بررسی راهکارهای سالم‌سازی و بازگشت معتادان به جامعه؛

گروه جامعه- هفته‌ای نیست که خبر نیاید فلان تعداد معتاد متجاهر بازداشت شده‌اند‌. فلان تعداد معتاد جمع‌آوری شدند‌. فلان تعداد موادفروش و قاچاقچی بازداشت شدند‌. تقریبا هفته‌ای یک بار پلیس یا یکی از مجموعه‌های مربوط به رسیدگی به امور معتادان، آمار و اخباری در خصوص معتادان متجاهر اعلام می‌کنند‌. هیچ‌گاه هم خبرنگاری نمی‌پرسد که این همه معتاد متجاهر را جمع‌‌آوری می‌کنید، به کجا می‌برید و با آنها چه می‌کنید‌. پند روز قبل اعلام شده بیش از 900 معتاد متجاهر و موادفروش بازداشت شده‌اند‌. زندان‌ها و مراکز بازپروری کشور ما چه میزان گنجایش و ظرفیت نگهداری از معتادان را دارند که این تعداد افراد بازداشت یا در اصطلاحی نه‌چندان مناسب، جمع‌آوری می‌شوند؟
یکی از پرسش‌هایی که مطرح می‌شود این است که این تعداد معتادان متجاهر در کشوری که به گفته خود مسوولان فقط 113 هزار معتاد متجاهر دارد، پس از بازداشت چه می‌کنند؟ آیا آنها را با ترک اعتیاد به جامعه برمی‌گردانند؟ از کارشناسان و بسیاری از جامعه‌شناسان تا تحلیلگران اعتیاد معتقدند بدون بازپروری و ترک واقعی به جامعه بازگردانده می‌شوند‌. حتی ترک می‌کنند و برمی‌گردند اما وقتی هیچ انگیزه و شغل و محل درآمدی ندارند، دوباره به همان رویه قبلی برمی‌گردند‌. امان‌الله قرایی‌مقدم آسیب‌شناس در خصوص فایده این طرح‌ها و جمع‌آوری‌ها و آمار مستمر اعلام شده در خصوص معتادان بازداشت‌شده‌ می‌گوید: قبلا هم بارها عنوان کرده‌ایم زندان و اعدام و جمع‌آوری معتادان هیچ فایده‌ای ندارد و کارآمد نیست‌. حالا خوشبختانه قوانین برای حذف اعدام قاچاقچیان تصویب شده اما بازداشت و زندان برای خرده‌فروشان و معتادان هیچ کارایی ندارد‌. همین حالا در سطح شهر که راه می‌روید از راه‌آهن تا نیاوران همه جا پر از معتاد است‌. در شوش و هرندی و خیلی از مناطق جنوب شهر که علنا وسط پارک و میدان و خیابان‌ها مشغول مصرف مواد مخدر هستند‌. وی ادامه می‌دهد: پلیس این معتادان را بازداشت می‌کند و به قوه قضاییه تحویل می‌دهد، از آن طرف به سرعت خیلی از آنها آزاد می‌شوند‌. حتی زمانی که برای بازپروری و ترک اعتیاد هم می‌روند، 80 درصد آنها دوباره به خانه اول خود بازمی‌گردند.
برای معتادان باید اشتغالزایی شود، با بازداشت، اعتیاد از بین نمی‌رود
قرایی‌مقدم تاکید می‌کند: باید از طریق کاردرمانی، معتادان معالجه شوند‌. در واقع راهکار آن بازداشت و جمع‌آوری و بازپروری نیست‌. وقتی جوانی سرخورده می‌شود از این همه فقر و تبعیض و بیکاری، مسلما زمانی که به دلیل اعتیاد بازداشت می‌شود، بعد از آزاد شدن دوباره به دامان اعتیاد بازمی‌گردد‌. به گفته وی هر چقدر طرح جمع‌آوری معتادان متجاهر را برگزار کنند، هیچ فایده‌ای ندارد و همچون آب در‌ هاون کوبیدن است‌. وقتی کسی نه خانه‌ای دارد، نه انگیزه‌ای برای زندگی و نه هدفی، چه او را زندانی کنیم و چه زندانی نکنیم، اعتیاد او از بین نمی‌رود‌. به همین دلیل باید آنها را در جایی که می‌شود، به کار گرفت‌ و برایشان شغل ایجاد کرد‌. قرایی‌مقدم در واکنش به اینکه چطور ممکن است خبر بازداشت 900 معتاد متجاهر در یک روز بیاید و کسی نپرسد مگر زندان‌های کشور ما چقدر گنجایش دارد که این مقدار معتاد را قرار است در آن بگنجانند، می‌گوید: زاویه دیگر این مساله همین است‌. از سویی چند روز بعد از بازداشت آنها را رها می‌کنند‌. از سویی دیگر این میزان بازداشتی، بودجه وسیع و هزینه بالایی برای دولت دارد‌. 900 نفر را در کجا نگهداری می‌کنند؟ خبرنگاران فقط هر آماری ارائه می‌شود را می‌نویسند و منتشر می‌کنند بدون آنکه بپرسند چطور ممکن است و در کجا نگهداری می‌شوند؟ وی تاکید می‌کند: بر اساس همین ازدحام بازداشتی‌ها، برخی معتادان تحت فشار در بازداشتگاه‌ها می‌میرند‌. زندان‌ها فضا ندارد و بودجه‌ای برای نگهداری از این میزان معتاد موجود نیست‌. ضمن آنکه بسیاری از معتادان بی‌خانمان کارتن‌خواب متجاهر از خدایشان است بروند زندان‌ چون بسیاری از آنها جایی برای ماندن و غذایی برای خوردن ندارند و ترجیح می‌دهند در بازداشتگاه بمانند.


این آسیب‌شناس با تاکید بر اینکه سن اعتیاد به 12، 13 سال رسیده و این یعنی بدبختی و فلاکت، عنوان می‌کند: اعتیاد معتادان متجاهر همچنین باعث ایجاد جرم و جنایت می‌شود‌. به خصوص کسانی که شیشه مصرف می‌کنند، بسیار خطرناک می‌شوند و تاکنون هم جنایت‌های زیادی از آنان منتشر شده‌. وی معتقد است قبح اعتیاد از بین رفته است‌. در شوش و هرندی و برخی مناطق جنوب تهران علنا در پارک‌ها و فضاهای عمومی مشغول استفاده از مواد مخدر هستند.
تبریز باید الگوی مبارزه با اعتیاد در کشور شود
قرایی‌مقدم با اشاره به اینکه باید تبریز را در مبارزه با اعتیاد الگوی کل کشور کنیم، بیان می‌کند: آنها با دادن لباس مشخص و اشتغالزایی و به‌کارگیری معتادان در فضای کاری، هم به بازپروری آنها کمک کرده‌اند، هم یک عدد معتاد و متکدی در خیابان‌های تبریز مشاهده نمی‌شود‌. در واقع توانسته بحث معتاد متجاهر را به درستی کنترل کند.
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: در صورتی که کسی چاره کار درستی را در خصوص نحوه رفتار با معتادان متجاهر در پیش نگیرد، با توجه به اینکه زمینه بروز اعتیاد در آنها متفاوت است، این برخورد با معتادان و بازداشت آنها، ره به ترکستان می‌برد‌.