گروه راه و مسکن: حمل و نقل ريلي از ميان ساير شقوق حمل و نقل ايمن تر، پاک تر و ارزان تر محسوب مي‌شود اما متاسفانه با وجود تاکيدات بسيار مقام معظم رهبري در خصوص توسعه حمل و نقل ريلي در کشور، اين صنعت از برنامه توسعه پنج ساله پنجم و پنج ساله ششم بسيار عقب مانده است. همچنين ادامه روند بي‌توجهي مسئولان به توسعه صنعت حمل و نقل ريلي، کشور را از مزيت‌هاي نسبي اين صنعت که مي‌تواند منبع درآمدزايي بسيار بالايي به همراه داشته باشد، دور کرده است.

توسعه حمل و نقل ريلي از لايحه بودجه 97 جا ماند

علي‌رغم اينکه توسعه حمل و نقل ريلي در جهت کاهش هزينه جابجايي مسافر و بار و همچنين کاهش آمار تصادفات جاده‌اي بسيار حائز اهميت است، اما متاسفانه وضعيت اعتبار حمل و نقل ريلي در بودجه‌هاي سنواتي به ويژه بودجه ۹۷ هم به هيچ عنوان مطلوب نيست. به عبارتي در سال‌هاي گذشته اعتبار کافي براي توسعه حمل و نقل ريلي تخصيص داده نشده بود، لذا در لايحه بودجه 97 اعتبار مشخصي براي اين بخش در نظر گرفته شد و کميسيون عمران مجلس هم براي توسعه اين حوزه پيشنهادات کارسازي ارائه داد، اما کميسيون تلفيق با اين پيشنهادها موافقت نکرده است. به گفته حسن خسته بند عضو کميسيون عمران مجلس، نمايندگان هنوز به اطلاعات کافي در خصوص ضرورت توسعه حمل و نقل ريلي نرسيده و اهميت موضوع را درک نکرده‌اند، عدم استقبال نمايندگان از پيشنهادات مرتبط با رشد اعتبارات بخش حمل و نقل ريلي به ضرر کشور است، زيرا هر چه ميزان تردد در جاده‌ها بيشتر باشد تصادفات و مرگ و مير افزايش يافته و هزينه حمل و نقل و سوخت بيشتري به کشور تحميل مي‌شود، لذا سرمايه گذاري در حمل و نقل ريلي بايد در کشور تقويت شود، زيرا با توجه به ارزآوري بالا و امنيتي که در بردارد کشورهاي پيشرفته از دو قرن پيش تاکنون به اين باور رسيدند و در حوزه حمل و نقل ريلي کاملا سرمايه‌گذاري کردند. با توجه به عدم توفيق پيشنهادات مرتبط با حوزه حمل و نقل ريلي در کميسيون تلفيق بودجه 97 کل کشور اميد است در صحن علني مجلس نمايندگان با توجه به اهميت موضوع به اختصاص اعتبارت بيشتر براي اين حوزه راي مثبت دهند.

وضعيت حمل و نقل ريلي در ايران به نسبت بسياري از کشورها همسايه در وضعيت بسيار نامطلوبي قرار دارد به طوري که کشورهاي اروپايي و حتي کشور همسايه همانند چين از قطارهايي با سرعت 300 تا 320 کيلومتر در ساعت در ناوگان حمل و نقل ريلي خود استفاده مي‌کنند، اما متاسفانه در شبکه حمل و نقل ريلي ايران همچنان از قطارهايي با سرعت 80 تا 100 کيلومتر در ساعت استفاده مي‌شود، براساس برآوردها براي توسعه خطوط ريلي جديد ساليانه به 75 هزار تن ريل نياز است، اما توليد ريل در داخل کشور پاسخگوي 75 هزار تن ريل مورد نياز در سال نيست، به عبارتي چندي پيش قراردادي‌ براي تامين ريل مابين وزارت راه و شهرسازي و شرکت فولاد منعقد و پيش پرداختي هم از سوي وزارت راه و شهرسازي پرداخت شد، اما شرکت فولاد به دليل اينکه نقدينگي کافي براي خريد مواد و تجهيزات مورد نياز براي توليد ريل را نداشت به بدعهدي پرداخت. 

