روزنامه خراسان

پاسخ به رایج ترین سوالات درباره دنیای پس از مرگ

«سیدمحمدحسن حسینی» مشهور به آقا «نجفی قوچانی»، از عالمان و فقیهان قرن چهاردهم قمری بود که سال 1295 هجری قمری در روستایی از توابع قوچان به دنیا آمد. پدر کشاورزش، به تحصیل فرزندش رغبت بسیار نشان می‌داد؛ محمدحسن هم در راه کسب علم و فضیلت تا آن‎جا پیش رفت که در ۳۰ سالگی به درجه اجتهاد رسید. بعد از آن تا هنگام رحلت -در سال 1363 هجری قمری- در قوچان به تدریس، ارشاد و رتق و فتق امور مردم پرداخت. در گرفتاری‌ها از مردم حمایت می‌کرد و با آن‎که در هنگام مرگ در منطقه قوچان و حتی برخی شهرستان‌های اطراف، نفوذ معنوی داشت، از مال و منال دنیا هیچ نداشت. عمده شناخت مردم از ایشان به واسطه دو کتاب مشهور «سیاحت شرق» و «سیاحت غرب» است. آقانجفی در «سیاحت شرق» که نثری بی‌تکلف دارد، از ابتدای کودکی تا اجتهاد در حوزه علمیه نجف را روایت کرده‎است؛ او در این کتاب، تصویری دقیق از زندگی مردم روزگار خود نشان داده و رنج و سختی و فقر و گرسنگی‌هایی را که در مسیر تحصیل تقوا و دانش تحمل کرده، به رشته تحریر درآورده‎است. «سیاحت غرب» اما ماجراهای پس از مرگ و عالم برزخ را به‎صورت داستان و با کمک آیات و احادیث، روایت می‎کند. روایت کتاب «سیاحت غرب» با جمله «و من مُردم» آغاز می‌شود و به همین سادگی مخاطب را درگیر می‌کند. تمام داستان بر اساس همین جمله در دنیای پس از مرگ می‌گذرد. خیلی‌ها از جمله استاد مرتضی مطهری و استادعبدا... فاطمی نیا، سیاحت غرب را سیر روحی مرحوم قوچانی می‌دانند. امروز، مصادف با 26ربیع‌الثانی سالروز درگذشت این عالِم بزرگ است که با تالیف کتاب سیاحت‌غرب، به سهم خود، نگاه‌های بسیاری را متوجه دنیای پس از مرگ کرد. به همین بهانه، نگاهی خواهیــم داشت به پاسخِ رایج‌ترین سوالات درباره عالم برزخ و قیامت. 
 
پاسخ به رایج‌‌ترین سوالات درباره دنیای پس از مرگ از منظر قرآن کریم در گفت‌وگو با «دکتر محسن میرباقری»  مائده کاشیــان-در ذهن همه ما سوالات زیادی درباره «دنیای پس از مرگ» وجود دارد. بعد از مرگ، چه اتفاقاتی برای روح و جسم ما می‌افتد؟ عالم برزخ، کجاست و در آنجا چه حال و هوایی را تجربه می‌کنیم؟ آیا زندگی و اعمالمان بلافاصله پس از مرگ، مورد قضاوت و ارزیابی قرار می‌گیرد؟ آیا مردگان می‌توانند ارتباطی با زنده‌ها داشته باشند؟ و... سوالاتی که دین اسلام و آیات قرآن و روایات به‌جامانده از اهل‌بیت(ع) هم نسبت به آن بی‌تفاوت نبوده و نکاتی برای شفاف سازی ابهامات مسلمانان در این‌ زمینه گفته و نوشته شده است. ما هم برای دستیابی به پاسخِ رایج‌ترینِ این سوالات و ابهامات، به سراغِ «دکتر محسن میرباقری» دکترای علوم‌قرآن و حدیث و استاد دانشگاه‌های تهران رفتیم و ایشان، با صبر و حوصله به این سوالات   پاسخ داده‌اند.  
