های مختلف را به کاربران پیشنهاد می‌کنند. فیلتر شدن باعث پررنگ شدن میشود. تلگرام فیلتر شد، مادر و پدرهایی که هرگز نمی‌دانستند فیلتر شکن چیست پس از نصب فیلتر شکن فهمیدند که میشود فیلتر‌ها را هم دور زد. به نظر من به همین سادگی نمی‌شود جلوی چیزی را گرفت.
شبکه اجتماعی مشابهی در ایران هم ساخته شده است. در پی فیلتر‌های اخیر برخی اپلیکیشن‌ها این شائبه در میان کاربران ایجاد شده که شاید دلیل فیلتر شدن نمونه‌های خارجی، به نوعی حمایت از تولیدات داخلی مشابه است. اما آیا فیلترینگ باعث حمایت از اپلیکیشن‌های داخلی خواهد شد؟ این کارشناس ارشد حوزه آی‌تی می‌گوید: اپلیکیشن داخلی سرویسی ارائه می‌دهد که قبلا کاربران از آن استفاده کرده‌اند و از آن راضی بوده‌اند. فیلتر کردن سرویس قدیمی برای حمایت از سرویس جدید عملی و صحیح نیست. باید سرویسی با ارزش افزوده متفاوت ارائه شود که توان رقابت با سرویس قدیمی را داشته باشد. راه رقابت از بین بردن رقیب نیست. بلکه ارائه خدمات بیشتر به کاربر است.
استارتاپ‌ها مخالف فیلترینگ مشابه‌های خارجی
عطا خلیقی، مدیر اجرایی کسبوکارهای نوپا، با بیان این نکته که ما با فیلترینگ موافق نیستیم، درباره احتمال فیلتر شدن «گودرز» برای حمایت از اپلیکیشن مشابه داخلی به «ابتکار» می‌گوید: به تازگی نشستی با وزیر ارتباطات برگزار شد و اشخاصی که به نوعی در کسبوکارهای نوپا و استارتاپ‌ها فعالیت می‌کنند به آقای جهرمی گفتند که فیلتر کردن سرویس‌های خارجی، خیانت به سرویس‌های داخلی است چون اولا مردم گمان می‌کنند که بنیان‌گذاران این استارتاپ‌ها آقازاده هستند و با شخصی و نهادی رابطه دارند، دیدگاه دیگر این است که رقبای خارجی رقبای خوبی هستند و وجودشان باعث پیشرفت سرویس‌های مشابه داخلی خواهد شد. در هر دو صورت من ندیدم حتی یک نفر موافق باشد که با فیلتر کردن سرویس‌های خارجی از سرویس‌های داخلی حمایت شود.
مقام مسئول: در جریان نیستم!
تلاش کردیم تا علت فیلترینگ شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها، گودریدز، را از اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه جویا شویم. محمد کاظمی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، در پاسخ به سوال «ابتکار» درخصوص علت فیلترینگ این شبکه اجتماعی می‌گوید: در جریان نیستم. از این ماجرا خبر ندارم.
از او پرسیدیم که این اقدام در کمیته فیلترینگ انجام نشده است و او پاسخ داد: خیر!
مقام مسئول بعدی: امروز محل کار نبودم!
عبد‌الصمد خرم‌آبادی، دبیر کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است. از او درباره فیلتر شدن گودریدز پرسیدیم. خرم‌آبادی به «ابتکار» می‌گوید: من امروز محل کار نبودم. امروز جلسه کارگروه نبوده است. البته جلسات ما آنلاین است.
از او پرسیدیم، این موضوع از صبح سه شنبه مطرح شده، آیا در چند روز گذشته در مورد فیلتر شدن این شبکه اجتماعی تصمیم‌گیری صورت گرفته است؟ خرم‌آبادی می‌گوید: نه، البته بعید هم نیست که شده باشد ولی چون در جریان نیستم، نمی‌توانم اطلاعاتی بدهم. فردا صبح تماس بگیرید که به محل کار رفته باشم!
شاعری می‌گوید: «من از مفصل این نکته مجملی گفتم/ تو خود حدیث مفصل بخوان ازین مجمل»
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
علی شمخانی:
امکان مذاکره مجدد در مورد برجام تحت هیچ شرایطی وجود ندارد
«ابتکار» از اثرات مثبت و منفی عملکرد روحانی بر حامیانش گزارش می‌دهد
جای خالی مسئولیت پذیری سیاسی
«گودریدز» ، شبکه اجتماعی کتاب‌خوان‌ها فیلتر شد
سنگ فیلترینگ پیش پای لنگ کتابخوانان
علیرضا صدقی
انتظاراتی که برآورده نشد
دلایل ناکامی ایران در بهره‌برداری از مجمع جهانی اقتصاد چیست؟
غیبت معنادار ایران در داووس 2018
«ابتکار» وضعیت انتشار اوراق مشارکت در بودجه 97 و مخالفت مجلسی ها را بررسی کرد
چالش های استقراض دولت از آینده
«ابتکار» وجوه مثبت فضای مجازی را در گفت‌وگو با مردم بررسی می‌کند
نیمه پر لیوان صفر و یک ها
« ابتکار» از تلاش همگانی برای رفع معضل ریزگردها در غرب کشور گزارش می‌دهد
گرد و غبار در بهارستان
معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور تشریح کرد
مختصات گزارش ارائه شده به رئیس جمهوری از حوادث اخیر
عضو کمیته نامگذاری خیابان های پایتخت از تعیین یک خیابان به نام نخست وزیر دوران ملی شدن نفت خبر داد
لاریجانی در همایش غزه نماد مقاومت:
دفاع از مردم فلسطین وظیفه اسلامی، انسانی و اخلاقی است