 توسعه خطوط ريلي عامل توسعهافتگي کشورها

توسعه حمل و نقل ريلي درجهت کاهش مصرف سوخت و کاهش هزينه جابه جايي مسافر و بار و آمار تصادفات جاده‌اي بسيار ضرورت دارد، اما تاکنون توجه بسزايي از سوي مسئولان به توسعه خطوط ريلي نشده است، هر چند که در ديدار چند روز پيش وزير راه و شهرسازي با مقامات هندي توسعه خطوط ريلي مورد توجه قرار گرفته است به عبارتي در نشست وزير راه و شهرسازي با مقامات هندي سه موضوع مهم بررسي قرار گرفته است که اولين موضوع شامل توسعه راه‌آهن چابهار به زاهدان به ارزش يک ميليارد دلار است. نکته دوم که در ديدار با مقامات هندي بررسي شده است، شامل توليد ۲۰۰ لکوموتيو براي قطارهاي باري است که بخشي از اين لکوموتيوها در ايران توليد خواهد شد، ارزش اين پروژه ۶۰۰ ميليون دلار تخمين زده شده که هند براي تامين مالي اين پروژه اعلام آمادگي کرده است. موضوع سوم مورد مذاکره، توليد مشترک ريل ميان هند و ايران است به عبارتي بخشي از اين ريل به صورت مستقيم از هند خريداري شده و بخش اعظم توليد ريل در شرکت ذوب آهن اصفهان انجام خواهد شد. شرکت ذوب آهن اصفهان مي‌تواند ۴۰۰ هزار تن شمش فولاد را از هند دريافت کند که دولت هند علاقه‌مندي خود را به تامين اعتبار اين پروژه اعلام کرده است. اما با اين اوصاف هنوز مسئولان و نمايندگان مجلس اهميت توسعه حمل و نقل ريلي را درک نکرده‌اند که اين امر را ميزان بودجه بخش صنعت حمل و نقل ريلي در لايحه بودجه سال 97 نشان ‌مي‌دهد. در اين خصوص يوناتن بت کليا نماينده مسيحيان آشوري و کلداني در مجلس در گفت و گو با «تجارت» مي‌گويد: در بسياري از کشورهاي توسعه يافته توسعه خطوط ريلي به منظور کاهش مصرف سوخت و کاهش هزينه جابه جايي مسافر و بار و آمار تصادفات جاده‌اي بسيار ضرورت دارد، به عبارتي هر کشوري که در حوزه توسعه خطوط ريلي گامي‌برداشته است اين امر باعث توسعه يافتگي و پيشرفت آن کشور شده است. معتقدم هر چقدر سرمايه گذاري در بخش حمل و نقل ريلي کشور صورت گيرد براي آينده کشور سود و منفعت بسياري به همراه دارد. 

ضرورت افزايش بودجه حمل و نقل ريلي در لايحه بودجه 97

عضو کميسيون عمران مجلس تصريح مي‌کند: با توجه به اينکه آلودگي هوا تمام شهرهاي ايران را فراگرفته است، لذا توسعه خطوط ريلي بسيار اولويت دارد، اما متاسفانه به افزايش بودجه حمل و نقل ريلي در کميسيون تلفيق مجلس راي مثبت داده نشد که اين امر بسيار تعجب‌برانگيز است. اميدوارم بودجه بخش حمل و نقل ريلي براي سال آينده در صحن علني مجلس با راي مثبت نمايندگان افزايش پيدا کند. 

وي ادامه مي‌دهد: در سفر اخير خود با چند تن از مسئولان به کشور آلمان، در بنادر اين کشور به وضوح مشاهده کردم که چگونه تمام بارها به صورت مستقيم از کشتي با قطار باربري جابه جا مي‌شود، لذا توسعه حمل و نقل ترکيبي در کشورما بسيار ضرورت دارد. 

اين نماينده مردم در مجلس دهم مي‌افزايد: پس از اجرايي شدن برجام قراردادهاي فاينانس يا تامين مالي براي اجرا و تکميل پروژه‌هاي ريلي کشور منعقد شده است که چندي پيش براي توسعه خطوط ريلي تفاهنامه‌اي بين ايران و کشور هند به امضا رسيد، لذا دولت بايد توجه بسزايي در توسعه خطوط ريلي به منظور رشد و توسعه اقتصادي کشور داشته باشد.