 جناب دکتر! سالم‌ترین راه کسب اطلاع از دنیای پس از مرگ، عقل است یا وحی؟ اصل کلی وجود جهان پس از مرگ، قیامت و معاد را می‌شود با عقل ثابت کرد. خود خداوند هم دلیل عقلی می‌آورد و می‌گوید: خیال می‌کنید ما شما را بیهوده آفریدیم و به خدا و آخرت برنمی گردید؟ یعنی اگر آخرتی نباشد، جهان خلقت هم بیهوده است. یک عده در دنیا زندگی کنند، یکی ظالم و یکی مظلوم، یکی شاه و یکی گدا و حساب و کتاب و اجر و پاداشی نباشد؟ این یعنی بیهودگی خلقت. اما جزئیات عالم برزخ، قبر، قیامت و زنده شدن جسم‌ها و ابدیت، چیزی نیست که بتوانیم با عقل بفهمیم. چون ما در این عالم و با این چشم و گوش، فقط پیش پای خودمان را می‌بینیم اما آخرت، عالم غیب است و از دید ما پنهان است؛ بنابراین چون از حواس ما مخفی است، نمی‌توانیم به جزئیاتش دست پیدا کنیم اما در قرآن، به شکل مفصل ریزه کاری‌های مرگ، برزخ، قیامت و زنده شدن در جهان دیگر بیان شده است. بوعلی سینا هم که توحید را با بهترین برهان‌های عقلی ثابت کرده، وقتی به آخرت می‌رسد می‌گوید ما نمی‌توانیم از آن جهان خبری بدهیم و چون پیغمبرمان صادق و راستگو است، اعتماد می‌کنیم که حقیقت را گفته و حرفش را می‌پذیریم.  دنیای بعد از مرگ و جزئیاتی مثل گذشت زمان، به چه شکل در آیات قرآن و روایات ائمه(ع)، توصیف شده؟ هر سوره‌ای از قرآن، یک جور و از زاویه ای، آن عالم را توصیف کرده است. به عنوان مثال در سوره واقعه، انسان‌ها را به سه دسته تقسیم کرده و فضای بهشت و نعمت هایش را دقیقا مانند یک جشن باشکوه توصیف می‌کند. بهشتیان بر تخت‌های رو به روی همدیگر نشسته اند، جوان‌های زیبای خوش لباس با ظرف‌های غذا و میوه اطراف آن‌ها می‌گردند و هرچه بخواهند فراهم می‌شود و در واقع اراده انسان، چیزی را که می‌خواهد خلق می‌کند. راجع به جهنم هم می‌گوید جهنمیان سرشان را به زیر انداخته اند، زنجیر بر گردنشان دارند و پشیمان و خجالت زده اند و اما درباره برزخ و چگونگی گذشت زمان در این مرحله، براساس ماجراهای قرآنی، ظاهرا زمان خیلی سریع می‌گذرد. در تایید همین مسئله، امیرالمونین علی(ع) می‌فرمایند بین شما و بهشت و جهنم فاصله‌ای نیست جز مرگ. هرچند بعید نیست که زمان برای اهل عذاب، سخت و طولانی بگذرد.  پس از مرگ، رسیدگی به اعمال انسان چگونه است؟ روحِ انسان پس از مرگ، در برزخ قرار می‌گیرد. برزخ جای پاداش و جزای اعمال نیست. هرچند کسی که معتقد و مومن بوده در صف مومنین و کفار و ظالمان در صف خودشان قرار می‌گیرند و حساب و کتاب کامل، مربوط به عالم آخرت است. در عالم برزخ، آدم‌ها منتظرند و بعد از آن، قیامت و حساب‌ و کتاب و بهشت و جهنم جاوید و ابدی قرار دارد. براساس آیات قرآن، در قیامت، به شکل‌های مختلف به اعمال انسان رسیدگی می‌شود. ایستگاه‌های مختلفی وجود دارد و در هر ایستگاه به شکلی، از عمل خاصی سوال می‌شود. یک ایستگاه از نماز، دیگری از جهاد، امر به معروف، حج و حق‌الناس. آیاتی هم هست که می‌فرماید در قیامت، کتاب اعمال افراد را به دست شان می‌دهند و وقتی نگاه می‌کند، با خودش می‌گوید وای این چه کتابی است؟ آیه دیگری هم هست که می‌گوید در یک ایستگاه، زبان آدم‌ها را مُهر می‌زنند و نمی‌توان حرف زد. سپس اعضای بدن شهادت می‌دهند که چه کارهای خوب و بدی مرتکب شدند. بعد روح انسان به بدن می‌گوید چرا علیه من شهادت دادی؟ و اعضا و جوارح پاسخ می‌دهند همان خدایی که به دیگران قدرت نطق داد، به ما هم نطق گویا داد تا بگوییم.  محدوده اختیارات ارواح برای تماس با زنده‌ها، چقدر است؟ دین اسلام معتقد است انسان‌ها با مرگ نابود نمی‌شوند و روح مردگان وارد سرای دیگری می‌شود. اما این گونه نیست که ارواح در عالم دیگر آزاد باشند و بتوانند به اختیار خودشان رفتار کنند. بلکه ارواح مردگان در محدوده خاص و تعریف شده‌ای امکان عمل دارند. محدوده‌ای که خداوند برایشان در نظر گرفته است. اگر شخص مرده، انسانی باشد که در دنیا به واسطه اعمالش، به مقاماتی دست پیدا کرده است، در جهان پس از مرگ هم گستره عمل بیشتری دارد و محدودیت‌های کمتری؛ تا جایی که می‌تواند بر این جهان، تسلط و احاطه داشته باشد. مثل حالتی که ما درباره ارواح ائمه و اولیای الهی به آن معتقدیم یا آن شرایطی که قرآن‌کریم درباره شهدا می‌فرماید که «مرده نیستند، بلکه زنده اند و در نزد خدا رزق و روزی دارند». در واقع این گونه اموات، از زنده‌ها هم زنده‌ترند و حیات عالی‌تری نسبت به ما دارند. بنابراین، فقط روحی به اذن‌ا... می‌تواند با دنیای زنده‌ها تماس بگیرد که مقدس و مطهر باشد.  آیا این موضوع صحت دارد که ما بعد از مرگ، با تجسم اعمال خود محشــور می‌شویم؟  روح بعد از مرگ، بدن جسمانی را رها می‌کند و در قالب یک بدن مثالی زنده است و با آن بدن زندگی می‌کند. بنابراین لذایذ و عذاب‌های جسمانی در عالم برزخ وجود ندارد و لذایذ و عذاب‌های معنوی و روانــی وجود دارد. ‏روی همین حساب، وقتی برای اموات خیرات می‌کنیم، این عمل نیک برای او به صورت نور، سرور و شادی ظاهر می‌شود. اما در عالم قیامت که روح دوباره به جسم برمی گردد و با این بدن فیزیکی برمی خیزد، هم لذت و عذاب‌های جسمانی وجود دارد و هم روحی، مثل عشق به خدا و همنشینی با اهل‌بیت(ع). بد نیست بدانید در قیامت، اعمال ما مجسم می‌شوند؛ یعنی همین نماز ماست که به صورت بهشت و نعمت‌های بهشتی ظاهر می‌شود یا بخل و حسد ماست که به شکل عذاب‌های جهنمی، آزارمان می‌دهد. قرآن می‌فرماید: روز قیامت مردم را زنده می‌کنیم تا عمل خود را ببینند؛ نمی‌گوید جزای عمل، می‌گوید خود عمل را. در آن‌جا عمل‌ها دیدنی است. روایتی از رسول اکرم(ص) هم هست که به یکی از اصحاب فرمود: بعد از مرگ، حتما یک همراه با تو هست و این تجسم اعمال توست و براساس آن چه زندگی کرده ای، یا خوب و زیباست، یا زشت و کریــه. در عین حال، در قیامت انسان با هر آن‌چه در طول زندگی دوست داشته محشور می‌شود. نظرتان درباره محتوای کتاب سیاحت‌غرب چیست؟ آقا نجفی‌قوچانی روحانی باسوادی بوده که مضمون روایاتی را که در زمینه دنیای پس از مرگ، از سوی اهل‌بیت(ع) بیان شده بود در قالب یک داستان از زبانِ اول‌شخص و با حال و هوایی جذاب و خواندنی بیان کرده است. هرچند برخی معتقدند این کتاب، شرح سیر روحی ایشان است و برخی هم می‌گویند: ایشان، روایات را با برداشت‌های خودشان درآمیخته است.  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) مطالبه تأمین اجتماعی برزمین‌مانده کارگران (جوان) نیاز متقابل ارمنستان و ترکیه به ترمیم روابط (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
هشدار تند روسیه واکنش محتاطانه اروپا توجه و جذب جوانان، تبیین حقایق و هدایت گری فرهنگی پاسخ به رایج ترین سوالات درباره دنیای پس از مرگ بازخوانی تکاپوهای اقتصادی شاه و خانواده اش در آستانه فرار از ایران مروری بر حوزه ها و ایده های استارت آپی که بر بسترهای تکنولوژیک و فناوری های جدید ایجاد می شوند صیاد در پی شکار 1.5 میلیون چک برگشتی در ماه داغ «سانچی» روی آنتن زنده و روسری چینی که باد برد! نمک نشناسی چینی! افزایش حقوق مقامات ممنوع شد اولین حضور رسانه ای شیخ زکزکی پس از 2سال بازداشت علیرضا افتخاری: مشهد مقدس لباس موسیقی متناسب خود را می خواهد حسینی: حیف شد رکورد شکنی ام برد نداشت! بغض همسرملوان خراسانی شکست جزئیات عیدی 97 کارگران افشای حق السکوت ترامپ به هنرپیشه فیلم های مستهجن 3 روایت متناقض درباره افزایش یا کاهش بودجه بیمه سلامت «خراسان» در میان 6 روزنامه برتر کشور