تحريم‌ها تاثيري بر قراردادهاي ريلي ايران نخواهد داشت

عضو کميسيون عمران مجلس در پاسخ به اين سوال که آيا موضع گيري ترامپ در خصوص برجام بر روي قراردادهاي ريلي ايران از جمله با هند اثر منفي مي‌گذارد يا خير؟ تصريح مي‌کند: بعيد مي‌دانم. خوشبختانه رفتار ايران بر طبق توافق برجام بوده است و تمام کشورها اين موضوع را تاييد مي‌کنند، لذا خروج آمريکا از برجام تنها خود را منزوي مي‌کند. تنها در خصوص اتصال به شبکه سوئيفت و گشايش اعتبار اسنادي با مشکلاتي روبه رو هستيم که اميدواريم اين موضوع هر چه سريعتر حل شود و با بانک‌هاي خارجي بتوانيم مراودات و تعاملات تجاري داشته باشيم. معتقدم با برجام انسانيت، شخصيت و فرهنگ ايراني خود را به تمام دنيا نشان داديم به‌طوري که بسياري از کشورهايي که تا ديروز دشمن ما بودند در حال حاضر از ايران پشتيباني مي‌کنند. 

ضرورت واردات تکنولوژي روز دنيا براي توليد ريل

همچنين حسن خسته بند عضو کميسيون عمران مجلس درخصوص بدعهدي برخي شرکت‌هاي توليدکننده داخلي در حوزه ريل، مي‌گويد: نبايد خودمان را گول بزنيم اينکه بگوييم تحت هر شرايطي بايد نياز کشور با توليدات داخل تامين شود صحيح نيست، زيرا گاهي مواقع با واردات مي‌توان از ضرر احتمالي جلوگيري کرد. با توجه به اينکه توليد داخل کفاف نياز کشور به ريل را نمي‌دهد براي متوقف نشدن روند توسعه شبکه ريلي بايد واردات در دستور کار قرار بگيرد. متاسفانه برخي قراردادهايي که براي توليد ريل منعقد شده به قدري طولاني شده و مورد بدعهدي قرار گرفته که به آثار باستاني شدن پروژه‌هاي شبکه حمل و نقل ريلي منجر شده و روند اتصال به کريدورهاي بين المللي را با وقفه مواجه کرده است از اين رو واردات مي‌تواند تا حدودي به صرفه باشد. نمي‌توان شرکت راه آهن را معطل برخي بدعهدي‌ها کرد از اين رو با توجه به برخي مصلحت انديشي‌ها بايد مابه‌تفاوت توليد ريل در کشور واردات انجام شود. توليدکنندگان داخلي بايد بدانند که در صورت بدعهدي يا به روز نبودن در توليد ريل جايي در صنعت حمل و نقل ريلي نخواهند داشت، لذا بايد توليدات خود را با متد روز ارتقا دهند. واردات تکنولوژي روز دنيا براي توليد ريل هم مي‌تواند گزينه بهتري به نسبت واردات ريل آماده باشد، اما به علت غالب بودن تفکر دولت و ريسک پذير نبودن اين موضوع در کشور تاکنون عملياتي نشده است. 

لزوم اتصال خطوط ريلي به کريدورهاي بين المللي 

همچنين عبدالکريم حسين زاده عضو کميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي‌درخصوص واردات ريل به ايران، مي‌گويد: براي پيشبرد اهداف کشور در توسعه خطوط ريلي و اتصال هر چه سريع تر به کريدورهاي بين المللي بايد برنامه‌ريزي منسجم همراه با بودجه کافي براي تکميل خطوط در نظر گرفته شود. توسعه حمل و نقل ريلي و اتصال به کريدورهاي بين المللي بايد در اولويت کارها قرارگيرد. شايد براي بهبود وضعيت حمل و نقل ريلي مجبور به خريد از خارج از کشور باشيم در اين صورت بايد مزيت نسبي واردات به نسبت توليد داخل را بسنجيم. با واردات ريل در برهه‌اي از زمان تا رسيدن ميزان توليد داخل به خودکفايي مي‌توانيم منابع درآمدزايي براي کشور ايجاد کنيم، زيرا در غير اين صورت بايد منتظر توليد داخل باشيم که اين خود معطلي صنعت حمل و نقل ريلي را در پي دارد. بايد خطوط ريلي اولويت‌دار را خريداري کرده و ساير آن را از توليد داخلي و ظرفيت کارخانجات کشور تهيه کنيم.